Тарэадоры з Васюкоўкi (на белорусском языке)

Цукерка зляжалася ў кiшэнi, размякла, абгортка прылiпла так, што i зубамi не аддзярэш. Раней я яе, мабыць, проста выкiнуў бы. Але цяпер гэта была такая каштоўнасць, што ой-ой-ой!

Я асцярожна перакусiў цукерку, але няўдала - адна палавiнка атрымалася большай, другая - меншай. А яшчэ кусаць - толькi раскрышыць. Я ўздыхнуў i працягнуў Яве большую.

- Чаго гэта? Давай мне тую.

- Не, - кажу, - бяры. Ты вельмi есцi хочаш.

- Чаму?

- Таму, што я, - кажу, - добра снедаў. Яешню еў, i каўбасу, i малако пiў.

- А я? Я бульбы цэлую талерку з'еў. Значыць, ты галаднейшы за мяне. Бяры.

- Не. Я яшчэ пiрог з яблыкамi во такi i варэння сподачак. Бяры ты.

- А я два пiрагi, i цэлы глечык малака, i шклянку смятаны, i яшчэ сыр, i...

- А я яшчэ блiнцы i...

Нашы сняданкi рабiлiся ўсё большымi i большымi. Калi б iх скласцi разам, дык атрымаўся б, мабыць, дзённы рацыён слана. Закончылася тым, што Ява ад большай палавiны вельмi спрытна адкусiў маленькi кавалачак, i такiм чынам "порцыi" зраўнялiся.

Мы старалiся смактаць цукерку як мага даўжэй, але праз некалькi хвiлiн ад яе ў роце ўжо i паху не засталося. Есцi захацелася яшчэ мацней. I есцi, i пiць. Асаблiва пiць. Мы нават забылi пра голад. Вады, мы хацелi толькi вады. Вось цяпер мы адчулi сябе па-сапраўднаму няшчаснымi. Мы ледзь варушылi перасмяглымi вуснамi. Сонца пачало садзiцца, наблiжаўся вечар. Мы з жахам падумалi пра сваё будучае.

I раптам мы пачулi, як нехта ахрыплымi, гугнявымi галасамi выводзiць песню.

Нас падкiнула, як на спружынах. Людзi!

- Гэй! Гэй! - закрычалi мы i прыцiхлi, прыслухваючыся.

I тады мы, забыўшы пра ўсё на свеце, кiнулiся на песню i адчайна закрычалi:

- Людзi! Пачакайце! Людзi! Родненькiя! Сюды!..

I здаецца, я нават крыкнуў ганебнае: "Ратуйце!" - дакладна ўжо не прыпомню.

Песня перарвалася.

- Родненькiя! Пачакайце! - праверашчалi мы i змоўклi, чакаючы адказ.

I недзе зусiм блiзка пачулi галасы:

- Гука-ае нехта...

- А, пайшлi!

- Не! Крык-чыць нехта... Каб я так бога бачыў!

Мы так i прыселi. Вось бяда, дык гэта ж Бурмiла! I Кныш.

- Ды пайшлi! - кажа Кныш. - Гэта нехта жартуе.

- Не, не жартуе. Ратуйце крык-чыць. Агу! Хто тут ёсць? Дзе вы? - загукаў Бурмiла.

Ява глянуў на мяне i прыклаў палец да вуснаў: "Цс!" Але ўжо было позна.

- Тут, - пiснуў я. Яно неяк само вырвалася, я не хацеў.

Кукуруза над намi рассунулася, i мы ўбачылi чырвоныя насы Кныша i Бурмiлы.

- Го-го! Дык гэта вы? Галубчыкi! - расплыўся ў яхiдна-радаснай усмешцы Кныш i падмiргнуў Бурмiлу. - Што я табе казаў. I заблудзiлiся? У кукурузе? Га-га! Го-го! Ге-ге-ге!

Ён аж надвое перагiнаўся, трымаючыся за жывот, так рагатаў. Бурмiла смяяўся толькi праз пэўныя прамежкi часу. Ён быў п'янейшы за Кныша. Смех булькаў у яго недзе ўсярэдзiне, а на паверхню вырываўся невялiкiмi порцыямi, як пара з iмбрыка, якi вось-вось закiпiць.

- Гы-ш... Гы-ш... Гы-ш!..

- Эх, вы... с-смаркачы! - нарагатаўшыся, сказаў Кныш. - Ну, трымайцеся за дзядзькавы штаны, бо зноў згубiцеся.

I, абняўшы Бурмiлу, ён павярнуўся да нас спiною.

РАЗДЗЕЛ ХII

"Не завi мяне больш - Ява, завi мяне - Кукуруза!"

Я iду ў сельмаг. Мацi паслала. Па алей. Гэта на наступную ранiцу пасля трагедыi ў кукурузе.

У краме i каля крамы поўна людзей - сёння нядзеля. Хто купляе, хто пiва п'е, хто проста гамонiць, семкi лузгае. Сельмаг у нас насупраць клуба - тут заўсёды людна, а ў нядзелю тым больш.

Заўважыўшы мяне, людзi адразу пачынаюць усмiхацца, перашэптвацца, перамiргвацца.

А дзед Салiвон кажа:

- А, здароў, хлопец! Штосьцi я цябе даўно не бачыў?

- Дык яго ж не было ў вёсцы, - падкiдвае Грыць Кучарэнка.

- А дзе? - "здзiўляецца" дзед Салiвон.

- Ды ў кукурузе блукаў... тыдзень цi два.

- Га-га-га! - рогатам выбухнуў сельмаг. Тут i прадавец дзядзька Кузьма не вытрымаў, усунуў свае тры грошы:

- Мы нядаўна компасы атрымалi... Не трэба?

- Га-га-га!

- От хлопцы!

- От артысты!

- I кiна не трэба...

Узяў я алей i як ашпараны на вулiцу. За мной услед рогат коцiцца. Хто б нi сустрэў, слоўца кiне:

- Прывiтанне кукурузнiку!

- Наша вам ад каралевы палёў!

Можа, хто проста так вiтаецца, а мне здаецца, што глумлiва, насмешлiва. I, магчыма, нехта смяецца зусiм па iншай прычыне, а я ўсё на сябе пераводжу.

Каля клуба агромнiстая рэклама кiнафiльма "Тарас Шаўчэнка" (сягоння будзе iсцi). Намалявана, як праз строй гоняць салдата.

I адразу мне здаецца, што ажываюць навокал ценi i шпiцрутэны свiшчуць у паветры. I гаршкi, i гладышы на платах - ужо не гаршкi i не гладышы, а салдацкiя галовы ў бесказырках... Як той салдат, бягу я праз строй - вулiцу...

Ускочылi мы ў пекла. Некалькi дзён будуць смяяцца, не меней. Хоць на вулiцу не выходзь. У нас такiя!

Занёс я алей, пайшоў да Явы душу адвесцi. Сустрэў яго ў садзе - ён да мяне якраз накiроўваўся.

- Здароў, Паўлуша! - сур'ёзна-сур'ёзна сказаў ён. - Я да цябе.

- Здароў, а я да цябе!

- Развiтацца iшоў, - адвёў Ява вочы ўбок.

- Што, пасылаюць кудысьцi? - здзiвiўся я.

- Ат! - махнуў рукой Ява. - Зусiм з хаты ўцякаю.

- Куды?

- На якi-небудзь бязлюдны, незаселены востраў.

- Ды ну цябе, дурны! Мелеш такое, абы-што. Дзе ты возьмеш такi востраў? Цяпер такiх астравоў не бывае.

- Бывае. Гэта ты не ведаеш.