Сарока на шыбеніцы

Зрэшты, былі і больш сьветлыя моманты. Менавіта брат навучыў яе, з дапамогай строгіх і бязьлітасных практыкаваньняў, плаваць у вадасховішчы, і яна радавалася, як вар’ятка, калі аднойчы паплыла без усякае дапамогі, адарвалася ад апоры ды паплыла, адчуваючы пад сабой пустэчу, а над сабой неба – гэта было як першы птушыны палёт.

А той выпадак, калі яна вярталася з крамы, з заціснутымі ў кулаку манэтамі ды паўбуханкай хлеба ў торбачцы, і тут выскачылі яны, на пяць гадоў за яе старэйшыя, ды акружылі, ды задзіралі сукенку, ды выкручвалі запясьце, пачаўшы з простай “крапівы” ды потым разгуляўшыся, страціўшы межы, спрабуючы абвязаць руку Веранікі вакол яе шыі; адзін з прыдуркаў, наймалодшы, адначасова разгінаў ёй пальцы, засяроджана, нібы разьбіраў цацачную машыну, а той, які да пары трымаўся воддаль, дастаў з торбы хлеб ды таўхануў яго па-футбольнаму ў хмызьняк, адказаўшы адразу ўсім зьбялелым плякатам у школьнай сталоўцы. Хлопцы сапелі ды пасьмейваліся, ні ў кога не было ў вачох нянавісьці да ахвяры, як, зрэшты, і спачуваньня, ім было цікава, як гэта: зрабіць балюча, яны былі кемлівыя ды цікаўныя хлопчыкі, адзін зь іх нават потым выкладаў прыродазнаўства ды біялёгію ў яе школе... “Я брата паклічу”, – верашчала яна, яны ківалі ды працягвалі яе катаваць. Ды толькі брата клікаць не было патрэбы, ён якраз ішоў насустрач, у сьвеце ня так ужо шмат сьцежак ды дарожак. Злавіць яму ўдалося толькі аднаго, затое самага старэйшага... Гадзіна была апракінутая ніцма. “А цяпер плюнь на яго”, – загадаў брат трохі расчаравана. Яна намагалася зрабіць гэта як мага больш помсьліва, але ў роце перасохла, і Вераніка адно запырскала сабе сукенку. “Гэх ты,” – брат з гаркотай уздыхнуў, ударыў скурчанага ды маўклівага ворага мыском нагі ў сківіцу, узяў сястру за руку, і яны пайшлі дахаты.

Іхны пасёлак Сьвет меў незвычайны статус: нягледзячы на тое, што знаходзіўся за дваццаць кілямэтраў ад сталіцы, адміністрацыйна ён належаў да цэнтральнага яе раёну. Раз на трыццаць хвілінаў адсюль да гораду езьдзіў аўтобус, які таксама меў нібыта нармальныя гарадзкія выгляд ды нумар, але ў адрозьненьне ад іншых ён ведаў, што такое вырвацца на прастор зь цесных вуліц, разагнацца на нядаўна адрамантаванай шашы, калі можна проста потым скінуць хуткасьць і доўга каціцца з горкі міма палеткаў ды драўляных лецішчаў, сыгналіць грыбнікам ды вяскоўцам, якія брыдуць па ўзбочыне, прабірацца па вузкай асфальтавай паласе паўз сонечны бор, з адчыненымі вокнамі, прытармазіць на высьпе між двух кукурузных мораў, падбіраючы выпадковага пасажыра. Тыя, хто заходзіў у аўтобус у Сьвеце, скідвалі зь сядзеньняў ігліцу, перад тым, як сесьці... На паўдарозе да сталіцы пасажыры заціскалі насы, і хто-небудзь абавязкова прамаўляў: дыхайце глыбей, праяжджаем Сочы. Вераніка шторазу сьмяялася.

Такое становішча Сьвету, зрэшты, утварала для ягоных жыхароў і безьліч праблемаў. Ім, са сталічнай прапіскай, даводзілася езьдзіць у цэнтр гораду ў паліклініку ці ў пашпартны стол, і пакуль яны ня выбралі дэпутатам былога сьвецінца Рызіна, па прадукты ня першае неабходнасьці таксама былі вымушаныя выпраўляцца ў горад. Сьвет быў узьведзены ня вельмі даўно, якіх-небудзь дваццаць пяць гадоў таму, тут хутка набудавалі дзевяціпавярховікаў для тых працаўнікоў чыгункі, якія стаялі ў чарзе на жытло, ды забыліся на іхнае існаваньне. Большасьць колішніх навасёлаў пакрысе знайшлі сабе жытло ў сталіцы, а кватэры здавалі... Аднак некаторыя, у тым ліку бацькі Веранікі, засталіся ды, напэўна, чакалі, пакуль Рызін прыцягне сюды мэтро, за вяроўку, як асла, бо нездарма ж мы за яго галасавалі. “Затое ў нас прырода,” – казалі зазвычай сьвецінцы ды летуценна прымружвалі вочы, калі хто-небудзь не вытрымліваў і мяняў сваю трохпакаёўку ў Сьвеце на пакой ля вакзалу. Дурное было ў іх становішча – яны адчувалі сябе сталічнымі жыхарамі, старанна выхоўвалі ў сабе адпаведны “мэнталітэт”, але кожны разумеў, што насамрэч ён – нехта кшталту эмігранта, і глядзеў на сьветла-зялёны лупавокі 401-ы аўтобус з тугою, як на нейкі сымбаль...

***