Quo Vadis

Zatybra, adnak, było poŭnaje dymu i ŭciakajučaha narodu, praz jaki ciažej było pralezci ŭ hłybiniu, bo ludzi, majučy bolš času, vynosili j ratavali bolš majomasci. Hałoŭnaja Partovaja daroha była ŭ mnohich punktach zusim joju zavalena, a kala Naŭmachiji Aŭhusta vysilisia až cełyja stosy. Ciasniejšyja zavułki, u jakich toŭpiŭsia husciejšy dym, byli prosta niedastupnyja. Žychary ŭciakali adtul tysiačami. Vinić spatykaŭ pa darozie strašennyja epizody.

Nie raz dzvie ludskija raki, płyvučyja z procilehłych bakoŭ, spatkaŭšysia ŭ ciesnym prachodzie, napirali adna na druhuju i zmahalisia z saboju nazaboj. Ludzi bilisia j tałačyli adny druhich. Siemji ŭ sumiatni hublalisia, matki rospačna zaklikali dziaciej, Viniciju vałasy ŭstavali na ŭspamin, što musiła dziejecca bližej ahniu. Siarod vierasku i sutałaki ciažka było čaho dapytacca abo dopyty zrazumieć. Čas ad času kacilisia novyja chvali dymu z-za raki, čornaha i tak ciažkaha, poŭzajučaha pa ziamli, zakryvajučaha damy, ludziej i ŭsiu ruchladź tak, jak zakryvaje ciomnaja noč. Ale viecier, vyklikany pažaram, razviavaŭ jaho, i tady Vinić moh prabiracca dalej da zavułku, na jakim stajaŭ dom Lina. Haračynia lipniovaha dnia, uzdvojenaja žahoju ad pažaru, stałasia nievynosnaju. Dym vyhryzaŭ vočy, u hrudzioch zajmała duch. Nat i tyja žychary, jakija nie spadziavalisia, što pažar pierabiarecca cieraz raku, dy siadzieli dahetul u damoch, pačali ŭciakać, i sumiatnia pabolšvałasia z kožnaj časinaj. Vinicijevy pretoryjanie zastalisia zzadu. U natoŭpie niechta paraniŭ mołatam jamu kania, jaki pačaŭ kidacca z zakryvaŭlenym łbom, stanavicca duba j naravicca. Paznali pa bahataj vopratcy aŭhustyjanina, i zaraz ža pačali razlahacca kryki: «Smierć Neronu j jahonym padpalačom!»

I voś pryjšła chvilina hroznaje niebiaspieki, sotni kułakoŭ padniałosia suprać Vinicija, ale spudžany koń vynies jaho, drasujučy ludziej, a chutka nachłynuła novaja chvala čornaha dymu, achinajučy ciemraju vulicu. Vinić bačyć, što nie prajedzie, dyk saskočyŭ z kania i pabieh piechatoju, tulajučysia kala scien dy ŭstrymoŭvajučysia, kab uciakajučy natoŭp jaho minaŭ. U dušu lezła dumka, što henyja natuhi daremnyja, Lihiji moža ŭžo ŭ horadzie j niama, mahła taksama ŭciačy: lahčej było znajsci špilku na bierazie mora, čym jaje ŭ henaj sutałacy j chaosie. Namahaŭsia, adnak, choć by za canu žyccia dabracca da doma Lina. Siud-tut zatrymoŭvaŭsia i praciraŭ vočy. Adarvaŭšy roh tuniki, zasłaniaŭ sabie nos i vusny dy bieh dalej. Čym bolš nabližaŭsia da raki, tym strašniej uzmahałasia haračynia. Vinić, viedajučy, što pažar zaniaŭsia la Vialikaha Cyrku, dumaŭ spačatku, žaha taja bje ad jahonaha papiališča dy ad Forum Boaryjum i ad Velabruma. Haračynia stanaviłasia ŭsio bolš nievynosnaj. Niejki ŭciakač, apošni, jakoha Vinić zhledzieŭ, stary, na mylicach, kryknuŭ: «Nie padychodź da mostu Cesta! Usia atoka ŭ vahni!» Situacyja rabiłasia bieznadziejnaj. Na zakrucie da Vikus Judaearum, na jakim stajaŭ dom Lina, małady trybun dahledzieŭ u chmary dymu połymia: hareła nie tolki atoka, ale j Zatybra, a prynamsi druhi kaniec vułački, dzie žyła Lihija.

Vinić, adnak, pamiataŭ, što dom Lina byŭ u sadočku, za jakim ad boku Tybru było nievialičkaje niezabudavanaje pole. Henaja zhadka prydała jamu lhi.

Ahoń moh zatrymacca na pustoj prastory. Henaja nadzieja hnała jaho dalej, choć kožny podych vietru prynosiŭ užo nie tolki dym, ale tysiačy iskraŭ, jakija mahli ŭznavić pažar z druhoha kanca zavułka i zaharadzić pavarot.

Urešcie, adnak, dahledzieŭ praz dymnuju chmaru cyprysy ŭ aharodzie Lina.

Damy za niedabudavanym polem hareli ŭžo, by kastry droŭ, ale małaja insula Linava stajała šče niekranutaj. Vinić hlanuŭ z udziačnasciu ŭ nieba i łučyŭ da jaje praz haračuju zaduchu. Dzviery byli pryčynieny, pichanuŭ ich i ŭskočyŭ u siaredzinu. U sadku nie było žyvoje dušy, i dom vyhladaŭ byccam zusim parožny.

— Moža, pamierli ad dymu j žahi, — padumaŭ Vinić. I pačaŭ klikać: — Lihija! Lihija!

Maŭčannie. Tolki huk dalokaha vahniu čucion byŭ u cišy.

— Lihija!

Raptam čuje toj žudasny ryk, jaki čuŭ užo raz u henym sadku. Na niedalokaj atocy zahareŭsia, niajnačaj, vivaryjum la sviatyni Eskułapa, u jakim usialakaja zvieryna pačała z pierapudu vyć. Vinicija praniała žudasć. Druhi voś užo raz, kali całkam hareŭ dumkaju pra Lihiju, adzyvaŭsia heny złaviesny ryk, moŭ spahudnaja varažba.

Ale heta było karotkaje mihavoje ŭražannie, bo strašniejšy ad zviarynaha ryku huk pažaru vyklikaŭ inšuju dumku: Lihija nie adhuknułasia, praŭda, ale mahła być u zahrožanym budynku abamlełaja abo prydušanaja dymam. Vinić uskočyŭ u siaredzinu domu. U małym atryjumie była pustata j ciemra ad dymu. Šukajučy vobmackam dzviarej da kubikułaŭ, prykmieciŭ mihatlivuju lampačku i, padyjšoŭšy, bačyć lararyjum, u jakim zamiest laraŭ byŭ kryž. Pad tym kryžam pałaŭ sviatličok. Praz hołaŭ maładoha katechumiena małankaju prabiehła dumka, što heny kryž ssyłaje jamu toj svietačyk, z jakim mahčymie znajsci Lihiju, dyk uziaŭ jaho dy pačaŭ šukać kubikułaŭ. Znajšoŭšy adno, adsunuŭ zasłonu — niama nikoha.