Ad Lucilium Epistulae Morales

[70]Altius certe nemo ingredi potuit quam qui simul contra Caesarem Pompeiumque se sustulit et aliis Caesareanas opes, aliis Pompeianas foventibus[v3.n.102.1] utrumque provocavit ostenditque aliquas esse et rei publicae partes. Nam parum est in Catone dicere: " nec vanos horret strepitus." Quidni ? Cum veros[v3.n.102.2] vicinosque non horreat, cum contra decem legiones et Gallica auxilia et mixta barbarica arma civilibus vocem liberam mittat et rem publicam hortetur, ne pro libertate decidat, sed omnia[v3.n.102.3] experiatur, honestius in servitutem casura quam itura.

[71]Quantum in illo vigoris ac spiritus, quantum in publica trepidatione fiducia est! Scit se unum esse, de cuius statu non agatur; non enim quaeri, an liber Cato, sed an inter liberos sit; inde periculorum gladiorumque[v3.n.102.4] contemptus. Libet admirantem invictam constantiam viri inter publicas ruinas non labantis dicere:

luxuriatque toris animosum pectus.

[72]Proderit non tantum quales esse soleant boni viri dicere formamque eorum et lineamenta deducere, sed quales fuerint narrare et exponere, Catonis illud ultimum ac fortissimum vulnus, per quod libertas emisit[v3.n.102.5] animam, Laeli sapientiam et cum suo Scipione concordiam, alterius Catonis domi forisque egregia facta, Tuberonis ligneos lectos, cum in publicum sternerent, haedinasque pro stragulis pelles et ante ipsius Iovis cellam adposita conviviis vasa fictilia Quid aliud paupertatem in Capitolio consecrare ? Ut nullum aliud factum eius habeam, quo illum Catonibus inseram, hoc parum credimus ? Censura fuit illa, non cena.

[73]O quam ignorant homines cupidi gloriae, quid illa sit aut quemadmodum petenda ! Illo die populus Romanus multorum supellectilem spectavit, unius miratus est. Omnium illorum aurum argentumque fractum est et milliens[v3.n.104.1] conflatum, at omnibus saeculis Tuberonis fictilia durabunt. Vale.

Letter 96

Seneca Lucilio suo salutem

[1]Tamen tu indignans aliquid aut querens et non intellegis nihil esse in istis mali nisi hoc unum, quod indignans et querens ? Si me interrogas, nihil puto viro miserum nisi aliquid esse in rerum natura, quod putet miserum. Non feram me, quo die aliquid ferre non potero.

Male valeo; pars fati est. Familia decubuit, faenus offendit, domus crepuit, damna, vulnera, labores, metus incucurrerunt; solet fieri. Hoc parum est; debuit fieri.

[2]Decernuntur ista, non accidunt. Si quid credis mihi, intimos adfectus meos tibi cum maxime detego; in omnibus, quae adversa videntur et dura, sic formatus sum: non pareo deo, sed adsentior. Ex animo illum, non quia necesse est, sequor. Nihil umquam mihi incidet, quod tristis excipiam, quod malo vultu. Nullum tributum invitus conferam. Omnia autem, ad quae gemimus, quae expavescimus, tributa vitae sunt; horum, mi Lucili, nec speraveris immunitatem nec petieris.

[3]Vesicae[v3.n.106.1] te dolor inquietavit, epistulae venerunt[v3.n.106.2] parum dulces, detrimenta continua, propius[v3.n.106.3] accedam, de capite timuisti. Quid, tu nesciebas haec te optare, cum optares senectutem ? Omnia ista in longa vita sunt, quomodo in longa via et pulvis et lutum et pluvia. "

[4]Sed volebam vivere, carere tamen incommodis omnibus." Tam effeminata vox virum dedecet. Videris, quemadmodum hoc votum meum excipias; ego illud magno animo, non tantum bono facio: neque di neque deae faciant, ut te fortuna in deliciis habeat.

[5]Ipse te interroga, si quis potestatem tibi deus faciat, utrum velis vivere in macello an in castris.

Atqui vivere, Lucili, militare est. Itaque hi, qui iactantur et per operosa atque ardua sursum ac deorsum eunt et expeditiones periculosissimas obeunt, fortes viri sunt primoresque castrorum; isti, quos putida[v3.n.106.4] quies aliis laborantibus molliter habet, turturillae sunt, tuti contumeliae causa. Vale. THE EPISTLES OF SENECA

Letter 97

Seneca Lucilio suo salutem

[1]Erras, mi Lucili, si existimas nostri saeculi esse vitium luxuriam et neglegentiam boni moris et alia, quae obiecit suis quisque temporibus; hominum sunt ista, non temporum. Nulla aetas vacavit a culpa. Et si aestimare licentiam cuiusque saeculi incipias, pudet dicere, numquam apertius quam coram Catone peccatum est.

[2]Credat aliquis pecuniam esse versatam in eo iudicio, in quo reus erat P.[v3.n.108.1] Clodius ob id adulterium, quod cum Caesaris uxore in operto[v3.n.108.2] commiserat violatis religionibus eius sacrificii, quod pro populo fieri dicitur sic summotis extra consaeptum omnibus viris, ut picturae quoque masculorum animalium contegantur ? Atqui dati iudicibus nummi sunt et, quod hac etiamnunc pactione turpius est, stupra insuper matronarum et adulescentulorum nobilium stilari loco exacta sunt.