Бiльярд а палове дзесятай (на белорусском языке)

Хадзi, стары, пакладзi сваю галаву мне на каленi, запалi цыгару; фiлiжанку з кавай ты лёгка дастанеш рукой; заплюшчы вочы; апусцi заслону; прэч; будзем паўтараць бясконца малiтву: "Цi памятаеш?..", успамiнаць пра гады, калi мы жылi за горадам, у Блесэнфэльдзе, дзе кожны вечар пахнуў адпачынкам, простым людам, якi наядаўся ў будках са смажанай рыбай, каля вазкоў з куханамi i марожаным; бласлаўлёныя, яны маглi есцi рукамi; а мне гэтага не дазвалялася, пакуль я жыла дома; ты дазволiў мне рабiць гэта; дудзелi катрынкi, рыпелi каруселi, а я ўдыхала тыя пахi, чула, адчувала, што трывалае толькi тое, што прамiнула; ты мяне выбавiў з таго жахлiвага дома, у якiм яны праседзелi чатырыста год i з якога яны марна спрабавалi выбрацца; летнiмi надвячоркамi я сядзела на даху, на тэрасе, а яны тым часам пацягвалi вiно ўнiзе ў садзе; мужчынскiя вечарыны, вечарыны для дамаў; а я ў пранiзлiвым смеху жанчын чула тое самае, што i ў гучным рагатаннi мужчынаў роспач; калi вiно развязвала языкi, здымала ўсялякiя табу, калi водары летняга вечара вызвалялi iх з няволi ўласнае крывадушнасцi - тады рабiлася вiдавочным, што яны не былi нi досыць багатыя, нi досыць бедныя, каб адкрыць для сябе адзiную трывалую рэч - тое, што прамiнае: я тужыла па iм, хоць мяне i выхоўвалi вечнымi катэгорыямi: шлюб, адданасць, гонар, спальня, дзе быў толькi абавязак i не было свабоды; i ў мяне ўвушшу звiнела, нiбы заклiк булькатлiвай вады ў час паводкi: "навошта-навошта-навошта?"; я не хацела далучацца да iхняй роспачы, не хацела браць у спадчыну тую змрочную спадчыну, што яны перадавалi з пакалення ў пакаленне; я сумавала па белым бязважкiм прычасцi авечкi i спрабавала пры "Меа culpa, mea maxima eulpa" выбiць у сябе з грудзей старажытны спадак змроку i гвалту; вяртаючыся ад iмшы, я пакiдала ў сенцах свой малiтоўнiк, прыходзiла як найраней - каб атрымаць пацалунак ад бацькi; яго грымотны бас разносiўся па двары аж да самае канторы: мне споўнiлася пятнаццаць, шаснаццаць, семнаццаць, васемнаццаць, i ў матчыных вачах я згледзела напятую чуйнасць, з якою яна чакала майго паўналецця; калi яе свойчас кiнулi на пакорм ваўкам, дык чаму б гэтая доля павiнна была абмiнуць мяне? Тыя ваўкi павырасталi ўжо - апiвошы, уладальнiкi форменных кепурак, прыгожыя i не надта; я глядзела на iхнiя рукi, у iхнiя вочы, i на мне вiсеў страшэнны праклён: я ведала, якiя яны зробяцца, калi iм будзе сорак, шэсцьдзесят год: фiялетавыя жылiны на руках, якiя нiколi не будуць пахнуць адпачынкам; паважнасць, мужчынскасць, адказнасць; ахоўваць законы, выкладаць дзецям гiсторыю; лiчыць грошы, выказвацца за палiтычную разумнасць; усе яны, гэтаксама як i мае браты, былi асуджаныя на бычынае прычасце; маладыя яны былi толькi сваiм узростам, i толькi адно магло прынесцi iм бляск i велiч, ахiнуць iх мiфалагiчнай смугою - смерць; час быў адно сродкам, якi наблiжаў iх да яе; яны прынюхвалiся да смерцi, i iх вабiла да ўсяго, што пахла смерцю; яны самi пахлi трупным смуродам; гэты смурод прыцiшана сядзеў у доме, у вачах тых, каму мяне хацелi аддаць на пакорм - уладальнiкаў форменных кепурак, ахоўнiкаў законаў; толькi адно было забаронена - прага да жыцця i гульня. Цi ты разумееш мяне, стары? Гульню лiчылi за смяротны грэх; не спорт: яго яны цярпелi, бо спорт падтрымлiвае жыццёвы тонус, узбадзёрвае, робiць прыгажэйшымi, узмацняе апетыт ваўкоў; яны развiваюць iнстынкты хатняй гаспадынi i мацi; танцы - таксама добра, бо павялiчвае рыначную вартасць; але калi я ў сваiм пакоi наверсе таньчыла сама для сябе, у начной кашулi гэта быў грэх, бо такi танец ужо не быў абавязкам; на вечарынах i ў цёмных калiдорах уладальнiкам форменных фуражак дазвалялася цiскаць мяне, iм дазвалялася таксама ў лясным паўзмроку, пад час паездак за горад, прылiпаць да мяне з не занадта рызыкоўнымi ласкамi; мы ж не надта ганарыстыя якiя; я малiлася, каб прыйшоў чалавек, якi б выбавiў мяне ад смерцi ў воўчым логвiшчы; я малiлася, прымала дзеля гэтага белае прычасце i бачыла цябе насупраць, у акне твайго працоўнага кабiнета; каб ты ведаў, як я цябе кахала; каб ты мог толькi пра гэта здагадвацца, ты б цяпер не падымаў вачэй i не паказваў календара ў iх; ты б не спрабаваў расказваць мне, як павырасталi мае ўнукi, - яны ўвесь час пытаюцца, не забылiся пра мяне. Hе, я не хачу iх бачыць; я ведаю, што яны любяць мяне, i ведаю, што ў мяне была адна магчымасць вырвацца з рук забойцаў: дазволiць абвясцiць сябе вар'яткай; але калi б са мною зрабiлi гэтак, як з Грэцавай мацi - тады што? Мне пашанцавала, сапраўды пашанцавала на гэтым свеце, дзе за адзiн жэст рукi можна заплацiць жыццём, у якiм абвяшчэнне цябе вар'ятам можа загубiць альбо ўратаваць цябе; не хачу аддаваць назад тых гадоў, што я праглынула, не хачу бачыць дваццацiгадовага Ёзэфа з плямамi ад муравальнага раствору: на калашынах штаноў, у пiнжаку, перапэцканым гiпсам - маладога чалавека, якi радасна махае лiнейкаю альбо крочыць са скруткам планаў пад пахаю; я не хачу бачыць дванаццацiгадовай Рут з кнiжкай "Падступнасць i каханне" ў руках; замруж павекi, стары Давiд, загарнi каляндар; вось твая кава.