Quo Vadis

Na heta Tyhelin: — Jak adpraviš aŭhustyjanaŭ, cezar, dazvol mnie na chvilinu zastacca.

Cieraz hadzinu pazniej Vinić, viartajučysia z Piatronijem z cezaravaj viłły, havaryŭ: — Mieŭ ja praz ciabie niemały strach. Dumaŭ, što ty pjany i zahubiŭ siabie biez ratunku. Pamiataj, hulaješ sa smierciu!

— Heta maja arena, — adkazaŭ abyjakava Piatroni. — Zachaplaje mianie pačuccio, što ja najlepšy na hetaj arenie hładyjatar. A bač, jak skončyłasia? Moj upłyŭ siannia jašče padros. Pryšle mnie svaju paeziju ŭ kuferku, jaki — pojdziem u zakład — budzie nadta bahatym i ŭ drennym huscie. Budzie ŭ čym majmu lekaru chavać leki na pračyščannie. Zrabiŭ ja heta jašče j dla taho, kab spravakavać zaachvočanaha ŭdałasciu Tyhelina, jaki zachoča nasledavać mianie, i ŭjaŭlaju boki rvać sabie, što staniecca, jak rušyć doscipam. Ot budziem, by toj Demakryt, abservujučy chodziačaha pa liniji pireniejskaha miadzviedzia. Kab ja chacieŭ, patrapiŭ by spłavić Tyhelina i stacca zamiest jaho prefiektam pretoryjanaŭ. Tady b mieŭ na cuhundary i samoha Ahienabarba. Volu z biadoju takoje žyccio, jakim žyvu, i nat z vieršami cezara.

— Što za łoŭkasć: z nahany zrabić padchalimstva! Ale ci sapraŭdy vieršy tyja takija drennyja? Ja prafan u hetych rečach.

— Nie horšyja ad inšych. Lukan u adnym palcy maje bolš talentu, ale i ŭ Rudabarodym niešta josć. Pierad usim josć niepamiernaja achvota da paeziji j muzyki. Za dva dni budziem znoŭ u jaho i słuchacimiem muzyki da himnu na honar Afradyty, jaki siannia abo zaŭtra skončyć. I budziem znoŭ u vuzkim kole, jašče mienšym: tolki ja, ty, Tulij Senecyj i małady Nerva. Toje, što ja kazaŭ tabie kaliś ab vieršach — byccam užyvaju ich pasla bankietu, jak Vitelij užyvaje pieryny fłaminha — heta niapraŭda!.. Byvajuć časami vymoŭnyja i ŭ jaho. Słovy Hekuby, naprykład, rasčulajučyja… Skardzicca jana na pakuty parodu, i Neron umieŭ znajsci ščaslivyja skazy, moža tamu, što taksama rodzić u pakutach kožny vierš… Časami škada mnie jaho. Na Pałuksa! Što za dzivosnaja miešanina! Kalihule niedachop było piataje klopki, ale nie byŭ, adnak, dzivatvoram.

— Chto pradbačyć, dakul moža zajsci šalonasć Ahienabarba? — spytaŭ Vinić.

— Nichto. Mohuć zdarycca jšče takija rečy, ad jakich ludziam praz cełyja viaki ŭstavacimuć vałasy na hałavie. Ale heta jakraz i cikavić, josć zabaŭnym, i choć nie raz nudžusia, by Amonski Joviš na pustyni, dumaju, što pad inšym cezaram nudziŭsia b jašče horš. Tvoj judejčyk Pavał, pryznaju, josć vymoŭny, i kali padobnyja ludzi ahałošvacimuć tuju navuku, našyja bahi musiacimuć scierahčysia nie žartami, kab nie pryjšłosia pasla emihravać na padstrešannie. Praŭda, što my byli b biespiačniejšyja, kali b cezar staŭsia chryscijaninam. Ale tvoj prarok z Tarsu, šukajučy dokazaŭ dla mianie, nie padumaŭ, što dla mianie, bač, hetaja niapeŭnasć jakraz i stanović žycciovuju pryvabu. Chto nie sprabuje ŭ kosci, nie prajhraje majamosci, a adnak ludzi ŭ kosci jhrajuć. U hetym tojicca niejkaja raskoša, samazabyccio. Ja viedaŭ rycarskich synoŭ dy sienatarskich, jakija samachvotna zapisvalisia ŭ hładyjatary. Ja, kažaš, hulaŭ z žycciom; tak, ale rabiŭ heta, bo mianie heta dražnić, zabaŭlaje, a vašyja chryscijanskija cnoty znudzili b mianie, jak napravy Seneki, u adzin dzień. Tamu vymova Paŭła pajšła z vietram. Jon pavinien ciamić, što takija ludzi, jak ja, nikoli taje navuki nie pryjmuć. Ty dyk štoś inšaje! Z tvajim nastrojem možna abo nienavidzieć imieni chryscijanina, abo im stacca. Ja pryznaju im praŭdu, paziachajučy. Šalejem, lacim u propasć, štoś tajomnaje niasie nam budučynia, štoś pad nami traščyć, štoś kanaje vobak nas — zhoda! Ale pamierci patrapimo, a tym časam nie chočacca nam zbłytvać žyccia dy jsci na słužbu smierci pieradčasna. Žyccio isnuje dla siabie samoha, nie dla smierci.

— A mnie ciabie škada, Piatroni.

— Nie škaduj mianie bolej, čym ja sam siabie. Daŭniej tabie było miž nami nie drenna i, vajujučy ŭ Armieniji, tužyŭ pa Rymie.

— Tužu j ciapier.

— Tak, bo kachaješ chryscijanskuju viastałku, što siadzić na Zatybry. Ani dziŭlusia tabie, ani haniu. Dziŭlusia bolš tamu, što mima taje navuki, jakuju zavieš moram ščascia, i mima taho kachannia, jakoje chutka maje być uvienčanym, pasumnasć nie schodzić z tvajho abličča. Pamponija Hrecyna viečna sumnaja, ty ad taho času, jak staŭsia chryscijaninam, straciŭ smiech. Nie ŭtałkoŭvaj ža mnie, što heta navuka žycciaradasnaja! Z Rymu viarnuŭsia ty voś jašče sumniejšy. Kali chryscijanskaje kachannie josć takim — na jasnakučaravaha Bakcha! — nie pajdu vašym sledam!

— Heta što inšaje, — adkazaŭ Vinić. — Ja tabie prysiahaju nie na kučaravaha Bakcha, ale na dušu majho rodziča, što nikoli za daŭniejšych časaŭ ja nie daznavaŭ nat pradsmaku takoha ščascia, jakim dychaju ciapier. Ale tužu strašenna, i što dziŭna, jak prabyvaju daloka ad Lihiji, zdajecca mnie, što nad joju visić niebiaspieka. Nie viedaju, adkul by mahła pryjsci, a pradčuvaju jaje tak, jak buru.