Радкі і жыццё

«Сердце матери» — пра лёс эстонскага хлопчыка Леанхарда Эдуардавіча Лаўк, які ў 11 гадоў трапіў ва Узбекістам, стаў там Луна Імідавым (гадаваўся ва ўзбекскай сям’і), не ведае эстонскай мовы. Сустрэча з маці Леанцінай Густаўнай Лаўк. «...У времени свои суровые законы. Не состоялась, к сожалению, встреча двух матерей. В ноябре прошлого года Леонтины Хустовны Лаук не стало. Словно путник, что всю долгую жизнь суровой дорогой шел к заветной цели, осуществив мечту, останавливается, чтобы, наконец, отдохнуть, остановилось сердце матери».

9.11.

Восень ідзе, цеплынй застаецца. Увесь час градусаў на 5—10 вышэй звычайнага, а таму лета і прыемна на вуліцы. Учора — у лесе прылуцкім (электрычка на Памыслішча). Па ўзлеску прамчаў заяц, ціша была і бязлюднасць. I ўсё аднастайна, і ўсё добра. I маўчаць бы, стаіцца, успамінаць, думаць. Тут таксама, як у Гарадку, Тальцы, стала ўсё чужым: імчалі па асфальтаванцы машыны, з імі нахлынуў у лес бруд: скрынкі, шыны, ады- ходы... Пустое ворыва па дарозе з Памыслішча ў Прылукі — заарана дарога юнацтва, на якой былі і халепа, і Сонца, і начная вусцішнасць, і ранішняе святло.

М. Пришвин, т. 6:

«В молодости, когда слух был острее, я дослушивал­ся так до шепотов снежинок между собою».

«Единый образ природы, вытекающий из непосред­ственных человеческих впечатлений, зарождается в го­роде у людей высокой культуры» (378)

«По зависти можно много наделать, но сделать нельзя ничего». (460).

«Кому-то вчера написал, что сыт теперь не количест­вом прожитых лет (арифметикой), а качеством остаю­щихся дней жизни: хоть один денечек остается, да он мой, небывало единственный» (721).

У «Комсомольской правде» 29.11.83. Андрей Дементь­ев («Тот мир, что мы спасти должны»):

Как на Земле сейчас тревожно

И всё страшней день ото дня.

29.11.

Пасля снягоў, холаду — цёпла, восеньскае. Чаго трэ6а баяцца — бяссонніц. Начныя кашмары, калі раптам > насоўваецца нешта злавеснае, роспачна намагаешея закрычаць, крык не даецца, вязне, як ногі, а потым прарываецца праз мычанне, палохаючы блізкіх. Сэрца, сэрца...

Сон — малое дзіця, радуемся яму, нарэшце! Пасля шю гэта ўжо не немаўля. Дзівішся падману і нібы палохаешся: чаму. Чамуеьяі ніколі не сняцца сны лёгкія, радасныя.

Напісаў артыкул «3 векам імклівым...». Для «Бела­руси (да 70-годдзя Куляшова).

Мікола Мішчанчук (чытаю рукапіс яго кнігі «Трывожуся за белы свет») адкрывае кнігу вершам:

Скрываўлена сэрца праэ болі, пакуты,

Прастрэлена сэрца трывогай планеты.

Пакуль не забіты, пакуль не закуты,

А сэрца працята маланкавым ветрам.

Скрываўлена сэрца: так жорсткасці многа,

А літасць, дабро не заўсёды ў пашане.

А каты выходзяць з пячорнай бярлогі,

Каб людзям нанесці смяротныя раны.

Скрываўлена сэрца: хоць сам не забіты,

Хоиь можна смяяцца пад небам блакітным,

Ды ў вочы глядзяць мне ракеты адкрыта.

Пакуль не забіты? Магу быць забіты!

Збалелае сэрца падобна на студню.

Яно халадзее ў грудзях штомінутна.

Ну і сэрца — скрываўленае, прабітае йаскрозь, па­добна на студню, халадзее ў грудзях штомінутна. А жыве, чытае лекцыі, спіць.

«ДП», 1982. К. Ваншенкин:

...И сорок прошло уже лет

с тех пор, как ударил в их лица

холодный военный рассвет.

«Берег» Ю. Бондарева. Вайна — дзейная; замежнае — слаба, драма — рассмактана старонкамі пра рэстараны, шалманы, парнаграфію.

3 кнігі Ф. Абрамава «Трава-мурава»:

— Ешь досыта, работай до слез.

— Не теперь сказано: сын-то мой, а ум-то свой.

— Чем людей маять, лучше самому маяться.

— Живешь не человеком и умрешь не покойником.

— Красивой не бывала, а молодой была.

— Ничего, и на том свете жить можно: никто еще не воротился назад.

С. 74: «3арок блокадницы»:

— После войны я ни разу не плакала. Грех великий плакать, кто пережил блокаду да войну.

«Пока мещанству выгодно — оно лебезит, стелется. Когда выгоднее убить — берется за оружие».

5.12.

Позневячэрні парк. Змрочная злавесная цемень і та­кое ж святло. Быццам усё знікла ці вынішчана — поў нае бязлюддзе. Усяго толькі некалькі дальніх постацей. Між тым на праспекце — шум, жыццё. А тут — ідзеш, з табою пяць-шэсць тваіх ценяў; адчуванне нерэальнасці і перадстраху. Прывіднае...

1984

4.1.

Снягі, дажджы, адлігі. Тэмпература трымаецца ў плюсе. Вецер, вятры. Сумнае пераднавагоддзе. Памерла раптам Любоў Канстанцінаўна Ізотава. Была яна прыгожая, добрая, шчырая. Умела працаваць недакучліва і далікатна. Сама справа рабілася прыгажэйшай. Пяшчота, шкадаванне, смутак, боль.

А следам — гібель прыбіральшчыцы Ганны Ціханаўны Пахілька.

8.1.

I ўсё яшчэ вышэй нуля, хоць ужо ёсць прагноз на холад. Ідзе снег з паасобных сняжынак, якія падоўгу кружляюць у.паветры. Гусцее, цямнее. Газеты, кнігі — усё жыццё. Між тым страсцей не менее: Ул. Карызна ў паэме «Размова наросцеж» («Звязда», 7.1; што за назва? наросцеж?) не гаворыць, а хлюпае словамі.

А за акіянам істэрыка,

Шантаж і разбой.

Пентагонаўская Амерыка

Хвост узняла трубой.

Евтушенко:

Классики в бессмертье не ломились,

Шло оно за ними, словно тень.

Классики по-своему ленились —

Плохо написать им было лень.

Нібыта і трапна, а трохі мітусліва: класікі дастасоўваюцца да паэтавых схем.