Ad Lucilium Epistulae Morales

[17]Fama vocem utique desiderat, claritas potest etiam[v3.n.176.5] citra vocem contingere contenta iudicio. Plena est non tantum inter tacentis, sed etiam inter reclamantis. Quid intersit inter claritatem et gloriam dicam: gloria multorum iudiciis constat, claritas bonorum, " Cuius," inquit, " bonum est claritas, id est laus bono a bonis reddita ?

[18]Utrum laudati an laudantis ? " Utriusque, Meum, qui laudor; quia natura me[v3.n.178.1] amantem omnium genuit, et bene fecisse gaudeo, et gratos me invenisse virtutum interpretes laetor; hoc plurium[v3.n.178.2] bonum est, quod grati sunt, sed et meum. Ita enim animo conpositus sum, ut[v3.n.178.3] aliorum bonum meum iudicem, utique eorum, quibus ipse[v3.n.178.4] sum boni causa.

[19]Est istud laudantium bonum, virtute enim geritur; omnis autem virtutis actio bonum est. Hoc contingere illis non potuisset, nisi ego talis essem. Itaque utriusque bonum est merito laudari, tam mehercules quam bene iudicasse iudicantis bonum est et eius, secundum quem iudicatum est. Numquid dubitas, quin iustitia et habentis bonum sit et autem sit eius, cui debitum solvit ? Merentem laudare iustitia est; ergo utriusque bonum est.

[20]Cavillatoribus istis abunde responderimus.[v3.n.178.5] Sed non debet hoc nobis esse propositum arguta disserere et philosophiam in has angustias ex sua maiestate detrahere; quanto satius est ire aperta[v3.n.178.6] via et recta quam sibi ipsum flexus disponere, quos cum magna molestia debeas relegere ? Neque enim quicquam aliud istae disputationes sunt quam inter se perite captantium lusus.

[21]Dic potius, quam naturale sit in inmensum mentem suam extendere. Magna et generosa res est humanus animus: nullos sibi poni nisi communes et cum deo terminos patitur. Primum humilem non accipit patriam, Ephesum aut Alexandriam aut si quod est etiamnunc frequentius accolis[v3.n.180.1] laetiusve tectis[v3.n.180.2] solum; patria est illi quodcumque suprema et universa circuitu suo cingit, hoc omne convexum, intra quod iacent maria cum terris, intra quod aer humanis divina secernens etiam[v3.n.180.3] coniungit, in quo[v3.n.180.4] disposita tot lumina[v3.n.180.5] in actus suos excubant.

[22]Deinde artam aetatem sibi dari non sinit: " omnes," inquit, " anni[v3.n.180.6] mei sunt. Nullum saeculum magnis ingeniis clusum est, nullum non cogitationi pervium tempus. Cum venerit dies ille, qui mixtum hoc divini humanique secernat, corpus[v3.n.180.7] hic, ubi inveni, relinquam, ipse me dis[v3.n.180.8] reddam. Nec nunc sine illis sum, sed gravi terrenoque detineor."

[23]Per has mortalis aevi moras illi meliori vitae longiorique proluditur. Quemadmodum decem[v3.n.180.9] mensibus tenet nos maternus uterus et praeparat non sibi, sed[v3.n.180.10] illi loco, in quem videmur emitti iam idonei spiritum trahere et in aperto durare; sic per hoc spatium, quod ab infantia patet in senectutem, in alium maturescimus partum. Alia origo nos expectat, alius rerum status. Nondum caelum nisi ex intervallo pati possumus; proinde intrepidus horam illam decretoriam prospice: non est animo suprema, sed corpori.

[24]Quidquid circa, te iacet rerum, tamquam hospitalis loci sarcinas specta: transeundum est.

[25]Excutit redeuntem natura sicut intrantem. Non licet plus efferre quam intuleris, immo etiam ex eo, quod ad vitam adtulisti, pars magna ponenda est: detrahetur tibi haec circumiecta, novissimum velamentum tui, cutis; detrahetur caro et suffusus sanguis discurrensque per totum; detrahentur ossa nervique, firmamenta fluidorum ac labentium.

[26]Dies iste, quem tamquam extremum reformidas, aeterni natalis est. Depone onus; quid cunctaris, tamquam non prius quoque relicto, in quo latebas, corpore exieris ? Haeres, reluctaris; tum quoque magno nisu matris expulsus es. Gemis, ploras; et hoc ipsum flere nascentis est, sed tunc debebat ignosci: rudis et imperitus omnium veneras. Ex maternorum viscerum calido mollique fomento emissum adflavit aura liberior, deinde offendit durae manus tactus, tenerque adhuc et nullius rei gnarus obstipuisti inter ignota.

[27]Nunc tibi non est novum separari ab eo, cuius ante pars fueris; aequo animo membra iam supervacua dimitte et istuc corpus inhabitatum diu pone. Scindetur, obruetur, abolebitur. Quid contristaris ? Ita solet fieri: pereunt semper[v3.n.184.1] velamenta nascentem. Quid ista sic diligis quasi tua ? Istis opertus es. veniet, qui te revellat dies et ex contubernio foedi atque olidi ventris educat.

[28]Huic nunc quoque tu, quantum potes, subduc te voluptatique,[v3.n.184.2] nisi quae necessariis seriisque[v3.n.184.3] cohaerebit; alienus iam hinc altius ab quid sublimiusque meditare. Aliquando naturae tibi arcana retegentur, discutietur ista caligo et lux undique clara percutiet.