Кии биирдэ олорор

– Куоластыыбыт! – бэрэссэдээтэллээччи кйгн саба ордоотоото. – Аргыылаба Кыычаны хомсомуол чилиэнигэр хандьыдаатынан ылыахха диэччилэр илиигитин ууну.

Им-ньим буолла: биир да илии ибир гыммата. Бэл Чыычаахап, олорорун, куоластыырын умнан, дйбт курдук, хамсаабакка хоройон турда.

– Суох, – бэрэссэдээтэллээччи саата иилиннэ.

– Ба…ар! – Чыычаахап илиитин ууммутунан олоор тттр тстэ.

– Биир куолас. Аны Аргыылабаны ылымыахха диэччилэр илиигитин ууну.

Чыычаахап хараын кырыытынан тула илиилэр адаарыспыттарын крд.

– Тэри. Туттуммут? Суох. Биир кииттэн уратылар бары утары куоластаатылар. Онон Аргыылаба сайабылыанньатын аккаастыыбыт.

Чыычаахап, умса туттан олорон, сн аннынан уоран Кыычаны кылап гына крд. Кыыс остуол аттыгар маарыытыныы муостаны одуулаан хамнаабакка турар. Уларыйбыта диэн арай туох эрэ кстбэт ыарахан сгээргэ баттатан арыый кхс нксйбккэ, намтаабыкка дылы буолбут.

Томмот сулбу ойон туран кыыска тиийэн туох эрэ диэн уоскутары, чэпчэтэри, кмлр этиэн баарда да, турара кэлси дуо, паартатыгар умса тэн олордо. Кыыча спк сэрэйбит эбит. Аккаастыахтара диэн этэ сатаабыта ээ. Ону кини дэлби хаайан сайабылыанньа бэрдэртэрбитэ. Техникума учууталлар да, оолор да Кыычаны сирбэт этилэр. сс сблллэрэ диэххэ сп. рээр гстэргэ холобур буолара. Кини кимиэхэ баарар хаан баарар туох кыайарынан, сатыырынан барытынан рнэн кмлр. Барыларын доордоро, дьгэлэрэ этэ. Онон Томмот т да баай аалааын-ийэлээин иин кыыы комсомолга ылыахтара дии саныыра. Трппттэргиттэн арах диэн модьуйуохтарын сп этэ. Ол туа туспа. Бу курдук хабырдык аккаастыылларын, суох, Томмот маны кппэтээ.

Чыычаахап табаарыстарыныын урут биир да боппуруоска маннык улаханнык арахсыа илигэ. Кинилэр мэлдьитин биирдик саныыр, биирдик йдр этилэр. Билигин бу тула олорор доотторо бары киниттэн ыраатан хаалбыкка дылылар. Кинини атыыраабыт, тоуй харахтарынан кэлэйбиттии крллр. Кинилэр иккэрдилэригэр дири аппа скээбит курдук. Кыычаны комсомол кэккэтигэр тарда сатаан, кинини кмскээн, Томмот сыыста, доотторун, комсомол ячейкатын иннигэр улахан алаы оордо буолуо дуо? Кини, табаарыстара этэллэрин курдук, баай кыыыгар йн сйтэрдэ дуо? Суох, суох, суох! Кырдьык, кырдьаас Аргыылаптар – контралар, стхтр. Уол Аргыылап эмиэ контра, бандьыыт, стх. Кинилэри сир сирэйиттэн имири сотуохха наада диир сп. Кинилэри бу олорор оолор – баай батталын эттэринэн-хааннарынан билэн улааппыт, йэлэрин тухары птээхтэргэ -сааы иэриммит дьадаылар оолоро – абааы крллр эмиэ саамай сп. Оттон Кыычаны? Кыычаны туох иин абааы крллр? Тоо кинини, бэйээ тардыбакка, стхтрбт диэки тэйэллэр?..

– Аргыылаба, таыс. Хомсомуол мунньаар хомсомуол чилиэннэрэ, хандьыдааттара эрэ сылдьар бырааптаахтар, – диэтэ бэрэссэдээтэллээччи, кыыс диэки крбкк эрэ, кылаас иин диэки хайыан олорон.

Кыыча кхс эбии нксйдэ, тбт сс аллара тстэ.

– Аргыылаба, ктэбит. Тргэнник, – сэкэрэтээр Арбаааап тиэтэйэн быыта баттаата.

Кыыча, чыпчаххайынан быа бэрдэрбиттии, ходьох гынна. “Туох-ханнык буолла?” – диэн йд сатаабыттыы, кылаас иин эргиччи крд. Онтон биллэ-биллибэт уобуллаастаах сэийэтин р аста. Ол курдук, рдк моойдоох тбтн хантаччы соус быраан, имигэс сиин кыратык да хамнаппакка кбс-кнтк туттан, паартатыгар кэлэн суумкатын харбаан ылла уонна маан таба тыа этэрбээ кылбаныы дугулдьуйан тахсан барда.

– Кынталдьыйан, кинээс кыыа диэх курдук! – кэннигэр хатыылаах саа ээлии хаалла.

Кыыча олбуор таыгар тахсан аыйахта хардыылаатын кытта кырса тыа бэргээлээх тбт улам санньыйан барда. Кини кмэйигэр субу тэн кэлбит хаыыны хаайан тииин ыксары ыстаабытынан хараа уулусса тротуарынан иннин диэки срдэ. р срдэ. “Аны Томмот батыан тахсыа. Аыныа… Киниэхэ эрэ кстбэтэх кии…” – диэн этэ кини бастааы санаата. Техникумтан ыраатан баран муннук эргийиитигэр быаас титирик соппулуокка быардыы тстэ уонна сирэйин сарыы тлгнэн саба туттан сытан тохтоло суох ытаата.

“Кинилэр тоо миигин киэр астылар? Тоо рдлэр? Мин кинилэри кытта бииргэ рэнэбин, бииргэ сылдьабын, бииргэ лэлээбин буолбат дуо? Кинилэрдиин бииргэ рсэбин, бииргэ хомойсобун буолбат дуо? Уонна тоо миигин итээйбэттэр? Тоо миигин сыстыганнаах ыарыылаах кэриэтэ туора крллр? Хара да лгэ ыалдьыбыт киини итинник туора анньаллара биллибэт, – диэн санаалар кыыс йгэр бучумахтастылар. – Оо, мин тоо Аргыылап баайтан трбт мумунуй? Тоо кини хамначчытыттан трбтм буолуой!..”

Кыыча р ытаата. Кэнникинэн мунньахха этиллибит хас хатыылаах тылы санаан, аала-аала ытаата. Хараын уута бараныыта кхс кэии быыытыйда. Тымныы салгыны дириник эирийтэлээн, ууутаталаата.

Киээ ырааппыт быыылаах. Хара ылтаын курдук халлааа аата-ахса биллибэт гс сулус чыпчылынаа бачымахтаспыт.

Кыыча сонугар хаар сыстыбытын тэбэннэ, тлгн тии билэтинэн сирэйин-хараын сотунна. Ол турдаына тротуар чигдитигэр чэпчэки атахтар сыбдыгырастылар.

– …Онтон хайаатыгыт? Дьэ, дьэ, – кыыс саата тиэтэттэ. – Кэпсээриий!

– Онтон кини миигин уураан ылла. Субу самантан. Тттэн анньыбыта буолабын уонна бэйэм аны биирдэ уураатар дии саныыбын, – диэтэ атын кыыс. – Уой!.. Кии!..

Кыыча муннук кэтээр сыста тстэ. Ол курдук кирийэн турда. “Дьоллоохтор, кинилэри ким да туора анньыбат. Хата бэйэлэрэ анньыбыта буолаллар…”