Радкі і жыццё

А яшчэ было ўзрушэнне — раптоўная смерць Еўдакіі Лось. Усё чуецца ў вушах яе непаўторны голас

Лепшыя рысы сучасніка, чалавека: духоўнаець, ахвярнасць, высакароднасць.

27.8.

Змена ў аб’ёме асобы, нават у адчуванні сутнасці. У час узлёту духу, светлага празарэння — расцеш, чуеш сябе значным і цікавым, многае можаш — усё, што захочаш (і хаценне згоднае з тваімі магчымасцямі). Бяздзейнасць прыніжае, сілы слабнуць, кожны павеў жыццёвага ветру здаецца небяспечным скразняком. Страшнае — чыёсьці падазрэнне. Тут адразу сам сабе здаешся фальшивым, дробным, бездухоўным. Такі ж — як нешта даводзіцца прасіць. Таму кожны, хто гоніцца за выгодай, прыстасоўваецца, угоднічае, хітруе — кім бы ён ні стаў, да якой прэстыжнай вышыні ні дапяў — драбнее.

Зрэшты, колькі разоў і сам я адчуваўся ніякавата перад людзьмі, якія жывуць упарта, трудна і незгінальна — яны мелі права на дакор, а ў мяне не было апраўдання.

1.9.

Тыдзень ружова-цёплага сонца, якое хвалюе і трывожыць усім, што прыгожа, усім, што нязроблена — як нрацазаць, калі за акном такая рэдкая радасць, такі спакойны і добры рух цяпла і святла, столькі надзеі, столькі магчымага. Хочацца быць адразу ўсюды — тут, у горадзе, дзе зараз студэнцка-школьная пара адсвечвае маладосцю, у лесе, на полі, скрозь, скрозь. Бо ўсюды непаўторнае, хуткаплыннае хараство, якога заўтра-пазаўтра ўжо не будзе.

Яшчэ адно рэдкае шчасце наведвала некалькі разоў у апошні час: прачнуцца нястомленым, свежым, з ахвотай зрабіць зарадку, хацець кніг і дзеяння, верыць у ся­бе і спадзявацца, што нешта і здолееш.

Адчуванне мэты як абавязку. Але ж і як штурхае: прамяняць такі выдатны дзень на дзяжурную рэцэнзію, якая не будзе адсвечваць гэтым сонцам, святлом, радасцю.

Трэба пісаць важнае, неабходнае, шчырае, выеокае, трывалае, светлае, чыстае...

Яшчэ адзнака свежасці: многа дзяўчат, жанчын здаюцца прыгожымі, глянеш — і штосьці дзеецца ў табе веснавое, светла-самотнае...

За лета чатыры смерці, кожная з якіх трымае: Уладзімір Карпаў, Маўзон, Язэп Зазека, Ёўдакія Лось. Равеснікі — не па даце нараджэння, а па часу смерці.

Істотнасць малога ў нашым жыцці, штодзённая праверка характару, душы — дробязямі.

I важная здольнасць — стаць вышэй дробнага: уласнай крыўды, дробнай зайздрасці, нечай надножкі. Быц цам гэтага няма — яно не для рахункаў, аддачы.

А. Вознесенский. «Песня акына»:

Не славы и не короны,

не шаткой короны земной —

пошли мне, господь, второго —

чтоб вытянул петь со мной!

Прошу не любви ворованной,

не денег, не орденов —

пошли мне, господь, второго,

чтоб не был я одинок.

Чтоб было с кем пасоваться,

аукаться через степь,

для сердца, не для оваций,

на два голоса спеть!

Чтоб кто-нибудь меня понял,

не часто, ну, хоть разок.

Из раненых губ моих поднял

царапнутый пулей рожок.

И пусть мой напарник певчий,

забыв, что мы сила вдвоем,

меня, побледнев от соперничества,

прирежет за общим столом.

Прости ему. Пусть до гроба

одиночеством окружен.

Пошли ему, бог, второго —

такого, как я и он.

Трэба медь, між іншым, модных сапернікаў, каб не дешыдца сваёй перавагай над іншымі. Не варта і прыніжацца: калі захочаш, змабілізуешся — зможаш не менш за іншых. Толькі не спаць!

Патаемная радасць, якая тут жа становіцца самотай: адчуваеш у сабе нейкія магчымасці, амаль намацваеш свой момант незвычайнага і нсчаканага: толькі гэта змываецца няздзейсненым, тлумна-разыходным. Ручаёк, прарываючыся з першага веснавога снегалёду, робіць велізарнейшую работу, а губляецца, як кропля ў ім, у іншых ручаях, схановіЦца нязначнай часцінкай паводкі.

Мефістофель (пераклад В. Сёмухі):

Ты быў і будзеш сам сабою.

Хай ты вясёлы, хай ты хмурны,

Надзень парык_г абуй катурны —

Усё адно ты будзеш самім сабою.

27.9.

Васілю Жуковічу.

У адным вершы («Джаконда») у Вас ёсць словы «стрымана-крылатае». Вельмі, як мне здаецца, да Вас стасуецца. Можна было б, вядома, пажадаць і нейкай большай дзёрзкасці, размаху, але ў гэтым «стрымана-крылатым» мне бачыцца важная Ваша душэўна-чалавечая рыса: не крыўляцца, не імітаваць уяўныя якасці, а з годнай сціпласцю рабіць сваё і — як належыць.

Адным словам, мне прыемна мець «Мелодыю святла» з аўтарскім надпісам. Канечне, калі б я пісаў артыкул ці рэцэнзію, то нямала, мабыць, з Вамі і спрачаўся, але гэта — калі б артыкул. Да таго ненапісанага пакуль артыкула хачу толькі дадаць: любыя мае друкавана-недрукаваныя меркаванні — чыста чытацкае, і ёсць вялікая доля нахабнасці ў кожнага, хто сам не мае здольнасці да боцскае справы вершапісання, а свае празаічныя меркаванні гэтак упэўнена адрасуе паэту ці грамадскасці. Але будзем строгімі да паэтаў (ім болей дадзена) і даруем сёе-тое нам, чытачам і саматужным крытыкам, праўда?

23.10.

I пасланы мне гэты стогн з неба — яно такое чыстае, сонца добра сасвятлілася з жоўтым. Пэўна, зараз усюды свежа і хораша — зямля сухая, ціхая, дрэвы яшчэ з сякім-такім лістам. I калі выйсці ў поле — можна шырока развінуць думку, злучыцца з далеччу, паверыць у сябе і адчуць нешта творча-магчымае ў сваім душэўным бязладдзі.

Н. Асеев:

Уголь приближается к алмазу не одну,

а много сотен лет,

так народом медленно,

не сразу выдается на-гора поэт.