Гипноз т?сінігі: ?ылыми к?з?арас

"St?gmalar, st?gmattar (grek tilinen – stigma, stigmatos – ?neks?a, tyrtyq, daq, belgi)-terinin qyzaryy, kogeryi nemese jaralary, ke?bir teren senyshilerdin denesinde eriksiz pa?da bolady, K?eli kitap m?fi bo?ynsha a?qyshqa shegelengen Masihtin ter-jana taji men tyrnaqtarynan jaralary bolgan jerlerde. St?gmalardyn pa?da bolyyn shirkey gaja?yp dep sanady jane din? fanat?zmdi qozdyry ushin qoldanyldy. Qazirgi gylym st?gmat?zas?anyn negizinde Ozin-ozi g?pnozga be?imdiliktin jogarylayy jane ?ster?amen ayyratyn nayqastarga tan sezimtaldyq ekendigi anyqtaldy. Usynys pen ozin-ozi g?pnozdyn aserinen terinin ozgery jagda?lary (o?dan shygarylgan ku?ik, o?dan shygarylgan kogery jane t.b.) med?s?nada belgili jane denenin ar boligi ju?ke otkizgishterimen julyn jane sybkorteks arqyly m? qyrtysymen ba?lanysqandygymen tusindiriledi. Belgili bir jagda?larda ju?ke ju?esinin qalypty jagda?yndagy ozgerister terinin qyzaryy nemese isinyi jane basqa da ayytqylarmen korinetin tinderdegi metabol?kalyq prosesterdin buzylyyna akelyi mumkin. Bul mehan?zm st?gmattardyn negizinde de jatyr "(T?hom?rov A. E. sozderdin shygy tegi jane qabylda?dy. Syym tyraly gylym," Ridero", Ekater?nbyrg, 2017, b.138-139).

Ke?bir jagda?larda G?pnoz, u?qy s?aqty, qalpyna keltiryge, ju?ke belsendiligin jaqsartyga komektesedi. Qysqa merzimdi g?pnozdyq jagda?dyn nat?jesinde m? qyrtysynyn qyzmeti jaqsarady, assos?at?vti prosester jenilde?di, ze?in men este saqtay fynks?alary artady. G?pnozdyq tejely denenin tinderi men ju?elerindegi omirlik manyzdy prosesterdi qalpyna keltiryge komektesedi, sharshagan bulshyqetterdin jumysyna tyrysady. G?pnoz qubylystaryn egje?-tegje?li talday g?pnozdyq ku?lerdin buryn jumbaq qubylystaryn algash ret gylym? negizdeyge mumkindik berdi. G?pnoz fazalarynyn ashylyy arturli ayrylarda j?i ba?qalatyn u?qynyn buzylyyn tusinyge jane utymdy emdeyge yqpal etti. Pavlovtyn u?qy jane g?pnoz tyraly ilimi ju?ke jane ps?h?kalyq ayrylardagy jogary ju?ke qyzmetinin teren buzylystaryn durys tusinyge gylym? negiz beredi jane olardy emdeydin t?imdi adisterin tabyga komektesedi.

G?pnozdy ortalyq ju?ke ju?esinin organ?kalyq zaqymdanyynsyz negizinen fynks?onaldy ju?ke ayrylaryn emdeyde qoldanyga bolady. Olarga obsess?vti jagda?lar, ?ster?a jane t.b. alkogol?zm men nashaqorlyqty emdeyde g?pnoz satti qoldanylady. G?pnoz ps?hozdarmen, asirese del?r??men, sonda?-aq patolog?alyq s?patqa ?e g?pnozga tartylgan kezde qarsy bolady. G?pnozdyq usynys akysherlik tajir?bede bosanydy analgez?alay maqsatynda, sonda?-aq h?ryrg?a men stomatolog?ada keninen qoldanylady. T?isti g?pnozdyq usynystyn komegimen ke?bir teri ayrylaryn emdeydin qola?ly jagda?lary s?pattalgan.

G?pnozdy emdik maqsatta jurgizy adistemesi ote alyan turli. Kobisi g?pnozga ushyragan adamnyn betine nemese bet pen deneni jenil s?pay arqyly otkiziletin uzindilerdi pa?dalanady. Tagy bir adis-jyltyr zatty kozben uzaq yaqyt bekity. Negizgi adis-damyp kele jatqan u?qyshyldyq tyraly ?de?alardy ayyzsha usyny. Bul adispen nayqas tynysh, birkelki, monotondy dayyspen u?yqta?tynyna, ony u?yqtap jatqanyna, u?yqtap jatqanyna sendiredi.

G?pnoz tar?hynan

G?pnoz jane g?pnoz sozderi ekeyi de ne?rog?pnoz (ju?ke u?qysy) term?ninen shyqqan, olardyn barlygyn 1820 jyldary Eten Fel?ks D ' Hen?n de Kuv?ler o?lap tapqan. G?pnoz term?ni ejelgi grek tilinen shyqqan h???? G?pnos," u?yqtay", jane jurnaq-????-osis, nemese ot???? g?pnyo," u?yqtay " (negiz aor?st hypnos-) jane jurnaq-is. Bul sozderdi agylshyn tilinde 1841 jyly shotland?alyq h?ryrg Dje?ms Bre?d (ke?de qate esepte?di) tanymal etti. Bre?d oz tajir?besin Frans Mesmer men onyn izbasarlary jasagan adiske negizdedi (ol "mesmer?zm" nemese "janyarlar magnet?zmi" dep ataldy), biraq prosedyranyn qala? jumys iste?tini tyraly teor?asymen erekshelendi. Ejelgi yaqytta Rese?de g?pnoz "s?qyr" dep ataldy, al g?pnozga ushyragan adamdar "s?qyrly" nemese "s?qyrly"dep ataldy.