Сьцяна (аповесцi, на белорусском языке)

Што напасьледак, гэта пэўна, падумаў я, бо дужа няшмат засталося. Толькi мы штось замарудзiлi, уперлiся ў нейкую перашкоду. З захаду па Аўстрыi ўжо наступалi амэрыканцы. Часам батарэйны радыст лавiў iх ня так i далёкiя перамовы на ангельскай мове, якая перамешвалася ў эфiры зь нямецкай, чаго раней не чутно было нiколi. Значыць, яны тут недалёка i, можа, днямi ўдараць насустрач нам з захаду. Калi да таго часу гэты гарадок не ператвораць у руiны. Чамусьцi раней пра тое ня думалася. Будынкi, гарады i сёлы на вайне наогул ня бралiся пад увагу i аднолькава руйнавалiся i намi, i немцамi. Але цяпер во паявiлася новае пачуцьцё, новыя адносiны як да чалавечых жыцьцяў, так i да чалавечай маёмасьцi. Ды яшчэ такой, як у гэтай пакутнiцы Аўстрыi, таксама па-сутнасьцi нямецкай ахвяры.

Як трохi пацiшэла ўгары, прыйшлi нашыя салдаты з кухнi. Атрошчанка i Скiбаў прынесьлi па два кацялкi, боханы хлеба ў рэчмяшках - харч для ўзвода на ўвесь дзень. За iмi чамусьцi валюхаста валокся праныра санiнструктар Пятрушын, i я зласьлiва падумаў: а гэты навошта? Мне ён не падабаўся нiколi, гэты трыццацiгадовы сяржант, якi ў прамежках памiж абстрэламi бадзяўся па батарэйных тылах. Калi ж узьнiкала якая патрэба, дык санiнструктара было не знайсьцi. Зноў жа празь ягоны ровар я сёньня перажыў сутычку з камбрыгам. Мабыць, адчуваючы тое, Пятрушын адразу пачаў трошкi нават лiсьлiва, нiбы паддобрываючыся:

- Ну, як? Дастаецца вам тут? На самым, лiчы, перадку. Ня тое, што ў трэцяй - сядзяць, як у бога за пазухай. Камбат на акардэоне грае. Параненых няма? запытаўся ён.

Салдаты павылазiлi з раўка, пачалi рэзаць хлеб на палатцы, усаджвалiся над кацялкамi з астылай пярлоўкай. Пятрушын, падобна было, пасьнедаў ужо i не выказваў цiкавасьцi да ежы. Ён дастаў з кiшэнi "бархотку" i, паставiўшы бот на станiну, узяўся яго начышчаць. Пасьля старанна начышчаў другi. З усiх сяржантаў у палку адзiн ён фарсiў у зграбных хромавых ботах, аб якiх не пераставаў дбаць нават у часе абстрэлаў.

Начысьцiўшы боты i палюбаваўшыся на iх амаль люстраны бляск, санiнструктар раптам успомнiў:

- А дзе мой трафэй?

- Якi трафэй? - знарок не зразумеў я.

- Ровар.

- Ровар камбрыг адабраў, - схлусiў я.

- Ды ну? Так i адабраў?

- Менавiта адабраў. Вунь хай Кананок скажа.

Пятрушын павярнуўся да Кананка, якi з маладым Атрошчанкам распачаў сьнедаць на бруствэры. На мае словы той сьпярша заўсьмiхаўся.

- Ну, адабраў...

- Так я i паверыў, - засумняваўся санiнструктар. - Схавалi недзе.

Ён пачаў азiрацца каля агнявой, шукаць ровар: зазiрнуў у апусьцелы равок, за штабэль снарадных скрынак пад брызэнтавай накрыўкай.

- Не шукай, ня знойдзеш, - раптам сказаў Мядзьведзеў. - Камбрыг загадаў аддаць.

- Каму аддаць?

- У каго ўзялi.

Ну, навошта было гаварыць тое, зласьлiва падумаў я, хай бы шукаў, дзе хоча. Але Пятрушын адразу зразумеў, што Мядзьведзеў не падманвае i, нi слова ня мовiўшы, пераскочыў бруствэр.

- Ты куды? Назад!

Той толькi буркнуў штось на хаду i хуткiм крокам скiраваў да катэджа. Гэта ўжо мне не спадабалася, але што было зь iм рабiць? Па службе ён мне не падпарадкоўваўся, а зьвяртацца цяпер да камбата ня мела сэнсу. Камбат з гэтым сяржантам чуўся ў надта прыязных адносiнах: той нядаўна яшчэ цягаў яму бутлi зь вiном, выручаў, калi ён, перабраўшы, ляжаў у кабiне "студэбэкера", казаў па тэлефоне: камбат хворы, дыягназ - малярыя. Той i праўда хварэў на малярыю, як зрэшты, шмат хто на батарэi. Але хварэлi ўлетку i ўвосень, зiмой малярыя ня брала.

Абстрэл ужо сьцiхаў, здаецца, з абодвух бакоў; закацiлася за вяршынi гор далёкае рэха, надоўга цi не - невядома. Санiнструктар перайшоў масток, рашуча пераскочыў цераз невысокую брамку i скiраваў да дзьвярэй катэджа. Штосьцi пагрозьлiвае здалося мне ў той яго самаўпэўненай, амаль злой рашучасьцi, быццам i я ўжо меў пэўнае дачыненьне да таго катэджа. Я выскачыў з агнявой i, накульгваючы на пабiтую нагу, перайшоў масток, пералез цераз агароджу. З дамоўкi нiхто не паказваўся, а Пятрушын раз-пораз дубасiў кулаком у цяжкiя дзьверы.

- Адчынiце!

Я падбег ззаду i рвануў яго за плячо.

- Прэч адсюль!

Санiнструктар павярнуўся, працяў мяне злым позiркам, але паслухаўся i пайшоў да брамкi. Здаля толькi брыдка нягучна вылаяўся. Я павярнуўся быў, каб падацца сьледам, як ззаду забразгалi дзьверы.

- Дзякуй вам. Ён другi раз ужо...

На парозе ў паўрасчыненых дзьвярах стаяла яна - мая зямлячка. Толькi зiрнуўшы ў яе кiрпаценькi, зь некалькiмi рабацiнкамi ля пераносься тварык, я адразу пазнаў наш паўзабыты дзявочы выраз - ветлiва стрыманы, мо трошкi з боязьзю перад незнаёмым чалавекам. З выгляду яна была зусiм яшчэ дзяўчо, падобная на хлопчыка-падлетка, - у цёмнай кофтачцы зь белым каўнерыкам i вузкiх штонiках замест спаднiчкi. Сьпераду быў прышпiлены куртаценькi белы фартушок - як у пакаёўкi, цi што. Уражаны гэтай сустрэчай, я на момант забыўся пра санiнструктара i нават ня бачыў, як той пералез цераз брамку.

- Вы зь Беларусi? - зьдзiўлена папытаўся я.

- Ну, - цiхенька адказала яна i бы насьцярожылася затым.

- I я ж таксама.

- Ведаю. Мне ваш салдат сказаў.

- Але... Вы тут даўно?