Քաջարի զինվոր Շվեյկի արկածները

– Շատ դժվար է ձևացնել այն հիվանդությունները, որոնց ժամանակ պահանջվում է, որ մարդու բերանին փրփուր երևա,– ասաց չաղ սիմուլյանտը։– Ա՛յ, օրինակ, ընկնավորությունը։ Այստեղ մի ընկնավոր կար։ Նա մեզ միշտ ասում էր, թե ուզածդ ժամանակ ընկնավոր ձևանալը դատարկ բան է։ Ընկնում էր օրը մի տասն անգամ, կծկվում էր ու ջղաձգվում, բռունցքները սեղմում, սչքերը թռցնում, ճակատը գետնին խփում, լեզուն դուրս գցում։ Կարճ ասած, հիանալի ընկնավորություն էր – առաջին տեսակի, ամենաիսկական։ Բայց հանկարծ վզի վրա երկու չիբան դուրս եկավ, երկու հատ էլ մեջքի վրա, և այն ժամանակ գետնին խփվելու և ջղաձգվելու վերջն եկավ։ Չէր կարողանում նույնիսկ գլուխը շարժել։ Ո՛չ նստել էր կարողանում, ո՛չ պառկել։ Մարդու տենդը բռնեց, և բժշկի շրջայցի ժամանակ զառանցանքի մեջ ամեն ինչ խոստովանեց։ Ասենք, այդ չիբանների ձեռքից մենք էլ տուժեցինք։ Դրանց պատճառով նա մի երեք օր էլ պառկեց մեզ մոտ, և նրան ուրիշ դիետա նշանակեցին. առավոտյան՝ սուրճ և բուլկի, ճաշին սուպ, սոուսով կնելդիկ, երեկոյան՝ շիլա կամ սուպ, և մենք, մեր դատարկված, անոթի ստամոքսներով և խիստ դիետայով, ստիպված էինք նայել, թե այդ գյադան ինչպես է լափում, բերանր չփչփացնում և լափելուց հետո փնչացնում ու զկռտում։ Դրանով նա սրտի արատ ունեցող երեք ուրիշ հիվանդի տունն էլ քանդեց։ Նրա՛նք էլ խոստովանեցին։

– Ամենից հեշտը,– ասաց սիմուլյանտներից մեկը,– խելագար ձևանալն է։ Մեր կողքի համար երկու պալատում երկու ուսուցիչներ կան։ Նրանցից մեկը գիշեր ու ցերեկ բղավում է. «Ջորդանո Բրունոյի խարույկը դեռ ծխում է։ Վերսկսեցեք Գալիլեյի դատավարությունը»։ Իսկ մյուսը հաչում է, սկզբում երեք անգամ դանդաղ – «հա՛ֆ, հա՛ֆ, հա՛ֆ», հետո հինգ անգամ արագ-արագ – «հա՛ֆ, հա՛ֆ, հա՛ֆ, հա՛ֆ, հա՛ֆ», իսկ հետո նորից դանդաղ, և այդպես անվերջ, առանց շունչ քաշելու։ Երկուսն էլ արդեն մի շաբաթից ավելի դիմանում են… Սկզբում ես ինքս էլ ուզում էի կրոնական հողի վրա խելագարված ձևանալ և քարոզել հռոմի պապի անսխալականությունը։ Բայց, ի վերջո, Մալայա Ստրանայում մի սափրիչից տասնհինգ կրոնով ստամոքսի ռակ ձեռք բերեցի։

– Ես ճանաչում եմ Բրժևնովայում ապրող մի ծխնելույզ մաքրողի,– հարեց մի ուրիշ հիվանդ,– նա տասը կրոնով ձեզ համար այնպիսի տենդ կսարքի, որ լուսամատից դուրս նետվեք։

– Դրանք բոլորը դատարկ բաներ են,– ասաց երրորդը,– Վրշովիցիում մի տատմեր կա, որ քսան կրոնով ձեր ոտքն այնպես դուրս կգցի, որ ցմահ հաշմանդամ մնաք։

– Իմ ոտքը հինգ կրոնով են դուրս գցել,– լսվեց մի ձայն լասամուտի տակ դրված անկողնու միջից։– Կանխիկ հինգ կրոնով և երեք գավաթ գարեջրով։

– Իմ հիվանդությունն ինձ վրա արդեն երկուհարյուր կրոնից ավելի է նստել,– ասաց նրա հարևանը, ձողունի պես չորացած մի մարդ։– Տվեք մի թույնի անուն, որ ես խմած չլինեմ։ Ես ամեն տեսակ թույների կենդանի պահեստ եմ։ Խմել եմ սուլեմա, սնդիկի գոլորշի շնչել, մկնդեղ կրծել, ափիոն ծխել, ափիոնի լուծույթ խմել, հացի վրա մորֆի ցանել, ստրիխնին կուլ տվել, ծծմբաթթվի մեջ լուծած ֆոսֆոր և պիկրինի թթու խմել։ Քայքայել եմ լյարդս, թոքերս, երիկամներս, լեղապարկս, ուղեղս, սիրտս ու աղիքներս։ Ոչ ոք չկարողացավ հասկանալ, թե ինչ հիվանդություն ունեմ։