Гипноз т?ш?н?г?: илимий мамиле

Андрей Тихомиров Гипноз т?ш?н?г?: илимий мамиле

Кириш??

Адамдар ми?деген жылдар бою транс гипноздук т?рг? кирип келишкен. К?пт?г?н маданияттарда жана диндерде бул медитациянын бир т?р? катары каралып келген. Персия жана Индиянын йогис сыйкырчылары ми?деген жылдар бою гипнозду диний максаттарда колдонуп, манжаларынын ар бир кыймылы менен экстатикалык транска ч?м?л?шк?н. ?з мурду?уздун учуна тиктеп туруу; мезмеризм феноменин козгоо ?ч?н экзотерикалык экспозициянын кереги жок экени к?р?н?п турат. Ушул процесстердин бардыгынын негизги максаты-абстракциялоо же к???л буруу адатын калыптандыруу, мында субъект бир идеяга же идеялардын чынжырына толугу менен си?ип калат, ал эми ал башка объект, максат же иш-аракет ж?н?нд? билбейт же кайдыгер мамиле кылат. Гипноздук абалды с?р?тт??н?н э? алгачкы жазуусун 1027-жылы "транс" ж?н?нд? жазган персиялык дарыгер Авиценнанын эмгектеринен табууга болот. Заманбап гипноз 18-кылымдын аягында башталып, "Заманбап гипноздун"атасы катары белгил?? болгон немис дарыгери Франц Месмердин аркасында популярдуу болгон. Ошол учурда гипноз Месмердин атынан "месмеризм" деп аталган. Ал гипноз гипнозчудан гипноздолгон адамга агып ?т??ч? мистикалык к?чт?н бир т?р? деп эсептеген, бирок анын теориясын гипноздо сыйкырдуу элемент жок деп сынчылар четке кагышкан.

Гипнозду жана ага байланыштуу кубулуштарды т?ш?нд?рг?н ар кандай теориялар бар. ?зг?р?лг?н абал теориялары гипнозду а?-сезимдин ?зг?р?лг?н абалы же кадимки а?-сезимдин абалынан айырмаланган а?-сезимдин де?гээли менен м?н?зд?лг?н транс деп эсептешет. Тескерисинче, мамлекеттик эмес теориялар гипнозду плацебо эффектиси, терапевт менен ?з ара аракеттен??н? кайра аныктоо же ролду каймана мааниде аткаруунун формасы катары карашат.

Ичеги-карындын синдромун жана менопаузаны гипнозго негизделген дарылоо далилдер менен бекемделет. Башка к?йг?йл?рд? дарылоо ?ч?н гипнозду колдонуу ар кандай натыйжаларды берди, мисалы, тамекини таштоо. Гипнозду эрте травманы калыбына келтир?? жана интеграциялоо ?ч?н терапиянын бир т?р? катары колдонуу илимий ч?йр?д? талаштуу. Изилд??л?р к?рс?тк?нд?й, адамдын гипнозу жалган эскер??л?рд?н калыптанышына ?б?лг? т?з?т жана гипноз адамдарга окуяларды так эст??г? жардам бербейт.

Гипноз-адамдын жана жогорку омурткалуу жаныбарлардын уйкуга жакын ?зг?ч? абалы, анын негизинде мээнин жогорку б?л?кт?р?н?н ингибирл?? кубулуштары жатат. 60-жылдарга чейин 19-кылымда гипноз ж?н?нд?г? т?ш?н?кт?р спиритизмдик божомолдорго негизделген, ?зг?ч? "толкундардын" же магниттик толкундардын – гипнозчу тараткан делген ?зг?ч? агымдардын. Гипноз ж?н?нд?г? мистикалык т?ш?н?кт?р орус (в. м.Бехтерев, О. О. Мочутковский, А. А. Токарский ж. б.) жана француз (Н. Бернгейм жана Ж. Шарко) окумуштууларынын эмгектери менен талкаланган. Бул илимпоздордун аттары менен гипноздук мамлекеттердин проблемаларын илимий иштеп чыгуунун башталышы байланыштуу. Алар гипноздун терапиялык маанисин аныкташкан, ошондой эле психологиялык факторду дарылоо максатында колдонуу ыкмасы катары сунуштун ?зг?ч? ролун аныкташкан. Бирок, гипноз кубулуштарында дагы деле к?п т?ш?н?кс?з нерселер бар болчу. Айрыкча гипноз жана СУНУШ туура эмес аралашкан. Психологиялык багыттын жактоочулары азыр да Бернгеймдин "гипноз жок, бир гана сунуш бар, сунуш болсо автосунуш"деген эскирген жана туура эмес позициясын карманып келишет. Ошол эле учурда, гипноз жана сунуш кубулуштары айырмаланат: мамлекеттик гипноз м?н?зд?? жана адам жана жаныбарлар болсо, оозеки сунуш кабыл алуу – бир гана адамдын жогорку толкунданып ишинин менчиги. Сунуштун физиологиялык жагы и.П. Павловдун чо? жарым шарлардын сигналдык функциясы, жогорку нервдеги биринчи жана экинчи сигналдык системалардын ?з ара аракеттен??с? ж?н?нд? (адамдын) окуусунда ?з т?ш?нд?рм?с?н тапты.