Мінскі напрамак. Том І

— Ну, паглядзім! — прамовіў Маршал Савецкага Саюза, пазіраючы на камдыва строгімі, уважлівымі вачыма.

3...

Аляксей сядзеў на вежы, звесіўшы ногі ў баявое аддзяленне. Наперадзе яго быў, закрываючы грудзі, быццам шчыт, круглы бранявы дыск-люк, злева пружыніста гайдаўся падобны на прудкую лазіну штыр рацыі. Управа, улева, — калі машыну кідала з боку ў бок, назад i наперад, — калі яна набаўляла хуткасць або спынялася...

Аляксей, крыху сутулячыся, падаўшыся грудзьмі наперад, таксама ківаўся ў такт машыне: згінаўся ўправа, улева, каб быць у раўнавазе. Да чаго ж добра гэта — сядзець на вежы магутнай машыны, што рушыць, імкне па дарозе, адлічваючы гусеніцамі кіламетр за кіламетрам, пакідаючы за сабой дзвешырокія зубчатыя каляіны.

Танкі безупынна рушылі адзін за адным. Фары нідзе не блішчалі. Адно лескаталі, пераклікаліся гусеніцы ды неспакойна гучалі маторы.

Часам абапал дарогі асцярожліва ціснуліся густыя ланцугі пехацінцаў, кавалерысты, што прытрымлівалі неспакойных наравістых коней, шафёры з сустрэчнымі грузавікамі, чакаючы, пакуль праляскочуць танкі. Аляксею бачыць гэта было прыемна. Так прапускаюць наперад паважанага чалавека, якому належыць асаблівая, важная праца.

Наперадзе былі ўжо добра відаць зарнічныя выбліскі ад стрэлаў батарэй, якія, як агні маякоў, указвалі напрамак танкістам. Гукі бою ледзь даходзілі, ix глушыў гул матораў.

Набліжаючыся да фронта, Аляксей паддаваўся таму добра знаёмаму франтавіку ўзрушэнню, у якім перамешваюцца i вострая цікаўнасць да будучыні, што прымушае чалавека неспакойна падганяць час, i трывога, i добрыя надзеі.

— Хто гэта жанчына, што з вамі так добра развітвалася? — запытаўся неяк, на выпадковым супынку, з хітрынкай Касцючэнка.

— А-а... гэта Надзя Мазалькова, — крыху збянтэжыўся Аляксей, — старшыня калгаса. Помніш, я хадзіў у вёску, калгасам быў заняўся... Тады яе выбралі старшынёй...

Надзя падышла да яго, калі калона надвячоркам стаяла на ціхай дарозе каля сяла. Ласкавыя, крыху засмучаныя вочы, смуглы твар з круглым прыгожым падбародкам, моцныя загарэлыя рукі.

— Вось вы ўжо i едзеце... Пішыце, як вы там будзеце жыць. Не забывайце...

Паспешліва, неяк нясмела, працягнула клуначак— падарунак. Потым, калі танкі крануліся, стаяла нерухома, сачыла ўслед.

Аляксею ўспомнілася яе даўняе, на ўзлессі: «Прыходзьце!» — i нейкая вінаватасць перад ёю на час лягла на сэрца. Так i не выканаў Аляксей абяцання, не прышоў больш. I нельга сказаць, каб хвіліны вольнай не знайшлося б, — але адкладваў са дня на дзень, ды так i не прышоў.

«Што ж, гэта i на лершае... Няхай не крыўдуе...»

— Харошая, відаць, жанчынка?

— Харошая — працавітая, сумленная. Яна там навяла парадак. Людзі задаволены ёю.

— Не, я кажу, што так, сабою прыгожая. Для такой i родную Кубань можна прамяняць на Смаленшчыну.

— Я пра гэта не думаў, — не адказаў на жарт Аляксей. — У мяне, брат, зусім не тое на душы. Ты ж ведаеш...

— Ведаю, то ведаю. Але гэта, можа, не перашкодзіла б прыгарнуць дзе-небудзь удаву. Гогабярыдзе, той, кажуць, не адну... Надзя ж засумавалася, відаць, ды i, здаецца, вельмі вы ёй спадабаліся.

— Можа быць... Я, брат Касцючэнка, не магу напалову...

Касцючэнка сціх.

— З такімі коньмі хутка заявімся да Тураўца? — сказаў Аляксей.

— Ды яно i нядоўга, сказаць. Якіх тры сотні кіламетраў тут. Гэта не матухна-пяхота, якой трэба ўсё адзінаццатым перамераць... Толькі яшчэ невядома, калі мы рушым туды, — разважліва прамовіў Касцючэнка, кранаючы Аляксееву трывогу.

— Ну не, стаяць, напэўна, не будзем. Мы ж не саюзнікі, што другі фронт адкрывалі тры гады ды ваявалі тушонкай. Канешне, хто ведае, якія там планы ў нашых генералаў, але таптацца без справы мы не павінны.

— Не павінны, — згадзіўся Касцючэнка. — Гэта факт! Не шпацыр. Вучыліся мы таксама не на шпацыр, ды i зброю нам сур'ёзную далі, з такою стаяць попусту проста ганьба. Бывала, у нас, на Кубані, камбайн у стэпе, калі жніво, пастаіць гадзіну, то таму камбайнеру галаву адразу намыляць. А то ж цяпер!

— Думаю, што стаяць доўга не будзем, Касцючэнка. Па ўсяму відаць. Не маем права...

Аляксею прыгадалася, як яны недалёка ад гэтай дарогі паўз рунеючыя палі, па ўзрытых бомбамі шляхах яшчэ зусім нядаўна ішлі ў тыл, як потым у грузавіках дабіраліся да паўзабытых зямлянак. Тады яны здалі старыя, не раз рамантаваныя, не раз латаныя жалезам танкі, гусеніцы якіх ведал i дарогі Смаленшчыны, палі пад Курскам. Цяпер ідуць машыны, што яшчэ нядаўна былі на заводскіх дварах.

Якія шляхі ўведаюць гэтыя гусеніцы, якія падзеі ўбачаць новыя, без баявых рубцоў вежы?

Колышаў пазіраў на выбліскі агнёў, што паволі набліжаліся, як зачараваны дзівоснай казкай. У яго чыстых, адкрытых шырока вачах успыхвалі цікаўныя i неспакойныя светлячкі.