Рунический камень из Флекебо в Вестманланде — Vs 24. Модель разделения сфер деятельности по половому признаку заимствована из весомой статьи Кэрол Кловер — Clover С.
Regardless of sex: Men, women, and power in early Northern Europe // Speculum. 1993. № 68:2 (1993). P. 1–28. Лучшая работа об общих внегендерных качествах с описанием упомянутых в тексте погребений — Моеn М. Challenging Gender: A Reconsideration of Gender in the Viking Age Using the Mortuary Landscape. Oslo: University of Oslo, 2019. Эта работа развивает идеи предыдущей книги того же автора — The Gendered Landscape: A Discussion on Gender, Status and Power in the Norwegian Viking Age Landscape. Oxford: BAR, 2011, разобранные также в ее статье — Gender and archaeology: Where are we now? // Archaeologies. 2019. № 15/2. P. 206–226. Превосходные общие исследования, опирающиеся на плодотворный комплексный подход к гендеру, — Hayeur Smith М. Draupnir's Sweat and MardölTs Tears: An Archaeology of Jewellery, Gender and Identity in Viking Age Iceland. Oxford: BAR, 2004; Hem Eriksen M. Architecture, Society, and Ritual in Viking Age Scandinavia. Cambridge: Cambridge University Press, 2019.О детстве в эпоху викингов см.: Mundal Е.
Forholdet mellom born og foreldre i det norrone kjeldmaterialet // Collegium Medievale. 1988. № 1. P. 9–26; Lindqvist M. Barn på vikingatiden // Gotländsk Arkiv. 2004. № 76. P. 74–77; Callow C. First steps towards an archaeology of children in Iceland // Archaeologia Islandica. 2006. № 5. P. 55–96; Mejsholm L. Gränsland: konstruktion av tidig barndom och begravningsritual vid tiden för kristnandet i Skandinavien. Uppsala: Uppsala University, 2009; Hem Eriksen M. Don't all mothers love their children? Deposited infants as animate objects in the Scandinavian Iron Age // World Archaeology. 2017. № 49:3. P. 338–356; Hadley D. M. Children and migration // The Oxford Handbook of the Archaeology of Childhood / Ed. S. Crawford, D. M. Hadley, G. Shepherd. Oxford: Oxford University Press, 2018. P. 404–428; Raffield B. Playing Vikings: Militarism, hegemonic masculinities and childhood enculturation in Viking-Age Scandinavia // Current Anthropology. 2019. № 60. P. 813–835.Анализ выборочного недоедания в детском возрасте см. в Kjellström A
. People in transition: Life in the Mälaren Valley from an osteological perspective // Shetland and the Viking World / Ed. V. Turner, O. Owen, D. Waugh. Lerwick: Shetland Heritage Publications, 2016. P. 197–202; существуют также другие версии возникновения признаков cribra orbitalia — например, последствие перенесенной инфекции, — однако в таком случае оно проявлялось бы в популяции равномерно без связи с полом; я благодарен автору и Марианне Хем Эриксен за дискуссию на эту тему. Об инфантициде см. приведенные выше работы, а также статьи Нэнси Уикер — Wicker N. Selective female infanticide as partial explanation for the dearth of women in Viking Age Scandinavia // Violence and Society in the Early Medieval West / Ed. G. Halsall. Woodbridge: Boydell, 1998. P. 205–221; Wicker N. Christianization, female infanticide, and the abundance of female burials at Viking Age Birka in Sweden // Journal of the History of Sexuality. 2012. № 21. P. 245–262.Сравнение мужских и женских погребений Шотландии и Норвегии см. Espolin Norstein F.
Migration and the Creation of Identity in the Viking Diaspora: A Comparative Study of Viking Age Funerary Rites from Northern Scotland and More og Romsdal (неопубликованная магистерская диссертация по археологии). Oslo: University of Oslo, 2014.О сексуальности в эпоху викингов см.: Jochens J.
The illicit love visit: An archaeology of Old Norse sexuality // Journal of the History of Sexuality. 1991. № 1. P. 357–392; Price N. AnstöBige Körper? Sexualität in der Eisenzeit Nordeuropas // 100 000 jahre sex: iiber Liebe, Wollust und Fruchtbarkeit / Ed. V. van Vilsteren, R.-M. Weiss. Hamburg: Helms Museum, 2004. P. 54–63; Price N. Sexualität // Reallexikon der Germanischen Altertumskunde. 2004. № 28. P. 244–257. Строки из «Перебранки Локи» и «Речей Высокого» в переводе Урсулы Дронке.