[26] Несколько репродукций см.: Male E. Op. cit.; Gazette des beaux arts. 1918. Avril-juin. P. 167.
[27] Из исследований (Huet. Op. cit.) становится очевидно, что хоровод мертвецов является тем исходным мотивом, к которому в Totentanz [Пляске мертвых] безотчетно обращается Гете.
[28] Прежде ее ошибочно относили к значительно более раннему времени (ок. 1350 г.). Ср.: Ticknor G. Geschichte der schonen Literatur in Spanien (первоначально по-англ.). Leipzig, 1867. I. S. 77; Н. S. 598; Grober. Grundri? II, 1. S. 1180; II, 2. S. 428.
[29] ?uvres du roi Rene, I. P. CLII.
[30] Chastellain. Le pas de la mort. VI. P. 59.
[31] Ср.: Innocentius III. De contemptu mundi. Н. Сар. 42; Dion. Cart. De quatuor hominum novissimis // Opera. XLI. P. 496. См. прим. 5 к гл. XI.
[32] ?uvres. VI. P. 49.
[33] Chastellain. ?uvres. VI. P. 60.
[34] Villon. Testament. XLI, vs. 321-328 / Ed. Longnon. P. 33.
[35] Champion. Villon. I. P. 303.
[36] Male E. Op. cit. P. 389.
[37] Leroux de Lincy. Livre des legendes. P. 95.
[38] Подобную галерею, полную черепов и берцовых костей, еще и сейчас можно видеть в относящемся к XVII в. приделе церкви в Трегастеле в Бретани.
[39] Le livre des faits etc. P. 184.
[40] Journal d'un bourgeois. I. P. 233-234, 276, 392. Кроме того, см.: Champion. Villon. I. P. 306.
[41] A. de la Salle. Le reconfort de Madame du Fresne / Ed. J. Neve. P., 1903.
ГЛАВА ДВЕНАДЦАТАЯ
[1] Burckhardt J. Weltgeschichtl. Betr., l. Aufl. Berlin; Stuttgart, 1905, S. 99, 147.
[2] Heinrich Seuse. Leben / Ed. Bihlmeyer // Deutsche Schriften. 1907. S. 24, 25. Ср. поступок Джона Типтофта, графа Вустера, кровавого пособника Эдуарда IV и одновременно одного из первых гуманистов, обратившегося к палачу с просьбой обезглавить его, в честь Пресв. Троицы, тремя ударами.
[3] Gerson. Opera. II. P. 309.
[4] N. de Clemanges. De novis festivitatibus non instituendis // Opera / Ed. Lydius, Lugd. Bat. 1613. P. 151, 159.
[5] Gerson. Opera. II. P. 911.
[6] Acta sanctorum. Apr. III. P. 149.
[7] "Ac aliis vere pauperibus et miserabilibus indigentibus, quibus convenit ius et verus titulus mendicandi".
[8] "Qui ecclesiam suis mendaciis maculant et earn irrisibilem reddunt".
[9] Alanus Redivivus (ed. J. Coppenstein, 1642). P. 77.
[10] Commynes. I. P. 310; Chastellain. V. P. 27; Le Jouvencel. I. P. 82; Jean Lud // Deutsche Geschichtsblatter. XV. S. 248; Journal d'un bourgeois. P. 384; Paston Letters. II. P. 18; Ramsay J.H. Lancaster and York. II. P. 275; Play of Sir John Oldcastle. II. P. 2 etc. Cp. Huizinga J. Onnoozele kinderen als ongeluksdag // Tien studien. Haarlem, 1926. Verzamelde Werken. IV (Deutsch: Unschuldige Kindlein als Ungluckstag, in: Wege der Kulturgeschichte, Munchen, 1930. S. 281 ff.).
[11] Contra superstitionem praesertim Innocentum // Gerson. Opera. I. P. 203. O Жерсоне см.: James L. Connolly. John Gerson Reformer and Mystic // Recueil de travaux publies par les membres des conferences d'hist. et de phil. de l'Universite de Louvain. 2[e] ser. 1928. Fasc. 12.
[12] Gerson. Qaedam argumentatio adversus eos qui publice volunt dogmatisare etc. // Opera. II. P. 521 f.
[13] Johannis de Varennis Responsiones etc. // Gerson. Opera. I. P. 909.
[14] Journal d'un bourgeois. P. 259. В выражении "une hucque vermeille par dessoubz" следует читать "pai dessus".
[15] Contra vanam curiositatem // Opera. I. P. 86.
[16] Considerations sur Saint Joseph. III. P. 842-868; Josephina. IV. P. 753; Sermo de natalitate beatae Mariae Virginis. III. P. 1351; кроме того, см.: IV. P. 729, 731, 732, 735, 736.
[17] Gerson. De distinctione verarum visionum a falsis // Opera. I. P. 50.
[18] Schmidt С. Der Prediger Olivier Maillard // Zeitschrift f. hist. Theologie. 1856. S. 501.
[19] См.: Thuasne. Rob. Gaguini Ep. et Or. I. P. 72 ff.
[20] Les cent nouvelles nouvelles (ed. Wright), II. P. 75 ff., 122 ff.
[21] Le livre du chevalier de la Tour Landry / Ed. De Montaiglon. P. 56.
[22] Ibid. P. 257: "Se elles ouyssent sonner la messe ou a veoir Dieu" ["Словно бы услыхали они, как звонят к мессе, или узрели Господа"].
[23] Leroux de Lincy. Le livre de Proverbes francais. P., 1859. 2 vol. I. P. 21.
[24] Froissart (ed. Luce). V. P. 24.
[25] "Cum juramento asseruit non credere in Deum dicti episcopi" ["С бранью воскликнул он, что не верит в Бога означенного епископа"] (Rel. de S. Denis. I. P. 102).
[26] Laborde. II. P. 264, № 4238, опись 1420 г.; Ibid. II. P. 10, № 77, опись Карла Смелого, где, должно быть, имеется в виду эта же вещь. В муниципальной библиотеке Амьена хранится деревянная статуэтка Девы Марии испанской работы конца XVI в. В корпусе справа имеется углубление с помещенной там фигуркой младенца Иисуса из слоновой кости. См.: Luquet G.H. Representation par transparence de la grossesse dans l'art chretien // Revue archeologique. 1924. XIX. P. 143.