Quo Vadis

XXIX

Na hetaje piśmo Vinić nie mieŭ adkazu, bo Piatroni nie adpisvaŭ, spadziejučysia, mabyć, chutkaha pavarotu z cezaram u Rym. I praŭda, niezabaŭna razyjšłasia pa horadzie viestka, uzdymajučaja radasć zatužanaje pa jhryščach dy charčovych dapamohach vuličnaje tałaki. Hielijus, vyzvolnik Nerona, abviasciŭ urešcie jahony pavarot u sienacie. Neron, sieŭšy razam z dvaranami na karabli ŭ atocy Mizenum, pavoli viartaŭsia, vizytujučy nadbiarežnyja harady dziela adpačynku ci vystuplenniaŭ u teatrach. U Minturne, dzie znoŭ piajaŭ publična, zatrymaŭsia na dzion kolkinaccać, a nat nadumoŭvaŭsia, ci nie viarnucca ŭ Nieapal dy nie čakać nadychodu viasny, jakaja zapaviaščałasia ranniaju i ciopłaju. Praz ceły toj čas Vinić žyŭ sam-nasam doma z dumkaju ab Lihiji dy ab tych usich rečach, jakija napaŭniali jamu dušu i ŭnosili čužyja novyja pačucci i paniacci. Čas ad času tolki spatykaŭsia z Hłaŭkam, adviedziny jakoha napaŭniali jaho zaŭsiody radasciu, bo moh z im pahutaryć ab Lihiji. Hłaŭk, praŭdu skazać, nie viedaŭ, dzie jana znajšła sabie prystanišča, ale zapeŭnivaŭ, što staršyny apiakujucca joju dobra. A raz, spačuvajučy sumnamu Viniciju, skazaŭ, što Apostał Piotr zhaniŭ Kryspa za toje, što strašyŭ Lihiju surovymi dakorami za ziamnuju luboŭ. Małady patrycyj zbialeŭ, jak pačuŭ heta. I jamu nie adnojčy zdavałasia, što Lihija kachaje jaho, ale časta taksama sumniavaŭsia, a ciapier voś pieršy raz pačuŭ pacviardžennie svajich žadanniaŭ i nadzieji z čužych vusnaŭ, a da taho — chryscijanskich. U pieršym paryvie ŭdziačnasci maniŭsia biehčy da Piatra, ale, daviedaŭšysia, što niama jaho ŭ Rymie, bo navučaje ŭ vakolicy, zaklinaŭ Hłaŭka, kab zavioŭ jaho da Piatra, abiacajučy za toje ščodra abdaryć ubohich hminy. Zdavałasia jamu ciapier, kali Lihija kachaje jaho, dyk tym časam niama pieraškodaŭ miž imi, bo addać pavahu Chrystu hatovy byŭ u kožnaj chvilinie. Ale Hłaŭk, pamima mocnaha nahavoru da chrostu, nie smieŭ zaručać jamu, ci praz toje zavajuje sabie Lihiju, bo chrostu tre pažadać dla samoha chrostu i dla lubovi Chrysta, nie dla inšych metaŭ. «Treba mieć i dušu chryscijanskuju», — kazaŭ jamu. A Vinić, darma kožnaja pieraškoda ŭzburała jaho, pačynaŭ užo razumieć, što Hłaŭk, jak chryscijanin, havoryć toje, što pavinien havaryć. Sam sabie jon jašče nie ŭjaŭlaŭ adnaje z najhłybiejšych pieramien u jahonaj natury, mienavita: daŭniej mieraŭ ludziej tolki mierkaju sobskaha ehajizmu, ciapier ža pavoli asvojvaŭsia z dumkaj, što inšyja vočy mohuć hladzieć inačaj, inšyja sercy inakš pačuvać, i što słušnasć nie zaŭsiody adnaznačnaja z asabistaju karysciaj.

Brała jaho achvota pabačycca taksama z Paŭłam, słovy jakoha zacikavili jaho, nie dajučy supakoju. Układaŭ sabie ŭ dušu dokazy, jakimi zbivacimie jahonuju navuku, upiraŭsia jamu ŭ dumkach, a chacieŭ adnak ža pabačycca z im dy pasłuchać. Ale Pavał vyjechaŭ u Arycyju i, kali Hłaŭk staŭ prychodzić štoraz radziej, Vinicija pačała mučyć samota. Tady znoŭ pačaŭ abiahać zavułki na Subury i vuzkija vułački Zatybra, spadziejučysia choć zdalok uhledzieć Lihiju, ale jak i heta nie dapamahło, aharnuła jaho nuda i nieciarplivasć. Dziakujučy hetamu adazvałasia ŭ im jašče raz daŭniejšaja natura z takoju siłaj, z jakoju chvala pasla adpłyvu viartajecca na bierah, z jakim niadaŭna razvitałasia. Ci nie durny ž, dumaŭ sabie, našto niepatrebnymi rečami, davioŭšymi mianie da nudy, turbuju sabie hołaŭ, ci nie pavinien brać ad žyccia, što dasca? Vyrašyŭ zabyć pra Lihiju, a prynamsi šukać raskošy zabyccia pa-za joju. Adčuvaŭ, adnak, što heta była apošniaja sproba, dyk kinuŭsia ŭ vir žyccia z usioju slapoju, jamu svomaju, enierhijaj i pałkasciu. Žyccio samo byccam zaachvočvała jaho da hetaha. Zamioršy i vyludnieny praz zimu horad pačaŭ ažyŭlacca nadziejaj chutkaha pryjezdu cezara. Rychtavali jamu vialikaje spatkannie. Išła viasna: sniahi pad ciopłym jejnym podycham chutka znikali z Albanskich hor. Haradskija traŭniki pakrylisia kvietkami. Marsavaje pole i rynki zarajilisia narodam, šukajučym sonca. Na darozie Apija, jakaja była zaŭsiody miescam špacyru, zapanavaŭ ruch bahata ŭpryhožanych kalasnic. Byli ŭžo ekskursiji ŭ Albanskija hory. Małoduchny pad pretekstam składannia pašany Junonie ŭ Lanavijumie abo Dyjanie ŭ Arycyi vymykalisia z domu, kab za horadam šukać uražanniaŭ, tavarystva, spatkanniaŭ i raskošy. Tut Vinić siarod važnych rydvanoŭ prykmieciŭ adnojčy pyšnuju, papieradžanuju dvuma małosami, karuku Piatronijevaj Chryzatemis, akružanuju viankom moładzi i starych sienataraŭ, jakich abaviazak zatrymaŭ u horadzie. Chryzatemis sama kiravała čatyrma karsikanskimi kucami, razdajučy navakoł usmiechi i zlohku laskajučy załatoju puhaj, złaviŭšy vačyma Vinicija, zatrymała koni, zabrała jaho ŭ karetu, a pasla dadomu na bankiet, jaki tryvaŭ praz cełuju noč. Vinić tak spiŭsia na henym bankiecie, što nie pamiataŭ nat, kali dastavili jaho damoŭ, prypomniŭ sabie adnak, što kali Chryzatemis spytała była jaho pra Lihiju, abraziŭsia i, budučy ŭžo pjany, vyliŭ joj na hołaŭ koŭš falernu.