Масал: Ўзи аердасиз?
Фалокат туфайли алок бўлган бир гуру одамлар бизникига жудаям ўхшаб кетадиган дунёга тушиб олишганини пайаб олишди. Бу дунёда барча улайликлар ва турли-туман ўйин-кулгулар бисёр эди. Бир пайтнинг ўзида одамлар дўзахда эканликларини билиб олиб, яна ам атти айратга тушишди.
Енгил аётни истаганлар – унга эга бўлишди. Пул, мол-дунё истаганлар – уни олишди. Барча турдаги амбициялар онитирилди. Дўзахда истаган нарсани олишга кўмаклашувчи кўплаб иблислар бор эди.
Аммо “шикоятлар куни” деб аталган кунларнинг бирида бир талай дўзах аолиси катта иблис абулига келиб, шундай дейишди:
– Биз бу ерда ажойиб аёт кечиряпмиз: тинимсиз базмлар, ёрин кечалар, ар андай ўйин-кулгу мавжуд. Аммо биз кундан-кун заифлашиб бораётганимизни ва бир-биримиздан узолашаётганимизни сезиб олдик, осонгина эга бўлган нарсаларимизни жуда тез йўотяпмиз…
– Хўш, нима бўпти, – айратланибди иблис, – сизлар ахир дўзахдасизлар-ку, ёки аердасиз ўзи?
Сен ўзгартиришинг керак бўлган ягона одам – бу сенсан
Сенинг озирги олатинг бу олдинги аракатларинг натижаси. Сабаб ва оибат онунини еч ким бекор илмаган. Мана ўйлаб кўр, эртага бу натижа бошача бўлиши учун бугун нима илиш керак?
Ичингда ва ташингдаги сен билан юз бераётган барча нарсанинг сабаби – баоналар, феъл-атворинг оибати. Сенинг душманинг – марурлигинг.
Жилов оидаси
99% одамлар жилов оидаси бўйича яшайди.
аётингда бир марта бўлса ам дўкон олдида хўжайинини кутиб турган итга, ойнаой, кўзинг тушган бўлса керак, унинг жилови ердан чииб турган озиа шунчаки илиб ўйилган, бу темир парчасидан жиловни чиариб олишдан осон нарса йўдек туюлади, ит тишлари, тумшуи билан уни кўтариши, сакраши, ора оёларида туриши мумкин – усуллар тиилиб ётибди…
Аммо кучукча буни билмайди ёки эркин бўлишни истамайди, ахир хўжайин билан ёнма-ён исси, улай, ар доим емиш, сув, бошпана бор… аерда унга яхши эканлигини ким ам билади – хўжайин билан уйдами ёки ишу совулари, ору-ёмирлари бўладиган эркинликдами… Эркинлик ва хавфсизлик онуни эсла.
Инсон ам худди шундай… исси, улай офисда ўтиради, ава ичиб, бутербродлар ейди, ар ошом уйга айтади, ар тонг яна исси ва улай офисига келади, бу ерда уни “хўжайини кутиб туради”, этимол уни еч ачон кўрмас ам…
Занжирланган итга ўхшаб инсон атрофида “эркинликка чииш учун” кўплаб имкониятлар мавжудлигини кўрмайди ёки кўришни истамайди, шунчаки атрофга назар солиш ва нима илиш кераклигини тушуниш кифоя.
Аммо итдан фарли ўларо, инсон “эркинликда” ўзини иссилик билан ам, улайлик билан ам таъминлай олиши мумкин, фаат истаса бўлгани… Балки уриниб кўриш керакдир, балки улайлик удудидан чииш ва “ўз эркининг хўжайини” бўлиш пайти келгандир?
Масал. Ёру жойдан жавоб идирма
Бир киши тунда чиро тагидаги майсазор устида ниманидир идирар эди.
Боша одам унинг олдига келди ва сўради:
– Нима излаяпсиз?
Киши жавоб берди:
– Хонадоним калитини.
– аерда йўотдингиз?
– Ана у ерда.
– Нима учун бу ердан излаяпсиз
– Бу ер ёруро-да.
Кулгули, а? Мен бундай демаган бўлардим. Биласанми, биз жуда тез-тез шу каби бемаъни иш иламиз. Саволларимизга жавобларни ёру жойдан излаймиз. Даромад излаб ёру жойда, бизсиз ам раобат юори бўлган жойда бизнесимизни яратамиз. Аслида эса бизни бойликка етаклайдиган пуллар, ана у жойда, оронуликда ётибди. Аммо биз айсарлик билан ёру жойдан излашда давом этамиз. Биз у орали аиий пуллар ишлаб топиш мумкин бўлган андайдир янги ва ноёб нарса яратиш ўрнига, шаримизда ўн еттинчи тўйхонани очишга пул сарфлаймиз.
Бу туннелли, стереотипли ёки улайликдаги фикрлаш деб аталади. Шу сабабли ўзингда ноанъанавий фикрлашни ривожлантириш учун аракат ил.
11-ОИДА. УСТУВОРЛИКЛАРНИ БЕЛГАЛАБ ОЛИШ
Масал – Тошли банка
Фалсафа профессори ўзи тасил берадиган синф ўувчилари олдига беш литрли банкани ўйди ва уни диаметри 3 см. дан кам бўлмаган тошлар билан тўлдирди.
Сўнгра талабаларидан “банка тўлами?” деб сўради. “а, тўла” деб жавоб беришди. Шунда у нўхат тўла банкани очди ва уларни катта банкага тўкиб, уни бир оз силкитди. Табиийки нўхатлар тошлар орасидаги бўш жойларни тўлдирди.
Профессор талабаларидан яна бир марта “банка тўлами?” деб сўради. “а, тўла” деб жавоб беришди. Шунда у ум тўлдирилган утини олди ва банкага тўкди. Табиийки, ум барча мавжуд бўш жойларни эгаллаб, амма нарсани ёпиб ўйди.
Профессор талабалардан яна бир марта банканинг тўла ёки тўла эмаслигини сўради. “а, бу сафар шубасиз тўла” деб жавоб беришди. Шунда у стол тагидан 2 банка пиво чиарди ва сўнгги томчисига адар банкага уйиб, умни ам бўктирди. Талабалар кулиб юборишди.
Энди эса сен шуни билишингни истайман,
Банка
– бу сенинг аётинг,