Пораабри сафеди чингизхон

Абўтолиб – фарзанди асри бист бо Эрдене-юзбошї аз њамин љињат ќаробат дорад. Ў вазифадор аст оддитарин арзишњоро ќадр бикунаду суннатњоро зинда бидорад, дар мушкилтарин њолатњо, ки ќисмат ба сараш меорад, Инсонро дар хеш бой надињад. Абўтолибро бо гуноњњои гўшношуниде муљрим медонанд, бо љазоњои мудњише метарсонанд, вале ў, беш аз њама, аз як љазо, ки ќисмат мубталояш кардааст – људої аз зану фарзандон њарос дораду бас. Њамин људоии љовид аз пайвандони дилу љон, њамин талафоти мудњиш нуќтаи дигарест, ки ќисматњои Абўтолибу Эрдене-юзбоширо ба њам мепайвандад. Талафоте, ки њаргиз ва ба њељ чиз љуброн намешавад ва, бинобар ин, љуз Офаридгор касе њаќ надорад Инсонро ба он дучор бикунад.

Бадбахтии Инсон аст, ки бо талќини Шайтон аз доираи вазоифи рањмонии хеш убур мекунаду ба сари њамзотонаш балоњо меорад. Вай дар осори Чингиз Айтматов мањз њамчун як офаридаи комил-тарину ноќистарини Худованд, ки пайваставу мунта-зам ба такомул ниёз дорад ва, бадбахтона, дар роњи ќисмати хеш хоњу нохоњ ва аксаран ба коњишњои рўњонию маънавї мувољењ мешавад, ба ќалам омадааст. Аз ин љињат, махсусан, образи Чингизхон љолиб аст. Вай, бо њама шукўњу шањомат, дар сояи лутфи ќисмат – дар ињотаи ќўшуни бисёрњазора ва ходимону надимони содиќ (садоќате, ки решааш њарос аст) дар ављи салтанату љањонгирї тасвир шудааст. Вале назари заррабини адиби њунарманд, аз љавшани заркўби ў гузашта, дилу љонашро урён мебинад ва дармеёбад, ки ў низ, бо вуљуди он њама ободии зоњир, доѓњое дар дилу љон дорад. Чунин тасвири амиќу воќеї хонандаро маљбур мекунад ба образи маъруфи адабиёти дунё дигаргунатар назар андозад. Фољиањое, ки он абарќудрату љањонталаби хунхору мардумозор аз сар гузарондааст, варо лањзае чун Инсон – чун мављуди муќтадиру бечораи мўњтољи рањму дилсўзї вонамуд месозад; вале фољиањое, ки ў худ ба сари инсонњо меорад, ўро аз мадори камтарин таваљљўњ низ берун мекунад. Ин таваљљўњи оддии инсонї не, балки љозибаи хоси кайњонї, беш аз он, муњаббати рањмонист. Чунки Инсон, тавассути маќсадњои поки хеш, пайванди Офаридгор аст ва нияти азалии ўро амалї месозад. Нияти азалии Худованд – ободии оламу озодии одам, муњаббати пайвандону парвариши фарзандон, нек гуфтану нек кардан, шукргузориву мењршиорї, хуллас, накўкорї, ки чун пањнои Љањону ќудрати Яздон поён надорад, тавассути Инсони асил дар дунё собит мешавад. Ва, мантиќан, њар касе, ки бо кирдори шайтонї мавриди нафрати Инсон ќарор мегирад, њамзамон нафрати Яздонро сазовор мегардад.