Мінскі напрамак. Том І

Крайко накіраваў на вуліцу з двух бакоў ахову, а з іншымі пачаў прабірацца да хаты. Адно акно было прыадчынена, а занавеска трохі адсунута. Уважліва агледзеўшыся, Крайко асцярожна зазірнуў у акно i ўбачыў двух немцаў i паліцая. Гітлераўцы спрачаліся аб нечым, a паліцай, узлёгшы грудзямі на стол, драмаў.

Васіль нырнуў ў змрок, наблізіўся да Ляхоры, які, прытаіўшыся каля плота, трымаў кулямёт.

— Як толькі стрэлю: сячы,— шапнуў Васіль.— Каб ні аднаго жывога...

Ён ценем мільгануў да вугла хаты.

Ледзь толькі Вася выставіўся з-за вугла, як убачыў, што проста на яго сунуцца дзве постаці.

— Wer ist da?[⁴] — запыталася адна з ix.

Назад адступаць было позна. Хлопец адразу націснуў кручок аўтамата. Праз хвіліну коратка адгукнуўся кулямёт Ляхоры.

Вася, пругка сціскаючы аўтамат, на міг прыпаў да сцяны насцярожаны, гатовы да ўсяго.

— За мной!..

З рашучасцю, якая ўзнікала ў ім, калі трэба было дзейнічаць неадкладна, ён ускочыў у хату. Адзін гітлеравец ляжаў на падлозе забіты, другога ўжо не было ў пакоі. Паліцай, як i раней, сядзеў за сталом, схапіўшыся рукой за плячо, з якога цурчала кроў, трасучыся, спалохана пазіраў на партызан.

Некалькі партызан кінуліся ў суседні пакой, але адтуль грымнуў стрэл, i яны спыніліся.

— Здавайцеся, гады, інакш пераб'ем усіх! — загадаў Вася, стрымліваючыся, каб не кінуцца зараз жа ў пакой.

Нейкі гітлеравец паспрабаваў, відаць, уцячы праз акцо, бо адтуль пачуўся ўдар па раме, а за ім стрэлы на двары. Партызаны, кінуўшыся за Васілём у пакой, знайшлі яшчэ аднаго пад нарамі.

Калі Васіль выбег на двор, перад ім раптам ўзнікла постаць, якая ішла насустрач.

— Хто тут паліць?— пачуўся сіплы голас.

Ледзь варочаючы языком, незнаемы брыдка вылаяўся.

— Бал-лва-цца, сук-кіны ўнукі!..

Вася ніяк не чакаў такога павароту справы. Ён спачатку падумаў, што тут які-небудзь хітрык, але па гаворцы, па тым, як постаць хілілася з боку на бок, з паху самагону, якім на яго патыхнула, адчуў, што чалавек i праўда «ў дым» п'яны i, відаць, сонны.

П'янага адразу акружылі i, заткнуўшы яму рот анучай, павалілі. Не звяртаючы ўвагі на тое, як паліцай, якому сталі звязваць рукі папругай, глуха рычыць і, стараючыся вызваліцца, выгінаецца, Вася прыслухаўся, — на другім канцы сяла, куды пайшлі другія партызаны, яшчэ часта ляскалі стрэлы...

Паблізу знаёмы дзявочы голас запытаўся, дзе камандзір.

— Надоечы тут склалі спісы, каго ў Нямеччыну браць,— падбегшы да яго, хутка, горача загаварыла дзяўчына.— Кажуць, што ў спісы i сувязных запісалі. Скажыце, каб забралі ix!

— А дзе яны?

— Ды тут, ва ўправе. У шафе, мусіць.

Даручыўшы паліцая аднаму хлопцу, Вася, не трацячы часу, разам з дзяўчынай накіраваўся ў пакой.

Папрасіўшы дзяўчыіну, каб пасвяціла яго ліхтарыкам, ён з усёй сілы ўдарыў ложай аўтамата па замку, што вісеў на шафе. Пасля другога ўдару сагнуты прабой упаў, i Вася расчыніў дзверцы. На палічках ляжалі папкіі паперы, ён, не разглядаючы, хутка сабраў ўсё. Дзяўчына, якая перад тым толькі сачыла за ім, сама стала аглядваць усе палічкі, правяраючы, ці ўсё забралі.

— Не згубі, глядзі!—недаверліва сказала яна Васілю.

Аддаўшы ёй паперы, Васіль выбег з хаты. Страляніна, што даходзіла з другога боку вуліцы, ужо амаль сціхла.

Сяло, якое да гэтага здавалася пустым, з якога, пачуўшы страляніну, многія жыхары ўцяклі ў лес, стала ажываць. Пачуўшы родную мову, даведаўшыся, што прышлі партызаіны, на вуліцу пачалі нясмела выходзіць людзі. Перажыўшы страшныя дні, яны выбіраліся са сваіх сховішчаў з асцярогай, яшчэ не зусім верачы радаснай навіне.

— Ермакоўцы прышлі! Ермакоў вярнуўся!— ішло на вуліцы ад двара да двара, ад чалавека да чалавека.

— Вярнуліся!..

Радасць людзі выказвалі ціха, стрымана.

Старыя, жанчыны, дзеці абдымалі хлопцаў, плакалі, i ў слязах было i шчасце сустрэчы, i нядаўні боль, i сум утрат.

— А я думала — фашысты!.. — збянтэжана прызналася нейкая жанчына.

Многія расказвалі пра свае жахі, якія перажылі за гэтыя дні. Другія пыталіся пра Ермакова, пра Тураўца i знаёмых партызан.

Тут падвялі звязанага паліцая, які, выявілася, быў начальнікам паліцыі, i гаворка пайшла ў іншым кірунку. Жанчыны накінуліся на яго з усіх бакоў і, каб не партызаны, разарвалі б на месцы. У кожнай, відаць, была свая злосць да гэтага стварэння. Паліцай хутка працверазіўся. Удары, праклёны, пагрозы сыпаліся адусюль, i ён толькі скрыпеў зубамі, азіраючыся ва ўсе бакі. Але цяпер яго ніхто не баяўся.

Людзі прасілі, каб хлопцы аддалі яго на ix суд.

— Чаго з ім валаводзіцца! Павесіць яго, ірада, i суд ўвесь!

Але Васіль аддаць ім паліцая не дазволіў, сказаўшы, што Ермакоў прасіў прывесці аднаго дапытаць.

— Што зарабіў, атрымае,— паабяцаў Вася такім тонам, што нельга было сумнявацца.— Шкада толькі, што Грэчку выпусцілі. Выкруціўся на гэты раз...— Ён чамусьці быў перакананы, што Грэчка выратаваўся ад партызанскай кулі, хоць забітых яшчэ не агледзелі.

Хлопцы сталі выпраўляцца ў дарогу. Набліжалася світанне, a ім трэба было ісці добрыя тры гадзіны. Вясковыя невялікім, але гаманкім натоўпам праводзілі ix за сяло.