Отчаяние (на каз.яз.)

Абылайды бойын бір орасан уаныш билеп кетті. Осы жаса келгенше талай зын етектіні жолытырды. Біра оан біреуі де мндай нап крмеген-ді. Жігіт болып ат жалын тартып мінгелі, басынан ткізгені кіле жоры, рыс, талас. Алан йелдеріні брімен де тек тсек стінде танысты. Сршаызбен де солай кездесті. Біра ол артайанда кез болан е ымбатты азынасы трізденді. Дл осы стте «тадаан ызымды ана атын етермін» деген жас кезінде берген серті есіне тсті. Абылай болмашы езу тартты. «Пешенее жазылса аспандаы ау да аяыны астына тседі екен».

Сршаызды кзі таы жар ете алды. Жо, ол азір тндегі Абылайдан зресі шып орыан жас спірім ыза самайды. Бл енді айбарлы ханны сйікті йелі! иянат крсеткен леммен атысуа бар слу!

Абылай сырта беттегенде, Сршаыз бірге ере шыты. аптаан жрттан ялан жо, Абылайды алдынан клдене тарта берген тлпарына ханды олтыынан ктеріп зі мінгізді.

Абылай екейіп Сршаызды мадайынан сипады да, артына брылмастан, ктіп тран ола арай желе жнелді.

— ош бол, арысым, — деді кбірлеп, — сау барып, аман айта гр, атерлі сапардан…

Сршаыз кетіп бара жатан олды соынан кзін алмай за трды. «Ордадаы киімдеріді алып кет» деп айтысы келген Абылай нкерлеріні бірі ктемдей басып ызды жанына келді.

— Бикеш, — деді ол кекете, — бгін хан тсегінде йыыз бден анан шыар. Енді йіізге айта берсеіз де болады.

— Кім ары бастыы?

— Ары бастыы Жамантай. Ал сізге басты болуа мен де жараймын-ау деймін…

— Шаыр Жамантайды!

Жігіт бірдеме айтпашы болып келе жатты да кілт тотады. Ханны бір тндік «жас иіс» ызметіне ана жарап, саы сынан ыздарды пішіндеріндей емес Сршаызды ткаппарлана алан келбетінен ол ыз басына «ба сыны» онанын аарып, шошып кетті. «Осыны зі Абылайа нап аланны ай жаында, — деді ішінен, — кзі жбір крген жан сияты емес, бір мол уаныша кенелгендей жалын атып тр екен, крі неме, атыны етіп алмаса нетсін».

— Жамантайды шаыр дедім ой, мен саан!

ызды ні брынысынан да ызбарлы шыты.

— п!

Нкер Жамантайды тез-а алып келді. Сір ол жолай зіні ойын ары бастыына жеткізген болуы керек, балуан денелі Жамантай жуаси келді.

— Не айтасыз, бикеш!

— Айтарым екі сз. — Бірі — мына бейпіл ауыз жігітке, денесіні е майлы жерінен ыры амшы дре соыыз.

Аау мінезді Жамантай шошып кетті.

— Ойбай-ау, онда ол ата отыра алмай алады ой.

ыз жымия езу тартты.

— Онда шалбарын шешіп, алааймен одап трып он рет рыыз! Екінші бйрыым: отаасым жауын жеіп жорытан айтанда алдынан шыуа, жген-йысаны, ер-тоымы а кмістен аталан абоз жора дайындаыз!

Бл сздерді айтып тран Сршаыз ханны е сйікті осаы екенін тсінген Жамантай…

— п, айтаныыз орындалады, ханша… — деп басын иді.

…ш кннен кейін лы жз скерлеріні оандытармен рысы Тркістан шаарыны кншыыс жаында басталды. оан міршісі лім хан жртты зі ерте білгенменен, соыс тсіліне аныпаан, скери тжірибесі аз жігіт еді. Божбан ауылдарына жіберген тышылары арылы Абылай ордасында болан оианы брін білген. зіне андай олды арсы шыатынын да естіген. Тек білмегені — Абылай мен Елшібек батырларды трт мы олмен бір бйірінен Ташкент шаарына арай тіп кеткені ана еді. Артында жау бар деп ойламаан лім хан мен крі тарлан Ерден батыр бар скерін Тркістан тсына тккен. Алпыс сана ола ие болан жас хан лы жз скеріні бетін айтарысымен, оларды соынан уып берді. Бкей, Саыр, Жабай басаран жасатар, кшпелі елді ежелгі тсілін олданып, статпай, р шегінген де отыран. Тжірибелі Ерден батырды «бос уа беруді ажеті болмас» дегеніне арамай, жауынгерлеріні кптігіне сенген лім аза жігіттеріні соынан алмаан. Сйтіп олар здеріні арты шебінен тіпті алыстап кеткен.

Бл кезде Абылай мен Елшібек басаран трт мы ол Ташкентке кеп тиді. Ташкент ораншылары арсы тра алмады. Бларды кбі хан мірімен, кн кріс шаруасынан амалсыз ол зген ала жатаы, жалыз атты диан, не болмаса лі сойыл сілтеуді жндеп йренбеген, тек батырларды кеу-кеуімен «шапыншыларды ырып салма» болан бала жігіттер еді. Блар аза атты скеріні тегеурініне шыдай алмай, шаар кілтін Абылайа кеп тапсырды.

Ал Тркістанды ала оямыз деп лепіріп келген оандытарды негізгі кші кенет шегінуін тотатып, табан тіресіп трып алан аза скеріне ттеп бере алмады. Жан-жатарынан жапа-тармаай сан рет ат ойса да, сай-салаа бекініп алан Дулат, Жалайыр, йсін жігіттері жауды маына жуытпады. ардай бораан сада жебесі мен пілтелі мылтыты оына шыдай алмай, оандытар жел рлеген шптей, кейін арай сан рет жапырылды. Кейде тіпті азаты салт атты жауынгерлері здеріне арсы дрсе оя беріп, кп жігіттерін найзамен тйреп жер штырды. рыс осылай шінші кнге созылды. здеріні кптігіне сенген оандытар, енді аыры айаса дайындалан. Дл осы стте «Ташкентті Абылай хан басып алыпты!» — деген хабар жетті. Бан оса «Бар жырау барып азырып, Ташкент маындаы алы ауылдары таы аза жаына шыып кетіпті. Абылайа кмекке Арадан кп скер келе жатыр-мыс» деген суы сз тарады.