Великая Отечественная война советского народа (в контексте Второй мировой войны)

9. Па лініі інжынернага ўпраўлення: а) Аднавіць сіламі сваіх войск гарадскую электрастанцыю ў гор. Гомелі. б) Аднавіць прамыслова-камунальных будынкаў на працягу 2-х месяцаў у памеры 25 000 кв. метраў;

в) Аказаць дапамогу Добрушскаму папяроваму камбінату ў аднаўленні электрагаспадаркі;

г) Сіламі інж. войск адрамантаваць 10 розных станкоў; <…>

10. На працягу лютага – сакавіка адрамантаваць і абсталяваць сіламі УТ (Упраўлення тылу. – Ред.) фронту адзін дзіцячы дом на 15 месц для дзяцей-сірот Айчыннай вайны з поўным абсталяваннем і харчова-рэчавым забеспячэннем на 1944 г.

11. Даручыць ваенным саветам усіх армій і камандаванню запасной брыгады ў гэты тэрмін абсталяваць па адному дзіцячаму дому на 150 месц і перадаць іх Беларускаму ўраду. <…>

Камандуючы войскамі

1-га Беларускага фронту

генерал арміі Ракасоўскі

Член Ваеннага савета

1-га Беларускага фронту

генерал-лейтэнант Цялегін

Гвардыі генерал-маёр і/с Стахурскі

ЦАМО РФ, ф. 50-й армии, оп. 9783, д. 100, л. 233–234.

5. СА ЗВАРОТУ ВАЕННАГА САВЕТА 3-ГА БЕЛАРУСКАГА ФРОНТУ ДА ВОЙСК ФРОНТУ Ў СУВЯЗІ З ПАЧАТКАМ БЕЛАРУСКАЙ НАСТУПАЛЬНАЙ АПЕРАЦЫІ

22 чэрвеня 1944 г.

Таварышы чырвонаармейцы, сержанты і афіцэры!

Войскі нашага фронту, выконваючы загад Вярхоўнага Галоўнакамандавання, сёння пераходзяць у рашучае наступленне на ворага.

Краіна ўсклала на нас слаўную і пачэсную задачу – давяршыць разам з усёй Чырвонай Арміяй справу поўнага ачышчэння савецкай зямлі ад гітлераўскай нечысці. Радзіма-маці, савецкі народ… далі нам свяшчэнны загад – наступаць, скрышальна граміць ворага і ісці толькі наперад і наперад!

Доблесныя воіны!

Наперадзе перад вамі зямля шматпакутнай, катаванай фашыстамі Савецкай Беларусі. Фашысцкія вылюдкі здзекваюцца над зняволенымі савецкімі людзьмі, зверскі знішчаюць безабаронных жанчын, старых і дзяцей. У попел і руіны ператварылі фашысты квітнеўшыя гарады і вёскі Беларусі. Яны разбурылі гістарычныя помнікі і паставілі вісельні. Стогне пад фашысцкім прыгнётам родная Беларусь, просіць ратунку ў вас і кліча да бязлітаснай помсты.

Надышоў час суровай расплаты!

Мы ідзем наперад, на вызваленне Савецкай Беларусі. Перамога над ворагам зараз блізкая як ніколі. <…>

Біце ворага без літасці і стомленасці! Помсціце ворагам за ўсё: за нашы разбураныя гарады і вёскі, за забітую маці, бацьку, за зганьбаваную жонку, сястру, нявесту; за расстраляных, спаленых, скалечаных, безабаронных, ні ў чым не вінаватых дзяцей; за таварышоў, што загінулі ў баі. Помсціце фашыстам за кожны дзень перажытых нашым народам пакут і мук. Няхай вашы ўдары будуць імклівымі, дакладнымі і бязлітаснымі.

Наперад, на захад, доблесныя воіны!

Наперад, на вызваленне роднай Беларусі! <…>

ЦАМО РФ, ф. 241, оп. 2656, д. 51, л. 375.

6. ПИСЬМО НАЧАЛЬНИКА ПОЛИТУПРАВЛЕНИЯ 1-ГО БЕЛОРУССКОГО ФРОНТА ГЕНЕРАЛ-МАЙОРА С. Ф. ГАЛАДЖЕВА СЕКРЕТАРЮ ЦК КП(Б)Б П. К. ПОНОМАРЕНКО «О НАСТРОЕНИЯХ НАСЕЛЕНИЯ РАЙОНОВ БЕЛОРУССИИ, ОСВОБОЖДЕННЫХ ОТ НЕМЕЦКОЙ ОККУПАЦИИ»

29 июня 1944 г.

Секретно

При встречах с населением районов Белоруссии, освобожденных от немецкой оккупации в период с 24 по 29 июня с. г., политработники действующих частей отмечают следующие характерные моменты:

1. Население, спасаясь от угона в немецкое рабство, до прихода частей Красной Армии скрывалось в лесах, в глухих отдаленных оврагах, в посевах ржи.

Жители стали появляться в населенных пунктах лишь после того, когда убедились, что немцы из сел изгнаны.

2. Встречаясь с нашими бойцами и офицерами, жители обнимают и целуют их, плачут от радости, горячо благодарят за освобождение от немецких разбойников.

Житель деревни Задруть Рогачевского района Козлов Антон Тимофеевич, встретившись с нашими бойцами, сказал: «Как вы пришли, так на душе полегчало. Как будто бы кто снял тяжелый камень с сердца».

Население рассказывает жуткие истории о злодеяниях немцев в селах Белоруссии.

3. Из рассказов жителей выясняется, что за несколько дней до отступления немцы вылавливали всех трудоспособных мужчин и женщин для отправки в Германию.

У молодых трудоспособных женщин отбирали грудных детей, отдавали их под надзор старух, а матерей угоняли.

4. В населенных пунктах совершенно не видно молодежи. Всех парней и девушек угоняли на каторгу в Германию.