Не любовь

— Баба Маруся, а ты знаешь о хуторе? — неожиданно спросила девушка, помешивая ложкой чай.

— А ты адтуль ішла?

— Нет! — соврала девушка и опустила глаза.

Даже бабе Марусе она не могла поведать свою тайну.

— Мне просто интересно… Все вокруг только о нем и говорят. Нет, ну, я помню, в детстве про хутор рассказывали и бабушка, и мама, а тут, не успела я приехать, бабушка говорит, огни на хуторе, нечистая сила…

Баба Маруся засмеялась и махнула рукой.

— Ой, ну якая нячыстая сіла! Ды толькі ж дзярэўня гэта, сама ведаеш, Міраслава! Як жа ў дзярэўні без баек. Толькі на хутары няма ніякай нячыстай силы. Я была там колькі разоў!

— Были? — удивленно протянула Мира. — Но деревенским же нельзя туда! Говорят, между хутором и деревней много лет вражда. И всегда так было. Деревенские туда не ходят, а люди с хутора не приходят в деревню.

— Ну, дзеравенскія мо і не ходзяць, хто іх знае, як і чым кажны жыве. Не трэба тут шукаць святых, Міраслава! Няма іх! Ува ўсіх ёсць, што скрываць! Гэта ж яны ўсе цяпер, пад старасць, праведнікамі парабіліся, а калісьці… Ох, багата я б магла табе распавесці, ды другім разам як-небудзь. Я батрачыць туды хадзіла, як старыя яшчэ жывы былі. Увесну агарод памагала садзіць, улетку палола, восенню капала. Старая тады ўжо хварэла, я яе рэдка бачыла, дый урэдная яна была, а гаспадар харошы, і пагаворыць, і распытае. Я хадзіла туды і потым. Яна памерла, а дзед Максім адзін застаўся. Дзеці рэдка бывалі. Цураліся яны хутара. У горадзе жылі. А ён да паследняга агарод саджаў, усё капаўся, усё нешта рабіў… Ды журыўся крэпка… пра сваю пасеку журыўся вельмі. Усё не мог забыць… Я казала яму сколькі разоў — завядзі другую, а ён не, не слухаў, не хацеў больш…

— А что случилось с его пасекой? — заинтересованно спросила Мира.

— Ды хлопцы нашы з дзярэўні разарылі яе! Даўно гэта было… Гадоў дзесяць таму, але ж… Стары вельмі любіў пчоламі займацца.

«Мальчишки из деревни? — подумала Мира. — Наверняка не обошлось без Степика!»

— А давно он умер?

— Ды гадоў пяць, а то і больш… Сэрца прыхваціла, а побач нікога не было. Да і стары ён жа ўжо быў…

— Они ведь евреи, да?

— Яна не, а стары жыд. І бацька яго быў жыдам. На хутары гэтым яшчэ і да вайны жыды жылі, рэпрасіраваныя з Смаленска. А рэпрасіраваныя, значыць — ворагі. У вайну немцы хутар спалілі. І нікога не засталося. А пасля вайны Максім вярнуўся і стаў абустраівацца. Я так думаю, не трэба было яму сюды вяртацца, ды толькі цяпер што пра гэта гаварыць… Не ведаю я, унучка, ад чаго ўсё так павялося. Толькі ж, ты знаеш, як у дзярэўні, усе на віду, усе разам… А яны, яны самі па сабе заўсёды жылі. Усё моўчкі. Ні з кім не дружылі… А аднойчы ў Аўсянікаў карова прапала, з поля не прыйшла. Ноч яе шукалі, а ранкам знайшлі за рэчкай з віламі ў баку. Ну і вырашылі, што яна к ім на агарод зайшла і яны яе таго… Ну, а тады, што праўда, што не… Усё на хутар спіхвалі. Дайшло ўжо да таго, што сталі казаць, быццам старая — ведзьма, і пайшло-паехала…

— Я помню, как бабушка однажды нашла на крыльце желтый песок, политый водой, это летом было, мне лет шесть, мы в магазин с ней собрались идти, очень она тогда перепугалась и говорила, что это с хутора…

— Я пра тое і кажу, Міра, тут па дзярэўні і сваіх ведзьм хватала, зараз ужо не хочу пра каго гаварыць, толькі ж на сваіх грэх падумаць, лепш на хутар спіхнуць…

— Но это же бред! — воскликнула девушка. И вспомнила вдруг глаза Вадима, и так ей захотелось на хутор, к нему, что даже слезы навернулись.

— Гэта дзярэўня, Міраслава!

— Но в чем они были виноваты, баба Маруся? В том, что евреи? В том, что репрессированы? Но ведь понятно же, что тогда репрессировали всех, у кого в голове было хоть немного мозгов… Доносы друг на друга строчили без оглядки…

— Не, Міра, здаецца мне, не ў гэтым была прычына! Яны, як гэта называецца… А! Яны інціллігентамі былі і змаглі імі застацца тут…

Мира изумленно взглянула на старушку. Вот и пьяница! Вот и пропащая душа, а смогла же, распознала, поняла…

— А кому сейчас принадлежит хутор? — задумчиво произнесла Мира.

— Дзецям старога Максіма, унукам. Сыны наведваюцца калі-нікалі. Двое іх. Харошыя хлопцы. Ува ўсіх ужо даўно сем’і свае! Ды і ў дзяцей дзеці… Я іх не вельмі знаю. Калі стала батрачыць на хутары, яны ўжо не жылі там даўно, ды і адведвалі бацькоў не часта… А зараз так і зусім… Летам хтосьці з нявестак садзіць агарод… А так… Ты не хадзі на хутар, унучачка! — предостерегающе подняла руку баба Маруся. — Баба Ніна завалнуецца. Што б я табе тут не гаварыла, а тым людзям з хутара няма за што любіць нашых! І пакасцілі адны адным!

«И продолжают пакостить, — подумала Мирослава. — По крайней мере, со стороны деревни, точно!»

— Ну хопіць! Што гэта мы з табой усё пра груснае ды пра груснае… Во лепш раскажы старой бабе, як ты вучышся! Ты ж ужо ў адзінаццатым?

— Ага! Да я нормально учусь! — девушка улыбнулась и отхлебнула чайку.

— Ну а хлопец ёсць? — не унималась баба Маруся.

Конечно, ей все было интересно, а Миру немного смущало.

— Нет.