Non solum autem beatus Augustinus, sed et alii sancti idem asserunt. Nam Hieronymus ad magnum oratorem dicit: "Si scripturas sacras legeres, quis nesciat et in Moyse ac prophetarum libris quaedam assumpta ex gentilium libris?" Et inducit ad huius probationem prophetas ipsos et omnes doctores famosos a principio ecclesiae, qui philosophorum doctrinis fidem Christi persuaserunt principibus et infidelibus, ac roboraverunt multipliciter. Et Beda Super librum Regmim
dicit, quod liberalium scientiarum sapientiam quasi suam sumere licitum est Christianis ac divinam, alioquin Moysen et Daniel sapientia Aegyptiorum et Chaldaeorum non paterentur erudiri. Iterum de factura templi dicit Salomonem cum suis servis sign[ific]are Christum, et Hiram cum suis significare philosophos et sapientes gentiles, ut templum Dei, hoc est ecclesia, non solum sapientia apostolica, sed philosophorum construeretur: quia gentiles ab errore conversi atque ad veritatem evangelii transformati, melius ipsos gentium errores noverant, et quo certius noverunt, eo artificiosius hos expugnare atque evacuare didicerunt. Paulus evangelium quod per revelationem didicerat, melius novit: sed Dionysius melius revincere poterat falsa dogmata, quorum cum erroribus argumenta a puero noverat; et ideo Salomon dicit "Scis enim quod non est in populo meo vir, qui noverat ligna caedere, sicut Sidonii". Haec et huiusmodi multa allegat venerabilis Beda. Sed et Paulus Apostolus Epimenidis poetae usus est versiculo, scribens ad Titum: "Cretenses semper mendaces, malae bestiae, ventres pigri". In alia quoque epistola Menandri ponit senarium: "Corrumpunt bonos mores confabulationes pessimae".И это утверждал не только святой Августин, но и многие другие святые. В самом деле, Иероним в послании к знаменитому оратору пишет: «Если бы ты читал Священное Писание, [ты бы знал,] как знает всякий [читавший], что и у Моисея, и в книгах Пророков кое-что взято из книг язычников» {60}
. И в доказательство тому он приводит [слова] и самих пророков, и знаменитых учителей от начала Церкви, которые, используя учение философов, обращали в веру Христову князей и неверных и различными способами укрепляли [их в вере]. И Беда Достопочтенный [62] в толковании на Книгу Царств утверждает, что христианам позволительно принимать мудрость свободных искусств как свою собственную и Божественную, ведь в противном случае Моисей и Даниил не стали бы обучаться египетской и халдейской мудрости. Также в книге Об устроении Храма он утверждает, что Соломон со своими слугами обозначает Христа, а Хирам со своими — философов и мудрецов-язычников, так что Храм Божий, т. е. Церковь, созидается не только апостольской мудростью, но и мудростью философов, поскольку язычники, которые отвратились от заблуждений и обратились к евангельской мудрости, лучше знали заблуждения самих языческих [философов], и чем лучше они их знали, тем искуснее они умели их опровергать и избегать. Павел лучше знал Евангелие, которое он получил через Откровение, но Дионисий [63] мог с большим успехом опровергать ложные учения, аргументы, в пользу которых вкупе с их ошибками он знал с детства. Вот потому-то Соломон и говорит: Ибо ты знаешь, что у нас нет людей, которые умели бы рубить дерева так, как сидоняне (3 Цар 5, 6). Это и многое другое приводит Беда Достопочтенный [в защиту своего мнения]. Но и апостол Павел, когда пишет к Титу, использует строки поэта Эпименида: Критяне всегда лжецы, злые звери, утробы ленивые (Тит 1,12). А в другом послании приводит стих Менандра: Худые сообщества развращают добрые нравы (1 Кор 15, 33).Capitulum V. Глава V