Поўны збор твораў у чатырнаццаці тамах. Том 7

Разам са спакоем прыйшлi i новыя клопаты. Пасля сухога снедання нясцерпна хацелася пiць, а спёка яшчэ больш узмацняла смагу. Нейкi час хлопцы моўчкi змагалiся з ёю, але нарэшце Галкiн не вытрымаў.

— Ты з кулямёта страляць умееш? — запытаў ён у таварыша.

— Ага.

— Тады папiльнуй тут, а я пашукаю вады.

Ён дастаў з рэчавага мяшка пагнуты кацялок i павольнай хадою падаўся за лазню.

Застаўшыся гаспадаром у акопе, Матузка агледзеў дыскi, пацiкавiўся, якi прыцэл стаiць на калодцы, i, паклаўшы палец на спуск, прымерыўся да кулямёта. Ён адчуваў сябе рашучым i моцным у гэты час, i на момант у яго нават з’явiлася жаданне, каб у лагчыне паказалiся немцы. Ужо ён даў бы iм перцу! Толькi да звароту Галкiна нiчога не здарылася. Матузка ўволю напiўся смачнай сцюдзёнай вады, а рэшту паставiў пад куст, каб не грэлася на сонцы.

Сонца тым часам пасунулася ў небе i павярнула цень ад куста, якi дагэтуль крыху хаваў iх. Стала вельмi горача, i Матузка, пазiраючы на рудыя плечы сябра, параiў:

— Ты б апрануўся, а то спячэшся.

Галкiн паслухаў i, пераклаўшы дыскi на дзядоўнiкаў лiст, апрануў заношаную i засаленую гiмнасцёрку з двума медалямi «За адвагу».

Уладкаваўшы свае справы, хлопцы зноў сталi пiльнаваць лагчыну.

Галкiн, мала адпачыўшы ноччу i змораны напружаннем ранiцы, адразу пачаў дзёўбаць носам, стоячы за кулямётам. Не давяраючы яшчэ аднаму Матузку, ён iмкнуўся назiраць сам, але ўваччу непрыкметна наплываў туман, галава марудна хiлiлася долу i павiсала, амаль кранаючы зямлi. Тады кулямётчык усхоплiваўся i як мага шырэй расплюшчваў пачырванелыя вочы, аднак праз хвiлiну цiшыня, зморанасць i спёка зноў бралi сваё. Матузка трымаўся болей бадзёра. Хоць i на яго дзейнiчала нерухомасць i спакой у полi, але ён не думаў пра адпачынак. Наадварот, бачачы, як стамiўся таварыш, ён яшчэ пiльней у соты раз аглядаў поле, якое вывучаў да апошняй драбнiцы.

Так прайшло некалькi расцягненых бяздзейнасцю гадзiн, i ў паўдзённай цiшынi выспела нарыхтаваная ворагам бяда.

Спачатку нi Галкiн, нi Матузка не звярнулi ўвагi на тое, што дзесьцi за лесам нiбы чмыхнула нешта раз i другi. Гукi гэтыя былi слабыя i амаль не нагадвалi стрэлаў. I тым не менш з-за лесу ўзяў пачатак i наблiжаўся востры прарэзлiвы вiск. Матузка на нейкую секунду разгубiўся, а потым iнстынктыўна ўцяў галаву ў плечы i прыцiснуўся да бруствера. У гэты ж момант з аглушальным крэктам цяжка здрыганулася зямля, i блiзкi выбух амаль болем аддаўся ў целе. Матузка ўчапiўся за Галкiна, а той, мiгам адолеўшы сон, падаўся да кулямёта. Калi ж хлопец глянуў наперад, дык убачыў непадалёку ад акопа дзве свежыя чорныя варонкi, над якiмi ў цiшынi курылася сухая зямля.

Зрабiлася надзвычай цiха, толькi ненадоўга. Зноў — тыя ж глухiя гукi з-за лесу, i цераз паднябессе з прарэзлiвым скрыгатам паляцелi мiны. Галкiн схапiў кулямёт i, тузануўшы Матузку, прысеў на дно ячэйкi. Магутныя выбухi ўскалыхнулi зямлю, апалiўшы алешнiк на ўзлеску, якраз ззаду iхняга акопчыка.

— Эге, братка, — зiрнуўшы са сховiшча, сказаў кулямётчык. — Гэта па нас вiлку ўзялi. Ну, цяпер трымайся!

I сапраўды, не паспелi хлопцы што — кольвечы падумаць, як зноў угары заверашчала ў шмат галасоў, i шумна ды жудасна панеслiся на iх серыi цяжкiх, буйнакалiберных мiн. Матузка адчуваў, як з кожным iмгненнем, непадуладнае цяпер яму, напружвалася яго цела, а сэрца, пэўна, спынялася, ахопленае прадчуваннем пагiбелi. Выбухi грымелi зусiм побач i так моцна, што здавалася, пад iх ударамi шчапалася зямля, на ўсю глыбiню працятая страшнай трацiлавай сiлай. Адзiн гучней за другi, як лютыя перуны, бiлi яны знямеўшыя ў роспачы нетры, i грымотнае рэха калыхала лясныя абшары.

Так цягнулася, здаецца, вельмi доўга. З бруствера на спiны байцоў сыпалася зямля, пахла пылам i нейкiм паленым смуродам, а яны, прыпаўшы да самага дна, нi разу не варухнулiся. Амаль фiзiчны боль пранiзваў iстоту, i хоць не было ран, Матузка дрэнна адчуваў, жывы ён цi ўжо мёртвы.

Галкiн чакаў, калi скончыцца агнявы шквал, ды чакаць давялося доўга. Калi ж выбухi крыху аддалiлiся, ён, адчуўшы нядобрае, хуценька падняўся ў акопе i ўскрыкнуў. Карыстаючыся агнявым прыкрыццём, цераз лагчыну ў лес бегла некалькi дзесяткаў ворагаў. Пярэднiя дасягнулi ўжо сярэдзiны лужка, i баец схапiў кулямёт.

За таварышам падняўся з акопа i Матузка. Кусты на ўзмежку парадзелi, нiбы скiнулi лiсце; лазня з выбiтым вуглом i раскiданай сцяною павалiлася на бок. У вёсцы нешта гарэла, i дым рудымi клубамi валiў угору. Травянiсты дол наўкола быў перамешаны з зямлёю, а ад багатай раслiннасцi не засталося i следу.

Зноў трапiўшы пад флангавы агонь, гiтлераўцы збянтэжылiся i заляглi. Злосна засакаталi ўдалечынi iх лёгкiя кулямёты, i недзе побач у паветры пачулася нядобрае «ф’ю-ф’ю». Хлопцам, аднак, не было калi прыслухоўвацца да новай небяспекi: яны выконвалi загад. Галкiн, упёршы прыклад у дужае плячо, разам з кулямётам тросся ўсiм целам. Ён баяўся прапусцiць хоць бы адзiн рух ворага i бiў частымi кароткiмi чэргамi. Побач, спяшаючыся i хвалюючыся, страляў Матузка, ад перажытага страху яшчэ дрэнна валодаючы сабой.