Ах, Міхаліна, Міхаліна

Я думала: «Як ты не падхалімнічай, як не дзьмухай на яго, не сюсюкай, а дзіця ўсё адно цягнецца да мяне, хоць я часам і шлёпанцаў даю».

— А мамы няма,— схлусіў Генадзь. Ход быў несумленны. Але і за гэта яму адплаціў Сашка — гучна паклікаў бабу. Антаніна Аркадзеўна была кінулася на кліч, але я ўтрымала яе.

— Дайце ім памірыцца,— сказала я.— Патомны педагог Качанок ніяк не можа зразумець дзіцячую псіхалогію. Не ўмее ён дружыць з Сашкам.

— Не, чаму? Калі яны застаюцца ўдвух, то гуляюць добра. Я назірала,— заступілася за сына маці.

— Значыцца, мы з вамі залішне песцім Сашку.

— Так. Я думала пра гэта. Выходзіць, адно — выхоўваць чужых і зусім другое — сваіх. Калі пачуцці перамагаюць розум, развагу...

Я адчула, што старой захацелася паразважаць на педагагічную тэму, яна любіла гэта, гаварыла падоўгу, але мне было сумна слухаць. Таму я перапыніла яе:

— Я надзену сёння кофтачку. Можна, мама?

Пасля прыгадвала, што першую фразу я сказала залішне рашуча. А дазвол папрасіла лісліва і нясмела, як малая. Нечаканы пераскок на зусім іншую тэму і гэтыя мае інтанацыі, відаць, проста такі ашаламілі Антаніну Аркадзеўну. Яна здзіўлена паглядзела на мяне. Але яна была псіхолаг, педагог, а таму тут жа схавала сваё здзіўленне, толькі пранікліва зазірнула мне ў вочы. I я прачытала ў яе вачах, тую ж трывогу, якую часам лавіла раней у словах, позірках, усмешках і ва ўсім штодзённым стаўленні свякрухі да мяне. Тады я не разумела, чаго яна баіцца.

— Якое ты дзяўчо яшчэ, Міхаліна. Табе яшчэ так хочацца падабацца? — свякруха ўсміхалася, але нявесела, і ў словах яе быў дакор.

У мяне запалалі шчокі. Зрабілася сорамна і... з’явілася злосць. Трохі не сарвалася з языка: «А вам хочацца, каб на мяне было брыдка глядзець?»

Але я схамянулася. Антаніна Аркадзеўна сама вучыла мяне адзявацца прыгожа, з густам, падбіраць па колеру сукенкі, кофтачкі, капялюшыкі. Яна адчувала колер, як мастак. Таму кінуць ёй такі папрок было б несправядлівай жорсткасцю. А я сама больш за ўсё ненавіджу ў людзях чэрствасць, душэўную грубасць. Не дай божа мне калі гаварыць людзям жорсткія словы, хоць мне такіх слоў сказалі нямала. Але я не крыўдую. I тады толькі на міг у мяне з’явілася нядобрае пачуццё да свякрухі. Ды я тут жа патушыла тую іскрынку. Панурылася, пачала збіраць са стала талеркі.

Антаніна Аркадзеўна зразумела сваю памылку і паправіла яе. Паднялася, ласкава абняла мяне за плечы.

— Ты нібы дазволу ў мяне пытаешся? Міхаліна, дзіця маё! Мне радасна бачыць цябе ў кофтачцы. Гэта — праца маіх рук. Як жа я магу не радавацца, што яна да твару табе і ты харашэеш у ёй? Ты дарэмна так шкадуеш яе. Для цябе я звяжу не адну...

Сашка памірыўся з бацькам. Яны дурэлі і рагаталі. Мы стаялі абняўшыся і слухалі іх, шчаслівыя ад замілавання.

Яны пайшлі ў школу раней, маці і сын. А я пакуль прыбрала на кухні, дала наказы няньцы, якая прыходзіла гуляць з Сашкам. А калі адчыніла шафу, каб адзецца, то адчула, што знікла маё жаданне ўбрацца па-святочнаму. Не, я не адчувала сябе пакрыўджанай. Праўда, помню, падумала, што завуч, мабыць, даўно ўжо ў настаўніцкай і з усімі пазнаёміўся. Не будзе ж новы чалавек прыходзіць пазней за ўсіх. А таму я напэўна буду знаёміцца апошняй. I добра. Чаго мне крыўдзіцца? Гэта, можа, нават цікавей, больш натуральна, прасцей. Жаданне сустрэць яго жартам здалося недарэчнай дзіцячай фантазіяй. Прыйдзе ж такое ў галаву! I такім жа недарэчным здалося жаданне адзецца незвычайна, па-святочнаму. Навошта? — падумала я.

I аднак усё-такі адзелася незвычайна: нацягнула сваё старое студэнцкае плацце. Не насіла яго гады чатыры. Пасля родаў яно не налазіла на мяне. Ды і тады яшчэ было цеснае, а таму — кароткае: у ім я стала падобна на вучаніцу. Чаму сярод добрага дзесятка розных убораў я выбрала гэтае — сказаць не магу, не ведаю. Напэўна ніхто, ніколі, ніякія псіхолагі не змогуць растлумачыць такія павароты ў нашай жаночай псіхіцы. Але, паверце, не на злосць свякрусе ці мужу я так зрабіла. Далібог. Не было ў мяне злосці. Не.

Зразумела, што зрабіла глупства, толькі ў настаўніцкай, калі ўбачыла, як паглядзела на мяне Антаніна Аркадзеўна. Вельмі яе ўразіла маё плацце. Пакрыўдзілася яна. Але, відаць, менш вінаваціла мяне, больш — сябе за сваё пытанне. Балюча ёй было. Гэта я адчула. I мне стала брыдка за свой учынак. Генадзь таксама паглядзеў на мяне са здзіўленнем і неразуменнем. Ды, здаецца, усе настаўнікі зганілі маё плацце, не разумеючы, чаму я, жанчына з густам, раптам так адзелася. Павел Адамавіч, «Анікум» наш, яўна знарок бессаромна разглядаў мае калені. Я мусіла схавацца за стол.

На маё шчасце, завуча яшчэ не было. Яго чакалі. Пра яго гаварылі. I мяне зноў апанавала хваляванне. Я пачала яго чакаць з такой жа нецярплівасцю, як у маленстве чакала кожнага новага чалавека, і з тым жа прадчуваннем, што з ім прыйдзе штосьці незвычайнае, радаснае. Сэрца як бы рвалася яму насустрач: білася мацней і мацней. Гарэлі шчокі,

I вось адчыніліся дзверы...