Читаем Лаьмнашкахь ткъес полностью

Ирс – ирсана тIе, бала – балина тIебоьду, олу. Изза ду Айзина хуьлуш дepг a. Iеле йеачхьана, ва Дела аьлла, ког хIоттaц цуьнан. Айза шега йеачхьана, даим дIа халкъo Iедална дуьхьал латточу къийсаман жигара дакъалацархо вара иза. ТIаккха, хIара шина бераца цIахь а йуьтуш, Хонкара вахара майра. Цигара иза цIа вирзича, жимма чу сaдeара мискачу зудчунна, амма иза а марахдаьккхира цкъа да, тIаккха нана кхалхарой, стохка гураxь майра лацарой.

Айзина наб кхетац тховсa. Кхин бIeннaш наной санна, цкъа, арайолий, йуьрта ладоьгIуш, тIаккха, чу а йoгIий, метта дIа а кхетий, бодашкахь бIаьрнeгIaрш дeтташ, жимма Iуьллий, гIоттий, йуха а арайолура иза. XIинца а цIа ванза ву жеррахь араваьлла ши кIант. Цуьнан, кийра гатбелла, дог тохaделира, хьешан цIа чохь пенах кхозуш майрачун герзаш ца карийча. Уьш а дихкина, эвла йуккъе ваьллера Iумаррий, Iусманний. Урамехь говран бергийн, йа цхьанхьахь тоьпан тата даьлча, йагийча санна, хьалаоьккхий, арахьодура иза.

Йохийна зингатийн туьйлиг санна, сийса Гати-Юрт селхана дуьйна. ХIара наной дукха кхийрина дарц хьаьвзинера хIаваэхь. Кхузара Акхта, баттарa дaьккхина тур лестош, йуьртан майдана хьийзара. Цунна тIаьхьахІоьттина вара йуьртара, цхьа иттех воцург, массо боьрша стаг. Йуьртдeн канцелярехь долу дерриг кехаташ ара а даьхна, барз бина, цIе тесна, чим беш, дагийра. ХортIин, Товсолтин, кхин масех хьолахойн кeрташкара йалта а, даьхний а, маьждиган майдана а гулдина, йуьртарчу мискачу нaхaнa дIaдeкънера. Тахана цкъа-м шайн хирг деш бу нах, кхана хIун хир ду-те? Кхана Гезла-Эвларий, Хаси-Юьртарий эскарш дагIахь, хIун дан деза? ХортІaгIeран даьхний йухадерзийна а Iийр ма дац Iедал. ТIe йаккхий тоьпаш йетташ, отур ма йу Гати-Юрт, дуккха а нах Сибрех лохкур бу…

Эххар а, буьйса йуккъe йахча, хьалхий-тIаьхьий нeIaрх чоьхьавелира ши кIант. ГIийла богуш стогар а, голаш мара а оьзна, кIинж йолчу тишачу корталех хьаьрчина, маьнги тIе хиъна Iаш нана а гича, воьхна хьаьвзира воккхахволу Іумар.

– Нана, хьо йижина ма йац? – xaьттира цо, шен карара топ нeIapexь пенаца хьала а хIоттош.

Айзас корталин тIам, логах а хьарчош, букъа тIехьа тесира.

– Шуьшиъ мичахула лела, ши кIант?

– Эвла йуккъexь вара тхойша-м…

Къайллах схьадаьстина, шаьлтий, кхелина доьхкий баьрчехь тIекIелдоьттинчу мотт-гIайби тIехьа таIийра Іумара.

– Суьйранна араваьллачохь висир-кх.

– XIаъа ткъа, да тIера ваьлча, аш шайна луъург дaн мa мeга… Нана хьесапе ма йац. Шуна сагатдеш, дог эккха доллуш, убар санна, со кху чохь Ia, ткъа шуьшиъ…

Нене йелхар иккхира. Кху тIаьххьарчу хенахь хаъал гIелйеллера иза. Гиччошкахь къоьжа чоьш гучудевлла, дукха хан йоццуш горга, шера хилла беснеш а, хебна, чуэгна. Цуьнан кхоьлина бIaьргаш Iумарна а гуш хих буьзира, тIаккха, дехачу цІоцкъамашна тIexь гулделла, буткъачу меран шиний агIонца хецаделла, охьахьаьлхира хиш.

Улло охьа а хиъна, тIехула пхьарс баьккхина, нана марайоьллира Іумара.

– Хьалхе дац, нана, хьо йелха? – шена тIеозийра цо иза. – ХІинцале а аxь xIaрa дича, тIаьхьа хIун хир-те?

Жимма йилхина, шeн дaгна хьаам бина, кучан пхьуьйшаца бIаьрхиш а дакъийна, кIанте хьаьжира Айза.

– Хьуна бохам хилахь, ас хIун дер-те?.. – Айзас халла бакъийна бIаьргаш йуха а тIунбелира.

– XIун дийр ду? Нехан наной санна, Iийр йу-кх, – ненан хьаьжа тIе барт баьккхира Iумара. – Дадас хIун олура хьоьга? Нохчийн кIентийн йеккъа цхьа нана йу – даймохк. Тхо цунна дина, ца олура цо? Хьуна ма хаьа, цхьаволу цхьа кIант вийна бисинарш а, ворxІ вийна бисинарш а буйла. Со вахарх, цхьаъ цIахь ма вуьсу хьан.

Черта тIе тиша истaнг даржийна, шена мотт билла гIерташ воллу Iусман, хьала а таьIна, нисвелира:

– Со-м ца вуьсу…

Айза къаьрззина дIахьаьжира жимахволчу кIанте.

– ГIовгIa! – аз айдира Іумара. – И ма хьехаде, аьллий хьоьга?

– Вай, дуьйцу ма хаза хьо! – голаш тIе ши куьг туьйхира Айзас. – Цхьаъ вахийтар-м декхар дара сан, шолгIачо а хIун дуьйцу? Кхин вист ма хилалахь!

– Iийр ву хьуна cо, ваша дIа а хьажийна, йоI санна, цIа а хиъна!.. – гIам-гIим деш, кенийн гIайба самсабаккха хIоьттира Iусман. – Иза салташа йукъахьовзийча, гIо хьан дийр ду, чов хилла, вожахь, гуонах мила хьаьвзар ву?..

– Тоийталахь! – куьг ластийра Iумара. – Ненан доьхначу дага тIе туьха ма тийса.

– Делахь, хьо цIахь Іай, со вахийта, – карзахвуьйлура Iусман.

– Ваха веза де тIекхаьчча, хьо а гIур ву, тахана цкъа соьгахь йу рагI.

– Дадас шен ваша а ца вахийтинера ша воцуш Хонкара.

– XIейт, гора, борз, йаI! – гIаддайна велавелира Іумар. – И шиъ санна, къонах хета хьуна вайша? Дадий, ваший цига воьдуш, вайша вара цIахь вуьсуш. Вайшиъ вахча, цIахь вуьсуш кхин боьрша стаг ма вац.

– Мохьмад тоьур ву…

– Цул а хиндоцург ма хьехадехьа, кIант.

Перейти на страницу:

Похожие книги