Quo Vadis

Sonca vysoka ŭžo padniałosia, i praz Klivus Arhientaryjus[74] napłyvaŭ na Forum, jak zvyčajna, narod. Handlary rekłamavali svaje tavary, varažbity sulili prachožym svaje pasłuhi, hramadzianie ciahnulisia pavolnym krokam da rojstraŭ słuchać pryhodnych retoraŭ abo dzialicca najsviažejšymi navinami. Čym bolš pryhravała sonca, tym bolš hramady vałyndaŭ toŭpilisia pad portykam sviatyń, s-pad jakich vylataŭ statak hałuboŭ, raz-poraz łapočučy j pałyskujučy na soncy biełymi kryłami. Ad lišniaha sviatła j ciapła, ad nieŭcichalnaha homanu pačali Viniciju klejicca vočy. Manatonnyja kryki chłopcaŭ, hulajučych niedaloka ŭ moru, dy raŭnamiernyja kroki varty kałychali jaho da snu. Razoŭ niekalki hlanuŭ jašče na viaznicu, pasla pachinuŭsia na skalny zrub, uzdychnuŭ, jak dzicia pasla doŭhaha płaču, i zasnuŭ.

I zaraz apanavali jaho sonnyja mroji. Zdavałasia jamu, byccam niasie na rukach Lihiju praz niaviedamuju vinnicu, a pierad imi jdzie Pamponija Hrecyna z sviatlikom u ruce i sviecić. Niejki hołas, by hołas Piatronija, klikaŭ jaho zdaloku: «Viarnisia!», ale jon nie słuchaŭ taho klikannia, a jšoŭ dalej za Pamponijaj, pakul nie dajšli da chaty, la parohu jakoje stajaŭ Apostał Piotr. Tady jon pakazaŭ jamu Lihiju i skazaŭ: «Idziem z areny, ojča, ale nie možam jaje razbudzić, zbudzi ty jaje». A Piotr adkazvaje: «Chrystus sam pryjdzie jaje zbudzić!»

Krozy pačali pasla błytacca. Bačyŭ pasla praz son Nerona i Papieju, trymajučuju na rukach małoha Rufija z akryvaŭlenaj hałavoju, jakuju abmyvaŭ Piatroni, i Tyhelina, pasypajučaha popiełam stały, zastaŭlenyja darahimi stravami, i Vitelija, pažyrajučaha tyja stravy, dy šmat inšych aŭhustyjanaŭ, siadziačych pry bankiecie. Jon sam siadzieŭ pry Lihiji, ale miž stałami chadzili lvy z akryvaŭlenymi hryvami. Lihija prasiła jaho, kab vyvieŭ jaje, a jaho apanavała takaja strašnaja zniamoha, što nie zdatny byŭ nat z miejsca kranucca. Napasledak usie zdani zmiašalisia dy zapali ŭ nieprahladnuju ciemru.

Z hłybokaha snu razbudziła jaho tolki soniečnaja haračynia dy kryki tut ža, vobak, dzie siadzieŭ. Vinić pracior vočy: vulica rajiłasia ad ludziej, a dva krykuny ŭ žoŭtych tunikach rassoŭvali doŭhimi kijami nataŭp i kryčali, kab dali prachod dla važnaje lektyki, jakuju niesła čatyroch mocnych jehipskich niavolnikaŭ.

U lektycy siadzieŭ niejki čałaviek u biełaj vopratcy, tvaru nielha było paznać, bo pierad vačyma trymaŭ suvoj papirusu i niešta ŭvažna adčytvaŭ.

— Prachod dla kryvičesnaha aŭhustyjanina! — paŭtarali krykuny.

Vulica, adnak, była tak zatałočana, što lektyka musiła na chvilinu zatrymacca. Tady aŭhustyjanin apusciŭ suvoj papirusu, nieciarpliva i vychilajučy hołaŭ huknuŭ: — Razahnać mnie henych vałyndaŭ! Chutka!

Vomih zaciemiŭšy Vinicija, schavaŭ hołaŭ i prytka znoŭ ustaviŭ vočy ŭ papieru. A Vinić sprasonnia pracior rukoju tvar, dumajučy, što heta šče sonnaja mara. U lektycy siadzieŭ Chiłon!

Tym časam krykuny prałažyli darohu i jehipcianie rušyli ŭžo dalej, naraz małady trybun z’aryjentavaŭsia ŭmih i padbiahaje da lektyki.

— Pryvitannie tabie, Chiłonie! — adzyvajecca.

— Junača, — važna adkazvaje hrek, chavajučy tryvohu ŭ dušy, — vitaju ciabie, ale nie zatrymoŭvaj mianie, bo spiašajusia da majho pryjaciela Tyhelina.

A Vinić, schapiŭšy za kraj lektyki, nachiliŭsia da jaho i spytaŭ hroznym tonam, pranizvajučy vačyma: — Ty vydaŭ Lihiju?..

— Kałosie Memnona! — zaskihliŭ sopałachu Chiłon.

Ale ŭ vačach Vinicija nie było pahrozy, dyk strach staroha hreka minuŭ chutka. Padumaŭ: jon ža pad apiekaju Tyhelina dy samoha cezara, dvuch vołataŭ, pierad jakimi ŭsio dryžyć, dyj achoŭvajuć jaho dužyja niavolniki, a Vinić stajić pierad im biezabaronny, vynydžany, sahnuty bolem. Dumka henaja viarnuła jamu smiełasć. Vyviarnuŭ na Vinicija kryvavyja ziekry i syknuŭ: — A ty našto mianie zbiŭ hałodnaha?

Zamoŭkli abodva, pasla adzyvajecca hłucha Vinić: — Skryŭdziŭ ja ciabie, Chiłonie!..

Hrek, najindyčany, padniaŭ hołaŭ i, plasnuŭšy palcami — heta ŭ Rymie rabiłasia na znak nasmiešlivasci j pahardy, — adkazaŭ tak hołasna, kab usie mahli pačuć: — Kali maješ, druža, da mianie prośbu, dyk pryjdzi da majho domu na Eskvilinie ranniaju paroju, tady pasla kupannia pryjmaju hasciej i klijentaŭ.

I daŭ znać kivomiham, a niavolniki z lektykaj rušyli dalej, pahukvajučy: — Darohu, darohu dajcie dla čescihodnaha Chiłona Chiłanida!

LV

Lihija ŭ doŭhim, naspiech pisanym liscie razvitvałasia nazaŭsiody z Vinicijem. Viedała, što ŭ viaznicy nikomu nie možna było ŭžo prychodzić, i što mahčymie uhledzieć Vinicija tolki z areny. I jana prasiła jaho daviedacca, kali nastanie ichniaja čarha, i jašče prasiła jaho, kab byŭ na ihryščy, bo žadała choć raz jašče ŭ žycci bačyć jaho. U jejnym liscie nie vidać było strachu. Pisała, što i jana, i inšyja tužna čakajuć areny, na jakoj znojduć vyzvalennie z viaznicy. Spadziejučysia, što Pamponija i Aŭł pryjeduć u Rym, jana prasiła, kab i jany pryjšli na ihryščy. U kožnym jejnym radku vyčuvaŭsia duchovy ŭzdym i adarvannie ad žyccia, u jakim usie žyli ŭ viaznicy, a pospał z hetym i mocnaja viera ŭ zahrobnaje ščascie.