Quo Vadis

Radasć tuju muciła tolki tryvoha, kab nie stracić taho, što zdabyŭ, tak vialikaja, što, kali Lihija padała jamu znoŭ vady i kali chapiła jaho pry tym achvota ŭziać jaje za ruku, bajaŭsia hetaha zrabić, bajaŭsia — jon, toj samy Vinić, jaki na bankiecie ŭ cezara całavaŭ siłamoc jejnyja vusny, a pasla jejnych uciokaŭ bažyŭsia, što za vałasy ciahacimie jaje ŭ kubikulum abo zahadaje vysciabać.

XXIV

Ale pačaŭ taksama tryvožycca, kab jakaja niaprošanaja dapamoha zvonku nie zniščyła jamu radasci. Chiłon moh paviedamić prefiekta horadu ab jahonaj zahubie abo vyzvolnikaŭ domu, dyk interviencyja vihiłaŭ była mahčymaj. Praz hołaŭ, praŭda, prabiehła jamu dumka, što ŭ takim vypadku moh by zahadać schapić Lihiju j zamknuć u svajim domie, ale pačuvaŭ, što rabić jon hetaha nie pavinien — dyj nie zdoleje. Byŭ jon čałaviekam samavolnym, adčajnym i davoli papsavanym, a pad pryčynu j zakatnym, ale adnak ža nie byŭ ni Tyhelinam, ni Neronam. Vajackaje žyccio vyhadavała ŭ im peŭnaje pačuccio spraviadlivasci, viery j stolki sumlennia, kab zrazumieć, što taki ŭčynak byŭ by strašenna podłym. Byŭ by, moža, zdolnym puscicca na jaho ŭ napadzie złosci pry poŭnym zdaroŭi, ale ŭ henaj chvilinie byŭ rasčuleny j chvory, dyk raschodziłasia jamu tolki pra toje, kab nichto nie staŭ pamiž im i Lihijaj.

Sciamiŭ taksama nadziva, što ad taje chviliny, kali vykazałasia Lihija pa jahonym baku, ani jana sama, ani Krysp nie žadajuć ad jaho nijakich zapeŭnivanniaŭ, tak, jak by byli pierakananyja, što pry błahoj nahodzie abaronić ich niejkaja nadpryrodnaja moc. Vinić, u hałavie jakoha pasla vysłuchannia navuki Apostała ŭ Ostryjanumie pačała błytacca j zaciracca roznica miž rečami mahčymymi j niemahčymymi, nie byŭ taksama daloka ad dumki, što tak być mahło b. Adnak ža, dziakujučy cvieraziejšaj dumcy, sam pryhadaŭ im hutarku pra hreka dy znoŭ zažadaŭ, kab pryviali jamu Chiłona.

Krysp zhadziŭsia na heta, i pastanavili vysłać Ursusa. Vinić dobra viedaŭ užo Chiłona j jahonuju zyhzakavatasć, dyk dakładna rastałkavaŭ lihu, jak da jaho dabracca j złavić, i, napisaŭšy niekalki słoŭ na tabličcy, zviarnuŭsia da Kryspa: — Daju tablički, Chiłon bo čałaviek ahladny j chitry, jaki časta, mnoju paklikany, zahadvaŭ adkazvać majim ludziam, što niama jaho doma, rabiŭ heta złašča tahdy, kali nie mieŭ dla mianie dobrych navin i bajaŭsia majho hnievu.

— Aby jaho tolki ja znajšoŭ, dyk pryviadu, ci chaciecimie, ci nie, — zapeŭnivaŭ Ursus.

Pasla čaho, uziaŭšy nakidku, borzda vyjšaŭ. Znajsci jaho ŭ Rymie nie było lohka, nat pry najlepšym adrasie, ale Ursusu ŭ takich vypadkach dapamahaŭ instynkt lasnoha čałavieka dy adnačasna dobraja abaznanasć z horadam, tak što niezabaŭna znajšoŭsia ŭ pamiaškanni Chiłona.

Nie paznaŭ jaho, adnak. Upiarod bačyŭ jaho tolki raz u žycci, dyj toje ŭnačy. Toj pastaŭny j samaŭpeŭnieny starac, jaki nabuchtorvaŭ jaho zabić Hłaŭka, tak byŭ niepadobny da hetaha zhorblenaha ŭ abcas sa strachu hreka, što nielha było padumać, kab heta jany byli adnoj asobaj. Chiłon taksama, skiemiŭšy, što Ursus hladzić na jaho, jak baran na novyja varoty, achrabreŭ. Nie pahražała jamu, znača, padazrennie, što ŭvioŭ jaho naŭmysna ŭ biadu. Prytym zdahadaŭsia, što chryscijanie nie zabili Vinicija, mabyć, dziela taho, što nie asmielilisia padniać ruki na pavažanuju asobu.

— Heta znača j mianie Vinić zasłonić u patrebie, — padumaŭ, — bo ž nie vyklikaje mianie na toje, kab zabić.

Dyk, kaŭtnuŭšy krychu duchu, spytaŭ: — Miły čałavieča, ci nie prysłaŭ časam moj pryjaciel Vinić pa mianie lektyku?.. Nohi bo voś maje papuchli, nie mahu daloka jsci.

— Nie, — adkazaŭ Ursus, — pojdziem piechatoju.

— A jak nie pajdu?

— Nie rabi hetaha, bo musiš isci.

— I pajdu, ale z ułasnaje achvoty. Nichto mianie nie prymusić, bo ja čałaviek volny j pryjaciel prefiekta. Jak mudrec, maju radu j na hvałt — bo ŭmieju pieratvarać ludziej u drevy j zviaroŭ. Ale pajdu, pajdu! Apranu tolki nakidku krychu ciaplejšuju j kaptur, kab nie paznali mianie, bač, niavolniki taho kvartału, inakš bo zatrymoŭvali b nas biespierastanku, kab całavać mnie ŭ ruku.

Skazaŭšy heta, uzdzieŭ inšuju chłamidu, na hołaŭ napusciŭ vialiki kaptur, kab Ursus nie prypomniŭ, bač, sabie jahonaha vyhladu, jak vyjduć na sviatło.

— Kudy ž mianie viadzieš?.. — spytaŭ u darozie Ursusa.

— Na Zatybra.

— Ja niadaŭna ŭ Rymie j nikoli tam nie byŭ, ale j tam, dumaju, žyvuć dastojnyja ludzi.

Ale najiŭny Ursus, jaki niadaŭna čuŭ ad Vinicija, što hrek byŭ z im na mahilniku ŭ Ostryjanumie, dyj bačyŭ, jak uvachodziŭ z Kratonam u dom Lihiji, zatrymaŭsia na momant i kaža: — Nie machluj, stary čałavieča, ty ž siannia byŭ z Vinicijem u Ostryjanumie dy pad našaju bramaj.

— Ach! — spachapiŭsia Chiłon. — Dyk heta vaš dom stajić na Zatybry? Ja niadaŭna, bač, u Rymie, dyk i nie viedaju dobra, jak zavucca roznyja kvartały.