Совершенное усмотрение мудрости состоит в двух вещах, а именно, следует понять, что для нее требуется, дабы она постигалась наилучшим образом, а затем [следует выяснить], как она [т. е. мудрость] соотносится со всем прочим, дабы таковое надлежащими способами ею направлялось. Ибо светом мудрости устрояется Церковь Божия, созидается государство верных, осуществляется обращение неверных, и, [кроме того, мудрость необходима также для того, чтобы] те, которые упорствуют во зле, могли обуздываться силой мудрости и оттесняться подальше от границ Церкви лучшим образом, нежели пролитием христианской крови. Итак, все, для чего требуется направляющая сила мудрости, сводится к этим четырем вещам, и ни с чем иным она [т. е. мудрость] соотнесена быть не может. И о том, как должна познаваться эта мудрость, — как в соотнесении [с указанными вещами], так и безотносительно, — в соответствии с содержанием письма [20]
, — я попытаюсь теперь представить Вашему Блаженству в этом Увещевании все, что смогу. Поскольку же то, о чем идет [в нем] речь, является великим и необыкновенным, то оно требует благожелательности и внимания со стороны слабого человеческого [ума]. Ведь как пишет Философ [21] в VII книгеQuatuor vero sunt maxima comprehendendae veritatis offendicula, quae omnem quemcumque sapientem impediunt, et vex aliquem permittunt ad verum titulum sapientiae pervenire, videlicet fragilis et indignae auctoritatis exemplum, consuetudinis diuturnitas, vulgi sensus impuriti, et propriae ignorantiae occultatio cum ostentatione sapientiae apparentis. His omnis homo involvitur, omnis status occupatur. Nam quilibet in singulis artibus vitae et studii et omnis negotii tribus pessimis ad eandem conclusionem utitur argumentis, scilicet, hoc exemplificatum est per maiores, hoc consuetum est, hoc vulgatum est; ergo tenendum. Sed oppositum conclusionis longe melius sequitur ex praemissis, sicut per auctoritatem et experientiam et rationem multipliciter probabo. Si vero haec tria refellantur aliquando magnifica rationis potentia, quartum semper in promptu est et in ore cuiuslibet, ut quilibet suam ignorantiam excuset; et licet nihil dignum sciat, illud tamen magnificet imprudenter, ut sic saltem suae stultitiae infelici solatio veritatem opprimat et elidat. Ex his autem pestibus mortiferis accidunt omnia mala humano generi; nam ignorantur utilissima et maxima et pulcherrima sapientiae documenta, et omnium scientiarum et artium secreta; sed peius est, quod homines horum quatuor caligine excaecati non percipiunt suam ignorantiam, sed cum omni cautela palliant et defendunt, quatenus remedium inveniant; et quod pessimum est, cum sint in tenebris errorum densissimis, aestimant se esse in plena luce veritatis; propter quod verissima reputant esse in fine falsitatis, optima nullius valoris, maxima nec pondus, nec pretium obtinere, et e contrario falsissima celebrant, pessima laudant, extollunt vilissima, caecutientes, aliud esse omnem sapientiae fulgorem, fastidientes quae magna facilitate possunt adipisci. Et propter stultitiae magnitudinem ponunt summos labores, consumunt tempora multa, magnas expensas effundunt in iis, quae nullius utilitatis vel parvae sunt, nec dignitatis alicuius secundum iudicium sapientis. Et ideo necesse est ut violentia et malitia harum quatuor causarum omnis mali cognoscantur in principio, et reprobentur, et longe a consideratione sapientiae relegentur. Nam ubi haec tria dominantur, nulla ratio movet, nullum ius iudicat, nulla lex ligat, fas locum non habet, naturae dictamen perit, facies rerum mutatur, ordo confunditur, praevalet vitium, virtus extinguitur, falsitas regnat, veritas exsufflatur. Et ideo nihil magis necessarium est considerationi, quam certa damnatio istorum quatuor per sententias sapientum electas, quibus non poterit contradici.
Абдусалам Абдулкеримович Гусейнов , Абдусалам Гусейнов , Бенедикт Барух Спиноза , Бенедикт Спиноза , Константин Станиславский , Рубен Грантович Апресян
Философия / Прочее / Учебники и пособия / Учебники / Прочая документальная литература / Зарубежная классика / Образование и наука / Словари и Энциклопедии