Бiльярд а палове дзесятай (на белорусском языке)

Успамiны пра людзей i падзеi заўсёды звязвалiся з успамiнамi пра рух, адбiтак якога замацаваўся ў маёй памяцi. Калi я, перавесiўшыся праз парэнчы балюстрады, падымаў i апускаў галаву, падымаў i зноў апускаў яе, назiраючы за вулiцай, - успамiн пра гэты рух абуджаў у маёй свядомасцi словы i колеры, вобразы i настроi. Hе тое, як выглядаў Фэрдзi, а тое, як ён падпальваў запалку, як лёгка ўскiдваў галаву, кажучы "але, але" - "не, не"; зморшчыны на Шрэлавым iлбе, яго пацiсканнi плячыма, бацькава хада, матчыны жэсты, рух бабулiнай далонi, калi яна адкiдала пасму валасоў з iлба, - а той стары чалавек, там, унiзе, што якраз ачышчаў вялiкую шрубу ад гнiлых рэшткаў дрэва, то быў Трышлераў бацька; гэтая рука рабiла рухi, якiя магла зрабiць толькi гэтая рука: я прыглядаўся да яе, калi яна адчыняла скрынi i зноў забiвала iх цвiкамi; кантрабандны тавар, што схаваны ў цёмных вантробах судна, вандраваў цераз мяжу: ром i разынкi, цыгарэты i шакалад; у шынку для грузчыкаў на прыстанi гэтая рука рабiла рухi, якiя яна адна магла зрабiць; стары падняў галаву, падмiргнуў мне i сказаў: "Але ж тая, уверсе, дарога, сынку, нiкуды не вядзе".

- Яна вядзе да Вашага дома, - адказаў я.

- Той, хто хоча прыйсцi да мяне, з'яўляецца з боку вады, нават палiцыя; i мой сын прыплывае сюды на лодцы, але рэдка, вельмi рэдка.

- Цi палiцыя ўжо там?

- Чаму ты пытаешся, сынку?

- Бо яны мяне шукаюць.

- Што-небудзь спёр?

- Hе, - адказаў я. - Толькi i ўсяго, што я адмовiўся частавацца бычыным прычасцем.

Судны, падумаў я, судны, цёмныя ўнутры, з капiтанамi, спрактыкаванымi ў адшукваннi мытнiкаў; мне не спатрэбiцца многа месца - не больш як скатанаму дывану; схаваны ў скатаным парусе я хачу пераплысцi мяжу.

- Хадзi сюды ўнiз, - сказаў Трышлер. - Там уверсе цябе могуць убачыць з другога берага.

Я павярнуўся да яго спiнай i пачаў паволi ссоўвацца долу, трымаючыся за купкi травы.

- Ах, гэта ты, - сказаў стары. - Ты... я ведаю цябе, але прозвiшча твайго не памятаю.

- Фэмель, - адказаў я.

- Ну вядома ж, цябе шукаюць; пра гэта казалi ў ранiшнiх навiнах, i я павiнен быў адразу здагадацца, калi яны перадавалi апiсанне тваёй знешнасцi: чырвоны шнар на пераноссi; гэта здарылася тады, калi мы пад час паводкi перапраўлялiся на той бераг i ўрэзалiся ў апору моста, бо я не разлiчыў хуткасцi плынi; ты выцяўся галавою аб жалезны кант на лодцы.

- Вось акурат пасля гэтага мне не дазвалялi прыходзiць сюды.

- Але ж ты прыходзiў.

- Ужо нядоўга - потым мы пасварылiся з Алоiсам.

- Хадзем, але прыгiнайся, калi мы будзем iсцi пад перасоўным мостам, бо наб'еш сабе гузак, i табе не дазволяць прыходзiць сюды. Як табе ўдалося ўцячы ад iх?

- Нэтлiнгер на досвiтку прыйшоў у маю каморку i вывеў мяне да чорнага ўвахода - туды, дзе пачынаюцца падземныя пераходы, што вядуць да чыгуначнага насыпу поблiзу Вiльгельмавага рова. Ён сказаў мне: "Змывайся - але я магу табе даць толькi адну гадзiну форы: праз гадзiну я павiнен буду паведамiць у палiцыю; я пятляў па ўсiм горадзе, перш чым прыйшоў сюды да цябе".

- Так-так, - сказаў стары. - Значыць, вы збiралiся кiдаць бомбы! Збiралiся рабiць змовы i... учора я ўжо аднаго перапраўляў за мяжу.

- Учора? - спытаўся я. - Каго ж гэта?

- Шрэлу, - адказаў ён. - Ён хаваўся тут, i я ледзьве яго ўгаварыў адплысцi на "Ганне-Катарыне".

- Гэта ж Алоiс заўсёды марыў быць штурманам на "Ганне-Катарыне"!

- ...I зрабiўся iм. А цяпер - пайшлi.

Спатыкаючыся, я iшоў за Трышлерам да яго дома, уздоўж пахiленага набярэжнага мура каля падножжа ўзгорка; я падымаўся i падаў зноў, падымаўся, i пры гэтых рэзкiх рухах кашуля то адрывалася ад скуры, то зноў прыляплялася да яе; ад няспыннага болю я амаль знепрытомнеў; у гэтым стане рухi, колеры, пахi з тысячаў успамiнаў перапляталiся, накладвалiся адно на адно; боль выцясняў размаiтыя таемныя знакi зменных колераў, зменных накiрункаў, зменных нахiлаў.

Паводка, думалася мне, паводка: мяне заўсёды цягнула кiнуцца ў ваду каб яна панесла мяне да шэрых даляглядаў.