Новая зямля (на белорусском языке)

- А ў пост, скажы, сварыцца можна,

Калi ты гэтака набожна?

Мiхал у жонкi запытаўся.

Або я п'яны цi валяўся?..

От не крычы ты i не лайся!

Лепш у дарогу ты збiрайся!

- Куды ў дарогу? Што пляцеш ты?

Прапiў свой розум, цi што, ўрэшты?

З трывогай жонка ўжо пытае

I тон сярдзiты свой мяняе,

Бо ёй у голасе Мiхася

Адразу праўда пачулася;

I дзецi блiжай селi к тату,

Якраз вайшоў i дзядзька ў хату.

- Дык так, Антось, пераязджаем,

Апошнi час тут дажываем.

- Куды? - Ў Парэчча, у балота!..

- Бадай ты спрахла! от брыдота!

Цягнiся зноў, а глуш такая!

Антось Парэчча праклiнае.

Ўздыхнула цяжка-цяжка мацi,

I зразу стала смутна ў хаце,

Як бы з усiх куткоў i шчылiн,

З усiх чуць-чуць заметных звiлiн

Сюды бяда панапаўзала

I гэтак прыкра пазiрала

На ўсiх, ад мала да вялiка,

Бязжаласна i без'языка,

Зрабiўшы ўмомант замяшанне,

I змоўклi ў хаце ўсе дазвання.

Знячэўку мацi аж прысела

Так пераборка ўжо дадзела!

Апроч таго, тут абжылiся,

На ногi трохi паднялiся;

Яшчэ б гадочак пажыць цiха,

Але найгоршае тут лiха

Збiрай зноў цапстрыкi, трасiся

Па каранях з дабром, з сям'ёю,

У саму бездараж вясною.

- Дзе наша, брат, не прападае!

Мiхал гаворку зачынае.

Цi ж толькi свету, што ў аконцы?

Або так мiла тут бясконца?

I там мы будзем жыць таксама;

Няма ўжо горшай, як тут яма.

А сенакос тут дзе? за светам!

А там блiзютка, каля дома

Парэчча добра мне знаёма!

А колькi зеленi там летам!

Як у вяночку, стаiць хата.

Грыбоў i ягад - страх багата!..

Там выгад болей, чалавеча!..

- Паедзем, татачка, ў Парэчча!

Ось там грыбоў папазбiраю!

Ой, iх збiраць ахвоту маю!

Схапiўся Костуська i скача,

А мацi з гора чуць не плача.

- Згараць яны няхай з грыбамi!

Але цi будзе хлеб часамi?

Антось пытае ўжо сярдзiта.

А колькi там пасеем жыта?

Зямлi, як бабе старой сесцi.

Папробуй сядзь на гэтым месце...

- А дзе ты дзенешся? i сядзеш!

Нiчога, браце, не парадзiш.

- Яму, як выпiў, гора мала!

На бацьку мацi зноў напала.

- А мне, ты думаеш, салодка?

Ды справа проста i каротка:

Не будзеш ты з ляснiчым спорыць,

Рабi вось тое, што гаворыць.

А не - йдзi вон: варона з куста,

А пяць на куст, бо хлеба луста

Нялёгка ўсiм, брат, дастаецца.

Пустым той кут не астанецца:

Не будзе нас - другi там сядзе,

I не зважаючы, не глядзя,

Якое месца i выгода.

- Што так, то так, ды працы шкода,

Якую мы тут палажылi;

Зямлю так добра мы ўгнаiлi.

А на каго мы працавалi?

Каму пасаду гатавалi?

Так, чорту лысаму з балота.

Прыпрэцца нейкая галота

Тваёю працай карыстацца,

Тваiм мазолем нажывацца.

Не толькi "дзякую" не скажа,

А хвiгу ў нос табе пакажа.

- Ну, што паробiш, як такая

Ужо нам доля выпадае?

На трэцi дзень прыйшлi падводы.

Ўсе сваякi папрыязджалi

I двор вазамi паўстаўлялi,

Як бы прыехалi ў калоды

Цi на кiрмаш каля калядак.

Тут быў страшэнны непарадак

На тое час быў перабору.

Была адчынена камора

I сенi насцеж. Як папала

Надоба розная стаяла.

Было ўсё зрушана, сарвана:

Крыжы з дзяжой каля паркана

На час кароткi прыхiлiлiсь;

Збаны, гаршкi мiж iх тулiлiсь,

I тры цабэркi там стаялi

I чарады свае чакалi;

I тут жа збоку, як той п'яны,

Ляжаў навой стары, драўляны;

Варстат, на часткi разабраны,

На трэскi кiнуты, валяўся;

А на вяроўцы мех гайдаўся,

Стары, скараўлены ад гною,

Забыты ўсiмi пад страхою.

Пусцела хата, сцены, лавы

I мелi погляд нецiкавы:

Ўсё тут было параскiдана,

Ўсё не на месцы, не прыбрана,

Як бы зусiм не тая хата.

Качэргi, вiлы i лапата

Ў кутку адным цяпер стаялi.

Гвазды то тут, то там тырчалi

Па ўсiх сцянах, як бы шчацiна.

Снавалi дзецi i мужчыны,

З сяней, з каморы скарб сцягалi

I на вазы яго складалi.

А мацi скрыню пакавала

I дробязь розную збiрала.

Ўсе варушылiся, снавалi,

Як бы мурашнiк раскапалi

Такая тут была трывога.

Вуглы счышчалi да нiчога

I забiралi ўсё да нiткi.

Падводы пухлi ўвачавiдкi.

А як закончылi складацца,

Зайшлi ўсе ў хату сiлкавацца.

Мiж голых сцен, несамавiтых,

Такiх панурых, абабiтых,

Астаўся стол адзiн на месце,

Каб у апошнi раз накрыцца

I даць мужчынам прыпынiцца,

На час кароценькi прысесцi

I выпiць чарачку, другую

За жыцце, долю маладую.

Тут быў Базыль, Антось Тацянiн,

Карусь Дзiвак (ён мiж парканiн

Схаваў трайню, рагач, дзве восi,

Тайком узяўшы ад Антося),

Яшчэ Карусь, Паўлюк Куртаты,

Сцяцок, Казюк Скарабагаты

Ды брат Мiхася i Антося,

Мужчын нямала набралося.

Пайшла ўкруг чарка i другая,

Гаворка ў хаце ажывае.

Адзiн Антось ужо смяецца

Сваiм закатным дробным смехам,

Аж галава з шырокiм плехам

I з сiвым воласам трасецца.

- Ды ты, брат Ганка, не смуцiся!

Вось выпi чарку, не журыся,

Няхай дае Бог спосаб новы.

- Ну, будзьце ж крэпенькi, здаровы!

- Э, выпi чыста! от кабета!

- Ды выпi, Ганна! Ну, што гэта?

Мужчыны ўсе тут загудзелi,

Ды дружна так яны населi,

Што Ганна тройчы прыгубiла

I чарку ўсю перакулiла.

- Ну, во гэтак, малайчына,

Хай будзе ж добрая часiна!

- Ой, буду п'яна - ашаломiць.

- Касцей гарэлка не паломiць!

Крычыць Базыль.

Здароў будзь, Павал!

I галаву ён закiдае

I спрытна чарку асушае,

Ды ломiць хлеба цэлы кавал,

Ды так жуе, што вушы ходзяць.

Мужчыны дарма час не зводзяць

I хутка чаркi асушаюць,

Гаспадарам дабра жадаюць

I добрай долi ўсiм дазвання

I цiснуць рукi на расстанне.

Карусь Дзiвак часiнай тою

Насiўся з восямi, з трайнёю,

У воз iх глыбей запакоўваў,

Ў сярэдзiну рагач засоўваў

I накрываў яго цабрамi,

Каб не знайшоў Мiхась часамi.