Учебник языка эсперанто. Основной курс

11-4. При опущенном в предложении существительном притяжательное местоимение употребляется с артиклем: Via kafo estas pli bona, ol la mia ‘Твой кофе лучше, чем мой’; La saĝo de ĉiuj homoj, kune prenitaj, ne helpos al tiu, kiu ne havas la sian.

Прилагательное тоже может употребляться самостоятельно, когда определяемое существительное подразумевается. В этом случае прилагательное часто (но не обязательно!) употребляется с артиклем или притяжательным местоимением: kara mia! ‘дорогой мой!’; Ne la bela estas amata, sed la amata estas bela Не красивая любима, а любимая красива‘; La nova estas la bone forgesita malnova ’Новое – это хорошо забытое старое.

Словообразование

11-5. Суффикс -ec- образует слова, обозначающие абстрактное состояние, свойство, качество: aktiveco ‘активность’; heroeco ‘героизм’; facileco ‘лёгкость’; patrineco ‘материнство’; saĝeco ‘мудрость’; verŝajneco ‘вероятность’; miseco ‘ошибочность’; unueca ‘единый’ (т. е. представляющий собой единство); eco ‘свойство’; rememori la pasintecon вспомнить прошлое‘; La estonteco estas nia ’Будущее принадлежит нам; Niaj plej grandaj malamikoj en maljuneco estas mallaboremo kaj neniofarado Наши самые большие враги в старости – лень и безделие.

11-6. Суффикс -ism- образует слова, означающие «учение, течение в обществе, направление в искусстве, науке»; marksismo, esperantismo; La internaciismo kontraǔstaras al la naciismo ‘Интернационализм противостоит национализму’.

11-7. Суффикс -ebl- означает «возможность»: komprenebla ‘возможный для понимания’, ‘понятный’; kompreneble ‘понятно’, ‘разумеется’; manĝebla ‘съедобный’; trinkebla ‘питьевой’; nedisigebla ‘нерасторжимый’; neforigebla ‘неустранимый’; eble ‘возможно’; espereble ‘возможно’, ‘можно надеяться’; portebla radioricevilo ‘портативный радиоприемник’; eble jes, eble ne ‘может быть, да, может быть, нет’; Bonvolu pardoni min: mi volis fari plejeble bone Извините меня, пожалуйста: я хотел сделать как можно лучше‘; La tempo trairis nerimarkeble ’Время прошло незаметно‘; Tio estas nepardonebla ’Это непростительно.

11-8. Суффикс -aĉ- означает «презрение»: ridaĉi ‘фыркать’; rigardaĉi ‘глазеть’, ‘таращить глаза’; kritikaĉi ‘критиканствовать’; mortaĉi ‘подохнуть’; ĉevalaĉo ‘кляча’; aĉega ‘прескверный’; Kiam kurĉevalo maljuniĝas, ĝi fariĝas ĉevalaĉo. Ĉiu aĉaĵo trovas sian ŝatanton.

11-9. Суффикс -um- не имеет точного значения; он употребляется в тех случаях, когда другие суффиксы не подходят по смыслу: proksimuma ‘приблизительный’; plenumi ‘выполнить’, ‘исполнить’; malvarmumi ‘простудиться’; foliumi ‘листать’; vortumi выразить словами‘, ’сформулировать‘; bone vortumita ideo ’хорошо сформулированная мысль. Он употребляется и в качестве корня, чтобы обозначить слово, которое в момент речи не приходит в голову: Donu al mi tiun umon! ‘Дай мне ту штуковину!’ (забыл, как она называется); Kial vi umas tiel longe? Почему ты возишься так долго?

Tra la urbo

— Karaj geamikoj, partoprenantoj de la Renkontiĝo de esperantistoj de Volgo kaj Uralo, ni invitas vin rigardi nian internaciisman urbon Ufa. Nun ni staras apud la monumento de amikeco inter la rusa kaj baŝkira popoloj.

— Ŝajnas, estas ankoraǔ aliaj monumentoj, ĉu ne?

— Kompreneble. Estas monumento al V. I. Lenin en avenuo de Oktobro. Sur la plej alta punkto de la urbo staras Salavat, kuraĝa kunbatalanto de Pugaĉov, kiu militis por liberigo de la popolo, suferinta pro ekspluatado.

— Mi aǔdis, ke Ufa havas riĉan historion.

— Tute ĝuste. Ni vizitos hodiaǔ la historian kaj regionstudan muzeon. En ĝiaj salonoj vi povos vidi multe da valoraj dokumentaj materialoj. Krom tio, ni vizitos la centran parkon, en kiu ĉiam brulas fajro memore al lokaj herooj kaj agantoj, kies nomoj estas senmortaj.

— Kio troviĝas tie ĉi?