Kets Yulduzi

Tizzalari bukilib ketar, oyoqlari qaltirar, u esa noiloj qo‘llarini silkirdi. Agar uni hozir Yerga tushirishsa, o‘zini xuddi to‘lqin sohilga chiqarib tashlagan kitday his qilsa ajab emas.

— Uzingizni qanday ahvolga solib qo‘yibsiz! — dedi Meller ta’na bilan. — Odam ham shunaqa bo‘ladimi!

Harakatchan, jikkak bu ayol keksa olimni xuddi yosh boladay koyib ketdi. Keyin uni massajga jo‘natib, massajdan chiqqach, meditsina ko‘rigiga kelishni buyurdi.

Tyurin ketgach, Meller menga murojaat qildi:

— Siz biologsiz, binobarin, meni yaxshi tushunasiz. Tyurin — istisno. Biz hammamiz o‘zimizni yaxshi his qiyapmiz. Lekin «osmon hayoti» dagi bu yengillik meni tashvishga solyapti. Siz o‘z tanangizni butunlay yoki qisman sezmaysiz. Lekin buning oqibati qanday bo‘ladi? Kets — yosh yulduz. Hatto bu yerda eskitdan yashayotgan kishilarimizning ham vaznsizlik holatiga tushganiga uch yildan ortiq bo‘lgani yo‘q hali. Xo‘sh, o‘n yildan keyin nima bo‘ladi? Bunday moslashuv organizmning umumiy holatiga qanday ta’sir ko‘rsatadi? Nihoyat, yangi tug‘ilgan chaqaloqlar qanday o‘sadi? Bolalarimizning bolalari-chi? Avlodlarimizning suyagi tobora ilviragan, kemirchakdor bo‘la borish ehtimoli yo‘q emas. Pay va mushaklarimiz butunlay ishdan chiqadi. Bizning osmondagi mustamlakamiz kishilarining salomatlngi uchun javobgar shaxs sifatida meni avvalo mana shu narsa tashvishlantiradi. Ikkinchidan — kosmik nurlar. Garchi maskanimizni o‘rab turgan qobiq bunday nurlarni qisman o‘tkazmasa ham, biz bu yerda Yerdagidan ko‘proq kosmik nurlarni qabul qilamiz. Hozircha buning zararli oqibatlari sezilmayapti. Lekin shunga qaramay, kuzatish uchun qo‘limizda material juda ham oz. Masalan, bu yerda mutatsiya hodisasi pashshalarda kuchli sezilyapti, bu degan so‘z, ularning urug‘i ko‘paymaydi. Nurlar Kets Yulduzidagi odamlarga ham shunday ta’sir ko‘rsatsa-chi? Bolalar mayib yoki o‘lik holda tug‘ila boshlasa-chi?.. Lekin hammasi o‘zimizning qo‘limizda. Barcha zararli oqibatlarning oldini olishimiz mumkin. Sun’iy ravishda istagancha og‘irlik kuchini yarata olamiz, agar zarur bo‘lsa, Yerdagidan ham ko‘proq yarata olamiz. Kosmik nurlardan Mutatsiya — hayot sharoitining o‘zgarishi ta’siri ostida organizmda yangi biologik belgi yoki xusuyeiyat paydo bo‘lishi.

Saqlanishga ham qurbimiz yetadi. Lekin buning uchun juda ko‘p tajriba o‘tkazishimiz kerak. Biologlarni qanday ishlar kutayotganini tasavvur qilyapsizmi?

— Ha, ish yetib ortadi, — dedim men Mellerning gaplariga mahliyo bo‘lib. — Bu ish faqat osmon mustamlakasi uchungina emas, balki Yer uchun ham zurur. Jonli va jonsiz tabiat haqidagi bilimimiz qanchalar kengayadi! Men bu yoqqa kelib qolganimdan juda xursandman.

— Juda soz. Bizga shunday g‘ayratli, tashabbuskor xodimlar kerak, — dedi Meller.

«Bu yoqqa kelib qolganimdan xursandman», degan gap menga Tonyani eslatdi. Yangi taassurotlar qurshovida qolib, uni tamom unuta yozibman. Uning ahvoli nima kechdiykin, qidirishlari qanday natija berdiykin?

Meller bilan xayrlashib, yo‘lakka uchib chiqdim. Io‘lakda sho‘x kulgi, qo‘shiq, gap-so‘zlar va qanotlarning guvillashi eshitilardi, garchi bir oz og‘irlik hosil bo‘lgan esa-da, yoshlar odat bo‘yicha qanot qoqib uchishardi. Ular xuddi uchar baliqlarday bir necha metrga sakrashardi. Ba’zilari «pol» da yurishni mashq qilishyapti. Qanchalab yosh, quvnoq, oftobda qoraygan chehralar! Qancha to‘polonu qancha tomosha: mana bir to‘da qizlar «ko‘cha» qoidasini bo‘zib, «koptok» o‘ynashyapti, to‘p vazifasini ulardan biri — past bo‘yli, tiqmachoqday bir qiz bajaryapti. U vizillab qo‘ldan-qo‘lga o‘tardi.

Sayr qilib yurganlarning hammasi xushnud va bardam edi. Go‘yo ularga bu «toshi yengil» dunyodagi mehnat mutlaqo ta’sir qilmagandi. Devorni ushlagancha yonlab Tonya yashaydigan xona eshigiga yetib bordim. Tonya deraza oldida yengil alyumin kresloda o‘tirardi. Aftidan, o‘tgan vaqt orasida ombordan yangi jihozlar olib kelishganga o‘xshaydi.

Derzadan qop-qora osmonda ulkan shu’la — «tungi» Yer gardishi ko‘rinib turardi. Shu’la nuridan Tonyaning yuzi va qo‘llari yal-yal yonardi. U o‘ychan bir qiyofada o‘tirardi.

Uni o‘ziga keltirmoqchi bo‘ldim. Yaqinlashib, kulib turib so‘radim:

— Xo‘sh, endi necha kilo kelasiz?

Shunday deb, uning yelkasidan ushlab xuddi uch yashar qizchaday yuqoriga ko‘tardim. Nazarimda, yo‘lakdagi quvnoq kayfiyat menga ham o‘tgan edi.

U indamay o‘zini chetga oldi.

— Nega xafa ko‘rinasiz? — dedim andak o‘ng‘aysizlanib.

— Shunday, o‘zim… onamni sog‘indim.

— «Yerning tortish kuchi» ta’sir qipti-da?

— Ehtimol, — dedi u.

— Yevgenyev nima bo‘ldi?

— Telefon qilolganim yo‘q. Apparat doim band. Direktor bilan suhbatlaringiz qanday bo‘ldi?

— Ertaga Oyga uchaman.

Tonya menga yalt etib qaradi.

— Ko‘pgami?

— Bilmayman. Uchishiing o‘ziga besh-olti kun ketadi, deyishadi. Oyda qancha bo‘lishimiz noma’lum.