Сьцяна (аповесцi, на белорусском языке)

- Ну што ты! Ну што ты! - ледзьве не спалохана казаў я, усё цалуючы яе мокры ад сьлёз твар, i яна не адхiлялася, не ўнiкала маiх вуснаў. Аднак патроху марудна спакайнела i раптам бездапаможна ўсьмiхнулася празь сьлёзы.

- Ты прабач мне...

- Ну нiчога, нiчога...

Я i яшчэ цалаваў яе, каб неяк суняць яе боль i выказаць глыбiню маёй да яе пяшчоты.

- Я ўжо сто гадоў... Сто гадоў ня плакала. Знаеш, ня кепска яны да мяне адносяцца, але ж не магу я паскардзiцца iм. Цi заплакаць. Два гады на адзiноце. Душа змарнела, i во раптам ты. Трэба было... Прабач, Мiця.

- Я разумею. Ну, супакойся...

Усё ж патроху яна сунялася, прыгладзiла далонькай сваю прычоску, i стала для мяне яшчэ больш блiзкай i жаданай.

- Гэта ж трэба! - усё чамусьцi зьдзiўлялася Франя. - Няшчасная мая мамачка. Каб яна дажыла да гэтага часу. Усё выбiрала мне хлопцаў, ды гэтак прыдзiрлiва. Калi з кiм прайдуся, дык яна: то надта даўгалыгi, то кароткi, то сьмешна шморгае носам. А той малапрыкметны, той не камсамолец. Ты ж, мабыць, член партыi?

- Яшчэ не, - сумеўся я. - Але камсамолец. А што мама - парцейная?

- А то як жа!

- А бацька?

- А бацька вораг народа. У трыццаць восьмым пасадзiлi i прапаў. Мама адмовiлася пасьля ад яго. Мне па сакрэту сказала, што тое - дзеля нашага паратунку. Тады шмат хто гэтак рабiў. Яно й зразумела: яшчэ маладая, прыгожая. I ўсё роўна не ўбераглася - сябе загубiла.

- А бацька - якi кiраўнiк быў?

- Бацька... - Франя памарудзiла з адказам, мабыць, гаварыць пра бацьку было ёй ня проста. - Бацька ў органах працаваў. Яшчэ ад рэвалюцыi. Ён жа зь Дзяржынскiм у адной турме сядзеў.

- Во як!

- Ну. Дзяржынскi яго i ў Менск накiраваў. Працаваў дзень i ноч, мы яго й ня бачылi. Толькi раз неяк быў выходны цi якое сьвята, ня памятаю. Дык паехалi на рэчку, рыбу вудзiць. Праўда, вудзiў адзiн татачка, мама на лужку кветкi зьбiрала, а я бегала па водмелi, малькоў разганяла. Бы гуляла зь iмi. Так мне гэта спадабалася, ведама, малая была. Пасьля ўсё прасiла бацьку - зьезьдзiм яшчэ. Ён абяцаў, але ўсё было неяк. Некалi i некалi. А адзiн раз кажа: сёньня на працу не iду, i сеў на ложак, сядзiць. Смутны такi. Я пачала прыставаць: паедзем на рэчку. А ён кажа: не, ужо не паедзем. Даседзеў так да начы, а ноччу яго i ўзялi. Так я болей i не пабачыла рэчку.

Шэрае сутоньне ахутала вежу i навакольле, ужо ня стала вiдаць нi ўскраiны гарадка, нi гор, нi дарогi. Не вiдаць было i маiх пазыцыяў. Гарадок патануў у змрочным тумане, толькi дымы ад пажарышчаў бялявымi космамi мкнулi кудысь над руiнамi.

- I я сваiх з сорак першага году ня бачыў. Ня ведаю, цi жывыя, - сказаў я, пранiкаючыся яе клопатам.

- Маму ж немцы павесiлi. У Менску. Як партызаны iхнага гаўляйтара падарвалi, дык немцы пачалi хапаць падпольшчыкаў. Ну якраз i маму маю. Павесiлi ў сквэры.

- А ты ж як?

- А я? Кепска я. Жылi на кватэры ў Грушаўскiм пасёлку, ну, пасьля мацi засталася адна. Кватэрная гаспадыня, праўда, неблагая была кабета. Але ў самой трое малых, мужа няма. Харчу нiякага. Прывезла з раёну мех бульбы, хутка яго зьелi. Прадалi, што было можна прадаць. Я апошнiя рукавiчкi прадала, што перад вайной мама зьвязала. Можа б як i далей бавiлi час, ды на бяду да суседзяў сталi на кватэру два палiцаi. Ну i адзiн, Вiнцэсь, стаў заходзiць. П'янтос такi, брыдкi i нахабны, не было ад яго паратунку. Прыб'ецца калi, сядзiць да поўначы, балбоча невядома што. А то пачне прыставаць. Я ўжо адшывала яго, як умела, ды й гаспадыня старалася - нiчога не памагае. Закахаўся, кажа.

- Ну, ведама, прыгожая дзяўчына...

- Нiякая не прыгожая. Гэта цяпер трохi, а тады, бы брыдкае качанё.

- Ну ладна, ладна, - з раўнiвай ноткай сказаў я. - Не прыбядняйся.