Санатыма дуу, ааспыты…

Марыына эбээ бу киээ сээргэии ис хооонун эрдэттэн толкуйдаабыт кэринээх. Аанчык оолонуохтааын уонна хайа баарар трр-уууур аналлаах тууй дьахтар тугу билиэхтээин, туохтан сэрэниэхтээин быраабыла курдук наардаан, оргууй аай кэпсээбитинэн барда. Эбээ барахсан рэтэрдии такайара олус сатанар, бэйэтигэр нааа барсар. Кырдьык да, биэнсийээ барыар диэри сааын тухары учууталлаабыта чуо кстр, куолаа срдээх намыын, исти уонна ылыннарыылаах.

Инньэ гынан Аанчык, ийэ-аа рэин ситэри ааспатах дьылалаах кыыс да буоллар, манна диэн эттэххэ, хата сорох-сорохтортон орто да быыылаах. Эбээ Марыына кыамньылаах рээ хайдахтаах да энциклопедияа суруллубуттааар ырылхайа, астыга уонна, хайа, йднр судургута сыттаа. Ийэлэр бары да кыыс оолорун, эбээ Марыына курдук иннилэригэр тутан олорон, маннык такайбыттара сэрэйиллибэт. Бу олус уустук уонна тустаахха да кппэтэх ттттэн соуччу сонуну дьахтар эрэ барыта оотугар кыайан кэпсээбэт буолуохтаах…

– Дьэ, тоойуом, эппэтээ диэйэин, тулуйа рэммиккинэн саата суох барытын искэр хаайа сылдьаайаын? Кии тутула чараас, туох баарар буолуон сп. Хайа да тгээ, эттэргин эрэ барыны учуоттааччылар, билээччилэр ити быраастар ананаллар. Кинилэр эбээинэстэрэ эбээт. Онон харса суох мунаарбыккын этинэ сырыт, билбэккин ыйыталас. Эн оннугар ким да ону оорботун билэин. Хайа, уонна оо туугар барыта этээ буолуохтаах, – Марыына бг уруогун мас-таас курдук тмктээтэ.

– Кыра аайы улахан дьону, быраастары кутугунатарым сыыа буолбатах дуо? – Аанчык саарыыр.

– Хотуой, ол кыратын-улаханын хаан трн-ууаан эн биллэххиний? йд, хайдахтаах да улуу дьыала, ттэ-мктэ барыта быыкааттан сааланар. Дьолу эмиэ оннук, л кытта соннук буолааччы. Биэбэйим сыыа, арааы саардаын, бу да кыыс. Кии тылын ылын, чмчкр хатаа уонна мккмэ. Илдьэ сылдьар ооор эппиэттээх соотох эн буолбаккын дуо? – эмээхсин, клэ-клэ, блэлээх чэйин рдгэр тстэ, сырылаччы рэн кэбиэ-кэбиэ, минньигэс бэйэлээхтик сыпсырыйан барда.

– Оом хотоку, хата, бу асчыт б кии саа сылдьар эбиккин дии? Минньигэин эриэхсит, – эбээ халаачыгы хайаан, Аанчык имэ тэтэрэ кыыста.

Кини ити халаачыгын кыратыттан буара рйэх. Биирдэ аата лааппыга остуорастыыр эмээхсини дьиэтигэр анаан-минээн ыыран ылан кыыын алаадьылыырга рэттэрбитэ. Аанчык киилээбэтээ, улгумнук рэи ылыммыта. Ол ртгэр эмээхсин сиэннэрин кндлр халаачыгын хайдах оорору биирдэ эрэ крдрбттээх. Онтон ыла кыыс рблн аайы, бурдук б булкуллан, халаачыктыыр айдааннаммыта. Кэнники туттара-хаптара тргэтээн, улам сааыланан, наада буоллаына, крх бэтэрээ ттгэр астыыр буолбута.

– Аанчык, бар, утуй. Кыра-кыратык, иллэсийдэргин эрэ сытан ылар буол. Онту ооо наада. Киээ баас нааа уаама, ол-бу куаан тлгэ тиксээри… Эрдэ сытар кии тээбэт баайы. Оттон ону-маны лгнэйбэккэ утуйдаххына, ол аата срэхтиин-быардыын налыйаын, астыктык сынньанаын, – Марыына куолута бппэт, иитин дьаайарын быыыгар, суоураммыта буолан, Аанчыгын эмиэ утута рдэ…

Толик биллибэтээ ыраатта. Били сыбаайба салонугар алас крс (крс буолаахтаан… кыыс бэйэтэ тбээ тстээ эбээт) кэнниттэн Аанчык биллэн турар срэхтиин-быардыын аймаммыта. Ол эрээри онтун таыгар биллэрбэтээ. Ити Марыына эбээттэн ураты кини ытабылын-сообулун крбт суох.

лэтинэн аралдьыйа сатыы сылдьар кыыс тугу эмэ тобулар кыаа да суоа. Арай биир киээ эмиэ сынньанар хоско дьыбааа олорон телевизорынан кэнсиэр крр баалааа баара, нухарыйан ылбыт быыылааа. Марыына баабыска аттыгар кэлэн чкллбтн билиминэ да хаалбыта. Дьиэр ити киээ эмээхсин лэтин кнэ буолбатах этэ.

– Аанчык, ити… Туолук дьонун мин кыыым аах билэллэр эбит ээ. Кырдьык, Уля диэн куорат биир мааны кыыын ылан эрэр дииллэр. Сыбаайбаа ыырыллыбыттар. Ол хаартыскатын крн соуйдум. Кыыс, сураа, рэиттэн уоппуска ылбыт курдук, ыарахана эбитэ эрэ, билбэтим. Эдэрдэр сыбаайба кэнниттэн аны сайын соуруу клэйдии барыахтара . Истэин дуо?

– Истэбин, эбээ, – Аанчык, т да кыатаннар, хараын уута субурус гынна.

Эмээхсин кыыы кууста, кэтэиттэн сыллаата уонна:

– Эн аналы буолбатаыттан хомойума. Олоххо араас буолааччы. Биири санаа. Мин Туолуктуун… бу кэпсэтэн баран иэбин. Толкуйа суох, тураах мэйиилээх уол эбит. Биитэр мин сатаан йдбтм дуу, Уля ханна эрэ кыраныысса таыгар баран рэниэин кэргэнэ итээбит, ол иин ылабын диэх курдук эттэ дуу, хайа дэн… Бэйэм да бутуллан хааллым. Эйиэхэ кэлэ сылдьыам диир, – диэн истэинэ, кыыс эмээхсин илиитин тл ктн тилигирии тстэ:

– Кэлбэтин хайаабатын… Мин… мин сурук суруйуом, эбээ, эн ону тиэрдиэ буолбат дуо? – кыыс уулаах-хаардаах харахтарынан крдрд крд.

– Сэгэриэм, биэриминэ, кн сарсын да биэриэм.

Эн уоскуй, суруй уонна миэхэ аал, тиксэриэм, – Марыына оргууй намылытта, р тиргиллибит кыыы оннугар олорто.

* * *

– Ульзана, уоскуй, ити таах ээ, таах кннр… табаарыым кыыын суруга дии… Тиэрдиэхтээхпин умнубуппун… – бобулла-бобулла, кыл тгээ туох диэин бэлэмнэнэ сатыы-сатыы, Толя тлтэ биэрдэ.