Са?ыштырма лингвистика ??м тел генеалогик классификация?ын т???? этногенез (халы?тар?ы? килеп сы?ышы) м?сь?л?л?рен а?лау ?с?н бик м??им. Был проблемалар?ы эшл???? антропологтар, этнографтар ??м лингвистар?ан тыш, баш?а к?п ??н?р??р ?алимдары, шул и??пт?н я?ма ?омарт?ылар?ы ?йр?не?се тарихсылар, географтар ??м археологтар ?атнаша, улар?ы? тикшерене? предметы булып борон?о халы?тар?ы? хужалы? ??м м???ни эшм?к?рлеге ?алды?тары тора.
"Бер нис? ти?т? ме? йыл дауам итк?н ??м я?ынса 16-15 ме? йыл элек тамамлан?ан ?у??ы, й?ки ??к?, палеолит (борон?о таш быуат) осоронда х??ерге т?р кешел?ре Азияны? байта? ?л?ш?н (алы? т?нья?тан ??м бейек таулы ?лк?л?р??н тыш), б?т? Африканы ??м Б?т? Европаны, ул са?та бо?ло?тар мен?н ?аплан?ан т?нья? райондар?ан баш?а, ны?лы ??л?штерг?н. Шул у? д??ер?? Австралия?а Индонезия, Шулай у? Америка?а К?сеп ултыралар, Унда Т??ге кешел?р т?нья?-К?нсы?ыш Азиянан Беринг бо?а?ы аша ?теп ин?, элек бында уны? урынында муйын бул?ан, Шулай у? К?нья? Американы? Антарктида я?ынан кеше й?ш?г?нлеге тура?ында м??л?м?тт?р бар, элек бында утрау?ар й?ки тар утрау муйындары ла булыуы м?мкин. Совет этнографы С. П. т??дим Итк?н «т??ге тел ??л?к???леге» гипотеза?ына ярашлы. Толстов, кешелек ??ене? тарихыны? башында к?п ?анлы телд?р?? ??йл?шк?н, к?р??е?, яйлап бер-бере?ен? к?ск?н ??м д?й?м ал?анда бер??м ??л?к??? селт?р (тел ??л?к???леге) т?шкил итк?н (Тихомиров А.Е., 2015 йыл?ы м???л?л?р Йыйынты?ы, ПоЛиАРТ, Ырымбур, 2016, 18-19 бб.).
С.П. Толстовты? гипотеза?ын ситл?телг?н ра?лау булып ?ай?ы бер илд?р?? борон?о тел тар?аулы?ы э???рене? к?пт?н т?гел ген? ?а?ланып ?алыуы тора. М???л?н, Австралияла бер нис? й?? тел бул?ан, улар ара?ында аны? сикт?р?е билд?л?? е?ел булма?ан. Н.Н. Миклухо-Маклай Билд?л??енс?, Я?ы Гвинея папуастарыны? ??р ауылыны? тиерлек ?? теле бул?ан. К?рше папуас т?рк?мд?рене? телд?ре ара?ында айырмалар бик а? була. ?мм? алы? т?рк?мд?р?е? телд?ре бер-бере?ен?н ны? айырыла башлай. С. П. Толстов фекеренс?, тел ?аил?л?ре б?л?к?й коллективтар?ы? айырым телд?рен яйлап туплау, улар?ы ер шарыны? байта? ?лк?л?ренд? й?ш?г?н эре т?рк?мд?рг? туплау процесында барлы??а килг?ндер. Баш?а совет ??м сит ил лингвистары, тел ?аил?л?ре ????тт? бер телде? ?? аллы б?лене? процесында барлы??а килг?н, тип фаразлай.
Этногенез проблемалары ?с?н тел ?аил?л?рене? барлы??а киле? ва?ыты м?сь?л??е бик м??им. ?ай?ы бер совет тикшерене?сел?ре археологтар ??м этнографтар был ?аил?л?р?е? формалашыуы ?у??ы палеолит а?а?ында й?ки мезолитта (урта таш быуат) бе??е? к?нд?рг? тиклем 137 ме? йыл элек башлан?ан булыуы м?мкин тип фаразлай. Был д??ер?? кешелек таралыу процесында ту?ан телд?р т?рк?мд?ре, б?лки, айырым и? ?ур этник берл?шм?л?р?е? телд?ре бик ки? территориялар?а таралыуы м?мкин бул?ан.
Дания лингвисы X. Педерсен ?? ва?ытында бер нис? ?ур ?аил?не? телд?рене? генетик б?йл?неше тура?ында гипотеза т??дим ит?. Ул был телд?р?е «ностратик» (лат. noster бе??е?). Совет лингвисы В.М. Иллич-Свитычты? тикшерене???ре ?инд-европа, семит-хамит, урал, алтай ??м ?ай?ы бер телд?р?е ?ур ностратик макро?аил?г? берл?штере??е? ф?нни ниге?лелеген к?р??т?. Был макро?аил? ??к? палеолитта К?нья?-К?нбайыш Азия ??м у?а й?н?ш ?лк?л?р территория?ында барлы??а килг?н. ?у??ы вюрм бо?ланыуы ??м мезолит климаты йылыныуы сигенг?н са?та Ностратик ??бил?л?р Азия ??м Европаны? ки? территория?ына тарала; улар элек унда й?ш?г?н ??бил?л?р?е ?ы?ыры?лап сы?ара, ? ?л?шл?т? ассимиляциялай. Был тарихи процеста ностратик ??бил?л?р айырым ареалдар барлы??а килтер?, унда айырым тел ?аил?л?ре формалаша башлай. Улар?ы? и? ?уры – ?инд-европа тел берл?шм??е К?нья? Урал территория?ында, артабан Алтай?ан ?ара Ди?ге? Буйына тиклем ?ур далала формалаша башлай.
Археологик м???ни?тт?р сифатында ?алимдар К?нья?-К?нбайыш Азияла?ы халаф, убейд, чатал-хююк м???ни?тт?рен ??м Кавказ Аръя?ында?ы куро-араксин м???ни?тт?рен атай. Был ?алимдар фекеренс?, ?инд-европалылар?ы? икенсел аралы? ата-баба?ы Булып Т?нья? ?ара Ди?ге? Буйы тора, унда улар?ы? таралыуы б.э. т. III ме? йыллы??а ?арай. ?инд-европа ?аил??е ареалынан к?нья??а табан, б?лки, семит-хамит (афразия) тел ?аил??ене? ???ге барлы??а килг?ндер. ?инд – европалылар?ан т?нья?тара? картвель телд?ре, к?нсы?ыштара? дравидия телд?ре ??йл?ше?сел?р й?ш?г?н. Урал (фин-у?ыр ??м самодий) т?рки, монгол ??м тунгус-маньчжур телд?рене? ата-бабалары х??ерге Р?с?й?е? т?нья?-к?нсы?ыш периферия?ында урынлаш?ан. Был ностратик макро?аил?г? ?инд-европа, семит-хамит, й?ки афразия, картвель, урал, дравидия, т?рки, монгол, тунгус-маньчжур, чукот-камчатка ??м, б?лки, эскимос-алеут тел ?аил?л?ре ?арай. Был ?ур макро-?аил? телд?ренд? х??ер б?т? донъя хал?ыны? 2/3-н?н ашыуы ??йл?ш?.