Awon eniyan Afirika

Андрей Тихомиров Awon eniyan Afirika

Gegebi eya kan, oro naa "Afirika" wa lati oruko ti eya Berber Afrigia, ti o ngbe ni ariwa ti konputa Afirika, tun wa ni agbegbe Roman ti Afirika. Agbegbe Romu ti Afirika je ipilese nipase Rome ni odun 146 BC. e. lori aaye ti ilu Carthaginian, ti tedo ni apa ariwa iwo-oorun ti Tunisia ode oni. Ni akoko ti Ijoba Ottoman, Afirika je ti awon agbegbe ile-igbimo ati ti ijoba ijoba kan. Awon akoko ti awon Empire ti wa ni characterized nipase awon Gbil ti awon ilu eto. Awon ilu gba awon eto ti awon ileto ati awon agbegbe. Awon ti ako Layer ni awon ilu wa Roman colonists ati awon Romanized Gbajumo ti agbegbe olugbe. Ni asa, lakoko Ijoba, agbegbe ti Afirika se ipa nla. Bi o ti wu ki o ri, awon olugbe igberiko ibile si je ajeji si ede Latin ati asa Romu. Ni awon 4th-5th sehin. o wa di ekun ipinle titobi ju lo ti awon eru ati awon opo, eyi ti o so Ile Oba Roomu di alailagbara pupo ti o si seranwo fun isubu re. Ni 5th c. Vandals gbe ni Afirika. Ni 6th c. Olu-oba Byzantine Justinian sakoso lati pada si eti okun, sugbon agbara Byzantium je elege. Ni awon 7th orundun Awon Larubawa segun agbegbe Afirika.

Ni Ariwa Afirika, pada ni 1st egberun BC. e. opolopo awon orile-ede olominira wa: Carthage, ti awon asikiri ti Finisiani da, ti o so ede Semitic ti o sunmo Heberu, Mauritania ati Numidia, ti awon ara Libya da. Ni atele isegun ti Carthage nipase awon ara Romu ni 146 BC. e. wonyi ipinle, lehin a abori Ijakadi, di Roman ini. Awon ogorun odun die saaju akoko tuntun, idagbasoke ti awujo kilasi bere lori agbegbe ti Etiopia ode oni. Okan ninu awon ipinle ti o dagbasoke nibi – Aksum – de ibi giga re ni orundun kerin BC. n. e., Nigbati awon ohun-ini re ni iwo-oorun ti de orile-ede Meroe ni afonifoji Nile, ati ni ila-oorun – "Arabia Ayo" (Yemen ode oni). Ni awon II egberun odun ati. e. Awon ipinle ti o lagbara ti ni idagbasoke ni Iwo-oorun Sudan (Ghana, Mali, Songhai ati Bornu); Leyin naa, won da awon ipinle sile ni etikun Guinea (Ashanti, Dahomey, Congo, ati bee bee lo), iwo oorun Adagun Chad (ipinle awon ara Hausa) ati ni opolopo agbegbe ile Afirika.

Awon ede ti awon eniyan ti Tropical Africa, ti ngbe guusu ti idile Semitic-Hamitic, ni igbagbogbo ni idapo si awon idile meji: Niger (Congo) -Kordofan ati Nilo-Saharan. Egbe Niger-Kordofanian pelu egbe Niger-Congo – opolopo julo ati awon egbe isokan: West Atlantic, Mande, Volts, Kwa, Benue-Congo ati Adamawa-Eastern. Awon eniyan Oorun Atlantic pelu awon eniyan Fulbe nla ti o ngbe ni awon egbe ototo ni fere gbogbo awon orile-ede ti Iwo-oorun ati Central Sudan, Wolof ati Serep (Senegal), ati awon miiran. Awon oke ti awon odo Senegal ati Niger (Guinea, Mali, ati bebe lo. ), awon eniyan ti Volta (moy, loby, bobo, Senufo, ati bebe lo) – ni Burkina Faso, Ghana ati awon orile-ede miiran. Awon eniyan Kwa ni awon eniyan nla ti o wa ni etikun Guinea gegebi awon Yoruba ati Ibo (Nigeria), Akan (Ghana) ati Ewe (Benin ati Togo); ti o sunmo Ewe ni awon ipilese, ti o ngbe ni guusu ati pe nigba miiran a npe ni Dahomeans; ipo ti o ya soto ni die ti tedo nipase awon eniyan ti o so awon ede (tabi awon ede-ede) ti Kru. Iwonyi ni Bakwe, Grebo, Krahn ati awon eniyan miiran ti ngbe ni Liberia ati Ivory Coast (Ivory Coast). Egbe-egbe Benue-Congo je idasile nipase opolopo awon eniyan, ti a so tele si idile Bantu pataki kan ati egbe Bantu ti Ila-oorun. Awon eniyan Bantu, ti o je isokan ni awon ofin ede ati asa, ngbe awon orile-ede ti Central ati apakan Ila-oorun ati Gusu Afirika (Democratic Republic of the Congo (eyi ti o je Zaire tele), Angola, Tanzania, Mozambique, Zimbabwe, South Africa, ati bebe lo). Bantu ti pin nipase awon onimo-ede si awon egbe 15: 1st – duala, lupdu, fang, ati bebe lo; 2nd -teke, mpongwe, kele; 3rd – bangi, pgala, mongo, tetelya; 4th – Rwanda, rundi; 5th – ganda, luhya, kikuyu, kamba; 6th-nyamwezi, nyatura; 7th – Swahili, togo, hehe; 8th – Kongo, ambundu; 9th-chokwe, luena; 10-luba; 11-bemba, fipa, tonga; 12th – Malawi 13th – Yao, Makonde, Makua; 14th – ovimbundu, ambo, herero; 15th – Shona, Suto, Zulu, Spit, Swazi, ati bebe lo.

Awon ede Bantu tun je so nipase awon egbe ti Pygmies of the Congo Basin (Efe, Basu A, Bambuti, ati bebe lo), nigbagbogbo se iyato bi awon eniyan loto. Laaarin Bantus ila-oorun ati aarin gbungbun orile-ede naa, ede Swahili, ti o ti ni iriri akiyesi ti Larubawa, ti gbile ni awon ewadun aipe yii, iye awon ti n so o je 60 milionu (awon eniyan Swahili je milionu 1.9). Adaua, egbe-egbe ila-oorun, pelu Azande, Cham-Ba, Banda, ati awon miiran ti ngbe ni Central ati Ila-oorun Sudan.

Egbe Kordofan, ti o kere pupo ni nomba ati agbegbe, pelu awon eniyan Koalib, Tumtum, Tegali, Talodi ati Katla (Republic of Sudan).