Kets Yulduzi

Yerda yasharkanmiz, biz havo okeanining tubida bo‘lamiz. Kishilar gorizontal havo oqimlaridan foydalanishni nisbatan ancha oldin o‘rganib olishgan. Bu oqim ularning yelkanli kemalarini yurgizgan, shamol tegirmonlarning parraklarini aylantirgan. Keyin bu oqimlarning sababini — havoning quyosh nuridan notekis qizishini aniqlashdi. Keyinroq esa, odamlar osmonga ucha boshlagach, xuddi shu sababdan havo vertikal ravishda — pastdan yuqoriga va yuqoridan pastga harakat qilishini bilib olishdi. Nihoyat, yaqinginada, havo okeanimizda ham Quyoshning va, ayniqsa, Oyning tortish kuchi ta’sirida xuddi suv okeanlaridagiday ko‘tarilish va qaytish hodisasi yuz berishi aniqlandi. Havo suvdan qariyb ming marta yengil bo‘lgani uchun ko‘tarilish hodisasi ayniqsa kuchli bo‘lishi kerak. Atmosfera ko‘tarilish va qaytishlarga nisbatan taxminan chuqurligi sakkiz kilometr keladigan suv okeaniday naziyatda bo‘ladi.

Oy atmosferani o‘ziga tortishi natijasida havo okeani ham Oyga qarab talpinadi. Shunday qilib, havo qatlamlari harakatga keladi. Bunday ko‘tarilish va qaytishlar vaqtida kuchli ionlashgan gaz zarrachalarining ishqalanishi yuz beradi. Shuning uchun ham atmosferaning yuqori qatlamlari radio to‘lqinlarini yaxshi o‘tqazadi. Atmosferaning mana shu kuchli ionlashgan qatlamlarida, ularning Yerning x «agnit xmaydoniga iisbatan harakati vaqtida, xuddi o‘tkazgichdagiday, Fukoning induksion toki hosil bo‘ladi.

Shunday qilib, tabiatda atmosfera harakati tufayli Yerping magnit holatiga ta’sir qiluvchi o‘ziga xos dinamomashina ishlab turadi. Bu hodisa magnitograflarning yozuvlarida qayd etilgan.

Bu ulkan mashinaning, bu o‘ziga xos «xmangu dvigatel» ning ishini o‘rganib, atmosferadagi elektr quvvati xazinasi bit mas-tuganmas, degan qarorga keldik. Bu xazina insoniyatiing elektr quvvatiga bo‘lgan ehtiyojini ortigi bilan qondiradi, faqat ana shu quvvatdan foydalana bilish kerak.

Siz ko‘rib turgan narsalar — hali ishning ibtidosi. Raketalar xuddi leyden bankalari singari o‘ziga elektr quvvatini to‘playdigan maxsus ignalar bilan qoplangan. Keyin qabul qiluvchi stansiya joylashgan kimsasiz bo‘shliqda «yashin» chaqnaydi. Stansiyaga sim bilan metall sharlar ulangan. Bu sharlar stansiyadan ancha balandda turadi.

Hozir biz ulkan atmosfera stansiyasini qurishga kirishyapmiz. Uniig ishi batamom avtomatlashtiriladi. Stratosferada bir-biriga sim bilan bog‘langan doimiy, qo‘zgalmas qurilmalar o‘rnatamiz. Bu qurilmalar elektr quvvatini yig‘ib, havoning ionlashgan ustuni orqali Yerga jo‘natadi. Odamlar Yer yuzini qayta qurish uchun zarur bo‘lgan bitmas-tuganmas energiya manbaiga ega bo‘ladilar.

Yana qorong‘ilik, sukunat… Keyin yashil nur yondi. U astasekin qizg‘ish tusga kirdi. Tong. Olmalar gullab yotibdi. Yeshgina juvon bolasini ko‘tarib turibdi. Bola porloq kunni olqishlayotganday qo‘llarini silkitadi…

Manzara uzildi.

Birdan ko‘z oldimda bepoyon bo‘shliqda uchib borayotgan Yer planetasi namoyon bo‘ldi. Qulogimga tantanavor x «uzika sadosi eshitildi. Yer bora-bora uzoqlashib, kichkina yulduzga aylandi. Muzika sadosi esa tobora pasayib, oxiri so‘ndi. Shu bilan seans tugadi. Lekin men uzoq vaqt ko‘zlarixmni yuxadgancha taassurotlar iskanjasida yotdixm.

Ha, Tonya menga, siz o‘z ishingiz bilan o‘ralashib qolgansiz, deb haq gapni aytgan ekan. Jahon revolyutsiyasidan so‘ng butun dunyoda hayot qanchalik o‘zgarib ketganini mana endigina his qildixm: qanday ishlar amalga oshirilgan-a! Ularning ko‘lamini aytmaysizmi! Bu hali ilk taassurotlar, xolos. Oldinda meni yana nimalar kutayotganikin?..

X. DIREKTOR HUZURIDA

Direktorning kabineti men ko‘rgan boshqa xonalardan bir oz farq qilardi. Deraza oldiga g‘oyat yupqa alyumindan yasalgan stol qo‘yilgan. Stol ustida — papkalar, ichki telefon apparatlari, radio va raqamlar yozilgan talay tugmachalar. Stol yonida — kitob va papkalarga mo‘ljallangan aylanxma javon. Yulduzda sun’iy ravishda andak og‘irlik kuchi hosil qilingan edi, binobarin, narsalar bir yerda turaverardi, lekin ularga sal qo‘l tegishi bilan har tarafga to‘zg‘ib ketishardi. Shuning uchun haxU! ular avtoxmatik qisqichlar bilan biriktirib qo‘yilgan edi.

Stol ortida yengil alyuxyain kresloda direktor o‘tirardi. U kresloga o‘zini belidan kaxyaar o‘tkazib boglab olgan edi.

Direktor — oftobda qoraygan, ikki yuzi qip-qizil, qirgiyburun, katta-katta qora ko‘zlaridan aql yog‘ilib turuvchi uttiz yoshlardagi kishi edi? U egniga yengil, keng-mo‘lgina kostyum pyib olgandi? Direktor menga ochiq chehra bilan bosh irg‘ab (Ketsda qo‘l olib so‘rashilxmaydi), so‘radi:

— Bizning sharoitimizda o‘zingizni qanday his qilyapsiz? Kislorod yetishmasligidan qiynalmayapsizmi?

— Ko‘nika boshlayapman shekilli, — javob berdim x-yayen. — Lekin bu yer juda salqin ekan. Havo ham Yerning eng baland tog‘liqlaridagiga o‘xshab siyrak.