Москва против Орды. Дюжина ножей в спину евразийству

В XIV – XVI вв. литовские великие князья правили бывшими землями Юго-западной Руси как улусники татарских ханов, выплачивая им дань и получая от них ярлыки. Украинский историк Феликс Шабульдо говорит о примерно двадцати сохранившихся или упомянутых в исторических источниках ярлыках879. В их число входят, среди прочих, ярлык Абдуллы (Мамая) Ольгерду (1362), ярлык Тохтамыша Ягайле (1392—1393), ярлык Тохтамыша Витовту (1397—1398), ярлык Хаджи-Гирея Витовту, ярлык Улуг-Мухаммеда Свидригайле (1431), ярлык Хаджи-Гирея Сигизмунду Кейстутьевичу, ярлык Хаджи-Гирея Казимиру (1461), ярлык Нур-Девлета Казимиру (1466), ярлык Менгли-Гирея Казимиру (1472), ярлык Менгли-Гирея Сигизмунду I (1507), ярлыки Менгли-Гирея Сигизмунду I (1514), ярлык Мухаммед-Гирея Сигизмунду I (1520), ярлык Сагип-Гирея Сигизмунду I (1535), ярлык Сагип-Гирея Сигизмунду I (1540) и ярлык Девлет-Гирея Сигизмунду II (1560). Далее приводятся сохранившиеся тексты некоторых из них.

Ярлык Хаджи-Гирея Казимиру (1461)

Chadżigiereja cara słowo to jest. Od prawéj i lewéj ręki naszéj i od wszystkiego państwa naszego, ułanom panom, radom wszystkiego państwa ruskiego, kniaziom, czerńcom, bielcom i wszystkim pospolitym, co przedtem brat nasz starszy, na koniu polnym do W. kniazia Witolda do Litwy w gościnę przyjeżdżał, i wielką uczciwość miał; najpierwej Kijów daliśmy ze wszem, na wszem, ku państwu litewskiemu, bratu naszemu, W. kniaziowi Kazimierzowi; i panowie litewscy żądali nas i myśmy na żądanie ich to uczynili, i wedle pierwszych carów postępków, to jest: Kijów ze wszystkiemi dochody, ziemiami, wodami i pożytkami ich; Łuczko z wodami i ze wszystkiemi pożytkami ich, Smoleńsko z wodami, ziemiami i ze wszystkiemi pożytkami ich; Podole z wodami, ziemiami i ze wszystkiemi pożytkami ich; Kamienice z wodami, ziemiami i ze wszyslkiemi pożytkami ich; Braclaw z ziemiami, wodami i ze wszystkiemi pożytkami ich, począwszy od Kijowa do ujścia morza. Szczuprulezilniskiego z ziemiami i pożytkami ich; Zalwasz, Budula, z ziemiami i pożytkami ich; Czerniejów z ziemiami, wodami i pożytkami ich. Briczyenszinos, Luszcza, Czolmy, Slenniczany, z ziemiami, wodami i pożytkami ich. Siewierski Nowohrod, Bilsko, z wodami, ziemiami i ze wszemi pożytkami ich. Rylsko, Tumien, Szarajewicza, Jagalta, Wyssami z ziemiami, wodami i pożytkami ich. Midrass Uspul, Slarodub, Brańsko, z ziemiami, wodami i ze wszemi pożytkami ich. Mychalsko, Mobatulsko, Tula, z wodami, ziemiami i ze wszystkiemi pożytkami ich. Biresta, Ratuznisko, Alibsko, Burunsko, Kulmińsko i Sachonar, z ziemiami, wodami i ze wszystkiemi pożytkami ich. Japuhrad, Balikty, Strożowyhrod, Taska, Horodziszcze, Muschiczmyhrod, z ziemiami, wodami i ze wszystkiemi pożytkami ich. To jest: bratu naszemu W. kniaziu litewskiemu Kazimierzowi, panom kniaziom, radom; widząc wielkie postępki przyjacielskie i my Turapskie i wielki Nowogród, ze wszemi grody i wszemi ich dochody i pożytkami ich, z laski naszéj, do państwa litewskiego podali, i te zamki, które tu są napisane; tych zamków z pany, z bojarami, przed tym bratu naszemu kniaziowi Witultowi, a teraz takie bratu naszemu Zygmuntowi będą służyć i bratu naszemu kniaziowi Kazimierzowi. Także mają, tak jako i przed tym slużywali, z tych zamków i wsi i podatki nieodmiennie mają dawać; a jeśli nie będą posłuszni, tedy im nie dobrze będzie, i daliśmy ten nasz list pod złotą pieczęcią. Pisań w Krymie, lata po roku jego świętej miłości Mahometa proroka lata 867 d. 22 mca 7bris lata od narodzenia pana Jezusowego 1471.

Воспроизводится по публикации: Gołębiowski Ł. Dzeje Polski za panowania Kaźmiera, Jana Olbrachta i Alexandra. Warszawa, 1848. S. 230—231 // http://litopys.org.ua/rizne/spysok/spys11.htm

Ярлык Менгли-Гирея Казимиру (1472)