Новая зямля (на белорусском языке)

Калi, бывала, мiж сабою

Паспораць дзеткi цi паб'юцца,

Дык да каго тады звярнуцца,

Як не да дзядзькi, да Антося?

Ох, слаўна з дзядзькам iм жылося!

Яшчэ замецьце, што з малымi

Ён размаўляў, як са старымi,

I з iмi радзiўся, спрачаўся

Як роўны з роўнымi трымаўся!

Калi ж хто часам з iм не зладзiць,

То дзядзька толькi вус пагладзiць,

Але не скажа ён нiчога,

Бо ведаў, чым даняць малога,

Гаворыць з тым, з кiм дзядзька ў згодзе:

- Калi такi ён, ну, то годзе!

I дзядзька змоўкне, пачакае,

Кiсет дастане i закурыць

I вочы чутачку прыжмурыць,

Як бы i ў памяцi не мае

Таго, што з хлопцам пасварыўся.

- А як авёс наш урадзiўся?

Схадзiць бы ў Лiпава пабачыць!

Ўжо знаюць дзецi, што то значыць

Гаворка дзядзькава такая,

Куды ён вуды закiдае:

У Лiпава пайсцi з iм! Божа!

I хто ўстаяць прад гэтым зможа?

Ды гэта ж - свята, ягамосцi!

Набок тут норавы i злосцi!

I мяккiм робiцца паганы

Хоць ты яго кладзi да раны.

Адно вазьмi яго з сабою,

Усюды пойдзе за табою

I ўсё забудзе, ўсё даруе,

На дзядзьку больш не засярдуе.

А чым жа Лiпава так мiла?

Чым так дзяцей яно манiла?

I што за Лiпава такое?

А гэта - поле маладое

Сярод лясоў, як скiнуць вокам;

На тым абшары, на шырокiм,

Раскошна нiвы красавалi,

А ў iх мiльёны красак ззялi,

Як бы на небе тыя зоркi;

Лужкi, дарожкi, i пагоркi,

I купкi хвоек маладыя,

Дзе матылёчкi залатыя

На сонцы крыльцамi блiшчалi,

Жучкi i конiкi трашчалi

I ў стройны звон свой зык злiвалi.

Былi там пасекi. Штогоду

Тут сотнi блiзшага народу

Дзялянкi лесу карчавалi

I на трацяк iх засявалi

Капу да скарбу, дзве дадому...

Ну, як тут вытрываць малому,

Таму, хто з дзядзькам пасварыўся?

Як бачыш, з дзядзькам ён гадзiўся.

А пойдзеш ў Лiпава лясамi,

Напэўна стрэнешся з ласямi

I зайца ўгледзiш, i вавёрку,

I норы воўчыя на ўзгорку

Сярод трушчоб мiж ельнякамi,

I "чортаў камень", што вякамi

Над Азярком ляжыць, як хата...

Ну, ўсякiх дзiў там ёсць багата!

А дзядзька ўсё табе пакажа,

Цiкавасць тваю ўсю развяжа.

А найважнейшая тут мэта

Звярнуць з дарогi i да цёткi

Зайсцi на час якi кароткi

Тарэсяй звалась цётка гэта.

Яна так ветла сустракала

I надта ж добра частавала:

Спячэ "цалкоў" на скавародцы,

I так, бывала, наясiся,

Што хоць на пупiку круцiся;

Усiх цягнула ў госцi к цётцы:

Так узмацуе на дарогу

Было што есцi, дзякуй Богу!

О, дзядзька спосабаў меў многа

Даняць працiўнiка малога!

Пайсцi ў грыбы цi ў тую ж рыбу,

Або паехаць у сялiбу

Цi ў млын малоць на хлеб збажынку

Ўсё гэта квапiла хлапчынку,

Цягнула крэпенька, бывала,

I, як рукою, злосць знiмала.

I дзядзька майстар быў на штукi

I быў механiк на ўсе рукi:

I дудку скруцiць вам, i стрэлку,

I нарысуе нават елку,

Такую выштукуе цацку,

А ў Свержань пойдзе - купiць пляцку...

Дык i не дзiва, што любiлi,

Што на руках яго насiлi.

А жывучы каля зямлянкi,

Памiж лясоў, сярод палянкi,

Яшчэ крапчэй яны здружылiсь,

Адзiн к другiм цясней хiлiлiсь.

- Ану, давай, брат, запрабуем,

Хоць на цiкавасць пакаштуем,

Якi тут сок на новым месце?

Мо з хлебам можна яго есцi?

- А дзядзечка! мой залаценькi!

Пастаў нам соку, дарагенькi!

- Вазьмi, вазьмi мяне з сабою!

Тут каля дзядзькi чарадою,

Як чэрвi, дзецi мiтусяцца.

А дзядзька моўчкi стаў збiрацца:

Дастаў сякерку i свярдзёлак,

Пад паху сунуў ён аполак

На латакi i на падстаўкi

Ды вынуў два гаршкi з-пад лаўкi.

- Ну, хто са мною йдзе? - пытае.

- Я!

- Я!

- I я! - крычыць малая

Ў канцы дзяўчынка Мiхалiна.

- Куды табе? ото скачыха!

На печ залезь i сядзi цiха!

Напалi хлопцы на дзяўчынку;

А тая ў слёзы, ў плач, як бачыш.

- Ну, сцiхнi, ша! Чаго ты плачаш?

Антось пляменнiцу ўцяшае

I нос крысом ёй абцiрае.

- Няхай iдзе! А хлопцам брыдка

Так нападаць на дзеўку швыдка,

Гаворыць дзядзька, бровы хмурыць,

I бальшуноў ён злёгку журыць.

Тады i хлопцы тон мяняюць;

Iдуць у лес, крычаць, гукаюць,

Як вучнi, вырваўшыся з школы,

I ўсе давольны i вясёлы,

А дзядзька ўперадзе тралюе

I галаву ўгару ўскiдае,

Бярозу добрую шукае

З салодкiм сокам, баравую,

Дзе б бобам кропелькi сачылiсь.

Знайшлi бярэзiну, спынiлiсь.

Залысiў дзядзька дрэва злёгку

(Сякерка востра, кара крохка),

Зрабiў заруб, латак прыправiў,

А пад латак гаршчок паставiў.

I соку кропелькi, як слёзы,

Як град, пасыпалiсь з бярозы,

Аж шкода нейк было дзярвякi:

Здавалiсь ранай тыя знакi,

Адкуль палiўся сок халодны

I пакiдаў свой комель родны.

Я помню дзень той. Вечарэла,

Зайшло ўжо сонейка, цямнела,

Агоньчык дзецi раскладалi,

Паленцы, трэсачкi збiралi,

I дзядзька тут жа, распрануўшысь,

Сядзеў на кукiшках, сагнуўшысь.

Прад iм стаяў гаршчок i мiска

I кошык з бульбай; тут жа блiзка

Вiдзён i збан быў палiваны,

Да палавiны ў дол ўкапаны,

Кружочкам шчыльненька накрыты.

- Алеська! скокнi, брат, вазьмi ты

У хатцы тарачку на печы!

Ну, варушыся ж ты, старэчы!

Наўкол пляменнiкi сядзелi,

На дзядзьку пiльна ўсе глядзелi,

Як ён, рукавы закасаўшы,

Па тарцы шоргаў, шапку зняўшы.

I кожны лёгка б дагадаўся,

Што тут сакрэт якiсь хаваўся,

Памеркаваўшы, як цiкава

Была для хлопцаў гэта справа

I як iх дзядзька завiхаўся.

А хто б яшчэ мог болей цямiць,

Таму б адразу прыйшло ў памяць,

Што дзядзька бульбу драў на клёцкi,

Каб згатаваць не па-жаноцку.

Бо што жанкi? раз што панята,

Ноль - слова нашага iм брата;

Як iх на розум тут нi ставяць,

Яны ж сваё ўсё права правяць

I робяць так, як i рабiлi,

Калi пяшком пад стол хадзiлi.