[20] Le Pastoralet / Ed. Kervyn de Lettenhove (Chron. rel. a l'hist. de Belg. sous la dom. des ducs de Bourg.). II. P. 573. Что касается смешения пасторальной формы с политическим умыслом у поэта -- автора Пасторалета, то здесь мы находим параллель не с кем иным, как с Ариосто, который единственное написанное им пасторальное произведение посвящает защите своего покровителя, кардинала Ипполито д'Эсте, в связи с заговором Альбертино Боскетти в 1506 г. То, что было совершено кардиналом, едва ли было лучше того, что сделал Иоанн Бесстрашный, и поведение Ариосто вряд ли вызывает больше симпатий, чем позиция этого неизвестного бургиньона. См.: Bertoni G. L'Orlando furioso e la rinascenza a Ferrara. Modena, 1919. P. 42, 247.
[21] Ibid. P. 215, № 1.
[22] Meschinot. Les Lunettes des princes // La Borderie. Op. cit. P. 606.
[23] La Marche. III. P. 135, 137; ср.: Molinet. Recollection des merveilles, о пленении императора Максимилиана в Брюгге: "Les moutons detenterent / En son parc le bergier" ["Овечками в закут / Их пастырь заточен"]. См.: Faictz et dictz fol. 208 v.
[24] Molinet. IV. P. 389.
[25] Ibid. I. P. 190, 194; III. P. 138; ср.: Juvenal des Ursins. P. 382.
[26] См.: Champion. Histoire poetique du 15[e] siecle. II. P. 173.
[27] Deschamps. II. P. 213, Lay de franchise; ср.: Christine de Pisan, Le dit le la Pastoure; Le Pastoralet; Roi Rene, Regnault et Jehanneton; Martial d'Auvergne, Vigilles du roi Charles VII etc.
[28] Deschamps. XI. P. 322, № 923.
[29] Villon / Ed. Longnon. P. 83.
[30] Gerson. Opera. III. P. 302.
[31] L'epistre au dieu d'amours. II. P. 14.
[32] Quinze joyes de mariage. P. 222.
[33] ?uvres poetiques. I. P. 337, № 26.
ГЛАВА ОДИННАДЦАТАЯ
[1] Directorium vitae nobilium // Dionysii Opera. XXXVII. P. 550; XXXVIII. P. 358.
[2] Don Juan. C. 11, 76-80. Эту тему вообще затрагивают: Becker C.H. Ubi sunt qui ante nos in mundo fuere (Aufsatze Ernst Kuhn zum 7.11.1916 gewidmet. S. 87-105; ср.: Beiblatt z. Anglia, 1917. 28. S. 362); Gilson E. Essais d'art et de philosophie. 1932.
[3] Bemardi Morlanensis De contemptu mundi / Ed. Th. Wright. The anglolatin satirical poets and epigrammatists of the twelfth century (Rerum Britannicarum medii aevi scriptores). L., 1872. 2 vol. II. P. 37. В цитируемом издании в третьей строке стихотворения стоит "orbita viribus inscita", что лишено всякого смысла; чтение "incita" улучшает размер, придает строке смысл: "словно колесо, с силой приведенное в движение". Этим исправлением я обязан д-ру Хансу Паре из Берлина.
[4] Ранее приписывалось Бернарду Клервоскому; некоторыми принималось за сочинение Вальтера Мапа; ср.: Daniel H.L. Thesaurus hymnologicus. Lipsiae, 1841-1856. IV. S. 288; II. S. 379.
[5] Deschamps. III. № 330, 345, 368, 399; Gerson. Sermo. III. De defunctis // Opera. III. P. 1568; Dion. Cart. De quattuor hominum novissimis // Opera. XLI. P. 511; Chastellain. VI. P. 52, где встречается стихотворение под названием Le Pas de la Mort [Поступь Смерти]; в самом тексте оно фигурирует под названием Miroir de Mort. Стихотворение Pas de la Mort имеется у Пьера Мишо (ed. Jules Petit) // Soc. des Bibliopiles de Belgique, 1869), в нем он касается Pas d'armes y Fontaine des plours [Фонтана слез], где пребывает Dame Mort [Госпожа Смерть].
[6] Villon / Ed. Longion. P. 33.
[7] Ibid. P. 34.
[8] Male E. L'Art religieux la fin du moyen age. P., 1908. P. 376. Со всей главой в целом ср. также: Doring-Hirsch E. Tod und Jenseits im Spatmittelalter. Studien zur Geschichte der Wirtschaft und Geisteskultur / Herausg. v. R. Hapke. B., 1927.
[9] Odoni Cluniensis Collationum Hb. III // Migne J. P. Patrologiae cursus completus. Series latina. CXXXIII. Col. 556. Этот мотив и его разработка восходят к рассуждению Иоанна Златоуста о женщинах и о красоте (Opera / Ed. B. de Montfaucon. P., 1735. XII. P. 523).
[10] Innocentius III. De contemptu mundi sive de miseria conditionis humanae libri tres // Migne J. P. Op. cit. CCXVII. Col. 702.
[11] Ibid. Col. 713.
[12] ?uvres du roi Rene / Ed. Quatrebarbes. I. P. CI. После 5-й и 8-й строк по одному стиху здесь, вероятно, отсутствует; "menu vair" [горностай] могло бы рифмоваться с "mange des vers" [снедь червей, прах].
[13] Olivier de la Marche. Le parement et triumphe de dames (P., 1520, Michel le Noir).
[14] Ibid.
[15] Villon. Testament, vs. 453 ff. / Ed. Longnon. P. 39.
[16] Molinet. Faictz et dictz. Fol. 4, fol. 42 v.
[17] О процессе беатификации Петра Люксембургского, 1390, см.: Acta sanctorum. Jul. I. P. 562. Ср. постоянное поновление воска на телах английских королей и их родичей: Rymer. Foedera. VII. P. 361, 433; HI. P. 3, 140, 168 etc.
[18] Les Grandes chroniques de France / Ed. Paulin Paris. P., 1836-1838. 6 vol. VI. P. 334.
[19] См. обстоятельное исследование: Schafer D. Mittelalterlicher Brauch bei der Uberfuhrung von Leichen // Sitzungsberichte der preu?ischen Akademie der. Wissenschaften. 1920. S. 478-498.
[20] Lefevre de S. Remy. l. P. 260, где вместо "Oxford" следует читать "Suffolk".