Пясецки

Забава кіўнуў яму галавой.

Шавец адчыніў брамку і ўвайшоў на шырокі падворак. Забава застаўся на вуліцы. Шавец нетаропка прачыніў брамку і павольна замкнуў зашчапку, потым пабег да высозных стосаў драўніны і прастакутных цаглін. Як пацук, запоўз у нейкую дзюрку і схаваўся там. Калі Забава пачуў тупат уцека- ча, скокнуў да брамкі. Але яна была зачыненая. Адбег на сярэдзіну вуліцы і з разгону рынуўся на высокі плот, наверсе якога, на доўгіх тычках, віўся нацягнуты ў некалькі столак калючы дрот. Дзеручы адзежу і калечучы далоні, апынуўся за плотам.

Гнаўся за кімсьці ўпарта, доўга, пераскокваючы платы, прабягаючы агаро- ды, сады, вуліцы і завулкі. Адначасова адчуваў, што яго самога праследуюць, што ён знаходзіцца ўсярэдзіне кальца аблавы, якое няўхільна сцягваецца.

«.Каб толькі выйсці з места. да лесу. за мяжу.»

У хворым мозгу віравалі трывожныя думкі.

* * *

Дзверы кватэры насцеж расчыніліся і ўсярэдзіну ступіў маладзён у чор- най скураной куртцы і белай папасе на галаве.

— Рукі ўгору! — кінуў ад парога.

На канапе, ля сцяны, сядзела маці з двума малымі дзецьмі. У прыхадню пазнала госця, які нядаўна быў у іх на вечарынцы і заляцаўся да яе старэйшай дачкі Стэфкі. Не выканала загаду і засмяялася.

— Але ж з пана жартаўнік!

— Не смейся, — змрочна сказаў Забава, — бо застрэлю!

Раптам страх ахапіў жанчыну, якая, пахопліва падымаючы рукі, прагава- рыла плаксіва да дзяцей:

— Дзетанькі, падымайце ручкі ўгору!..

Стэфка была ў суседнім пакоі, у спальні. Нечакана выйшла да іх, несучы ў руках футра.

— Пане, — прамовіла да Забавы, — мы ў хаце зусім не маем грошай. А гэта. маё футра. Найдаражэйшая наша рэч. Вазьмі, пане.

Забава ўзяў адной рукой футра і кінуў яго пад ногі дзяўчыне. Твар меў страшны, запалы, з блукаючым паглядам, звар’яцелыя вочы дзіка блішчэлі.

— Не трэба мне ні золата, ні срэбра! — сказаў з дзіўным, трагічным пафа- сам. — Прашу толькі паказаць мне дарогу за мяжу. А як не. дык пазабіваю вас і сабе кулю ўсаджу.

Дзяўчына вярнулася ў спальню. Праз нейкі момант ён пачуў адтуль лёгкі шоргат. Звярыным інстынктам выпрацаваным за мільёны гадоў, інстынктам дзікуна, якому мінула тысяча гадоў, адным падсвядомым кідком замглёнай думкі ахапіў сітуацыю і зрабіў дакладную выснову: «Уцякае праз акно». Не кінуўся ў спальню, каб схапіць яе ззаду, але выбег праз дзверы, каб адрэзаць ёй дарогу да ўцёкаў.

У глыбіні саду, паміж дрэвамі белай плямай мігацела блузка Стэфкі. Забава стрэліў у тым кірунку з рэвальвера.

Зноў пайшоў углыб ночы і ўглыб вар’яцтва. Вёў яго замглёны інстынкт, які парваў сувязь з розумам. Ягонымі рухамі і ўчынкамі кіравалі нейкія магутныя сілы, што месціліся ў таямнічай глыбіні ягонага мозгу, у той бяздоннай адхлані, якая знаходзіцца за мяжой свядомасці. Арганізм, атручаны алкаголем, адданы на волю хваравітых мрояў, біўся ў зачараваным коле, як начны матыль б’ецца ў промнях лямпы, утвораных хваравіта напятымі нервамі, якія цемрылі розум.

* * *

У кабінеце камісара паліцыі раздаўся званок.

— Камісар. Хто?.. Дзяжурны сяржант?.. З вакзала. Што? Разбойны напад!.. Скураная куртка. так. Чакаць пры тэлефоне. Зараз жа выдам загад.

* * *

Да павятовай камендатуры паліцыі прыбег афіцыянт з рэстарана «Віль- нянка». Быў перапалоханы. Увесь час калаціўся. Не мог перавесці духу. Звяр- нуўся да дзяжурнага сяржанта:

— Пане сяржант!.. Некалькі хвілін таму на наш рэстаран зроблены напад. Нейкі бандыт. Чорная скуранка і белая шапка. Быў усярэдзіне. Іншыя звонку.

* * *

Да следчага аддзялення прычыкільдыкаў шавец. Быў без шапкі; у пера- пэцканай вопратцы, быццам толькі што выпаўз з балота.

— Што ў пана здарылася? — спытаўся дзяжурны.

— Пане. на мяне напалі. на Палескай вуліцы. нехта ў чорнай скуран- цы. хацеў забіць.

* * *

У пастарунак жандармерыі ўляцела кабеціна:

— Паночкі дарагія, ратуйце!.. Бандыты!.. Напалі на кватэру. стралялі. Забралі дачку.

* * *

Наладзілі моцную аблаву, праведзеную сумесна з усімі органамі грамад- скай бяспекі. За цэнтральны аб’ект прынялі чыгуначны вакзал. Загадалі, што калі чалавек у чорнай скуранцы і белай, зімовай шапцы па першым загадзе не падыме рукі ўгору — страляць у яго. Сціскаўся ланцуг аблавы, кожны двор, кожны будынак уважліва патруляваўся.

Падзеі сённяшняга вечара ператварыліся ўжо ў легенду. Казалі штосьці пра банду, якая лютуе ў месте. Успаміналася прозвішча Мухі-Міхальскага.

Тым часам Забава хутка крочыў шашой наўзбоч вакзала. Месяц ужо ўзышоў высока. Хмары зніклі з неба і было даволі відна. Хутка рухаючыся наперад, Забава заўважыў сустрэчнага мінака.

— Рукі ўгору! — крыкнуў Забава, наблізіўшыся да яго на адлегласці ў некалькі крокаў.

— Пацалуй сабаку ў пысу! — адказаў сябар Забавы Казлоўскі, які разам з ім піў на электрастанцыі і гуляў на Слабодцы. Загад Забавы прыняў за тава- рыскі жарт і наблізіўся да яго.

— Чаму не ідзеш спаць, позна ужо? — папытаў Казлоўскі, і ўбачыўшы, што Забава вельмі дрэнна выглядае, узяў яго пад локаць і павёў у кватэру братоў Сноўскіх, якія ў той вечар дома не начавалі.