Сочинения. Том 4

6.3.19. καὶ καθάπερ ἐν τῷ φυτῷ τὸ µὲν ἐξέχον τῆς γῆς, τὸ πρέµνον, ἐστὶν ἁπάντων εὐρύτατον τῶν ἄλλων, τὸ δ’ εἰς τὰς ῥίζας σχιζόµενον ἁπάντων καὶ τοῦτ’ εὐρύτατον τῶν κάτω, τὸ µέσον δ’ ἀµφοῖν ἡ ἀρχὴ τοῦ φυτοῦ, κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον ἡ µὲν οἷον στέλεχος ἀρτηρία µεγίστη τῶν καθ’ ὅλον ἐστὶ τὸ ζῷον, ἡ δ’ εἰς τὸν πνεύµονα τὴν ἔµφυσιν ἔχουσα τῶν ἐν ἐκείνῳ πασῶν, αὐτὴ δὲ ἡ καρδία µέση τ’ ἀµφοτέρων ἐστὶ καὶ ἀρχὴ τῶν διοικουσῶν αὐτὰ<ς> δυνάµεων.

6.3.20. ἀνδρί τε περὶ φύσιν δεινῷ καὶ χωρὶς τῶν εἰρηµένων εὔδηλον ὡς τὰ µείζω τῶν ἐλαττόνων ἀρχαί, καθάπερ γε καὶ ἡ πηγὴ τῶν ὀχετῶν εἰς οὓς διανέµεται. καίτοι τινὲς εἰς τοσοῦτον ἥκουσιν ἀλογίας ὡς τῆς ἀρχῆς τὰ µετ’ αὐτὴν µείζω νοµίζειν, ἐξαπατώµενοι πρὸς τῶν ποταµῶν, οἳ µικροὶ παντάπασι πρὸς ταῖς πηγαῖς ὄντες αὐξάνονται προ[σ]ϊόντες, οὐκ ἐξ ἀνάγκης ἀεὶ τούτου γιγνοµένου.

6.3.21. τινὲς µὲν γὰρ αὐτῶν ἑτέρους ὑποδεχόµενοι ποταµοὺς εἰκότως αὐξάνονται, τινὲς δ’ ὀχετῶν ἀποσχιζοµένων σµικρύνονται. ποταµὸς δὲ οὐδεὶς ἐκ µιᾶς ὁρµώµενος πηγῆς ἐλάττονα τὴν κεφαλὴν ἔχει τῶν ἐφεξῆς· εἰ δὲ ἐκ πολλῶν ἀθροίζοιτο πηγῶν, εὔλογον δήπου τὸ<ν> ὅλον ἑκάστης αὐτῶν γενέσθαι µείζονα.

6.3.22. Kαὶ χωρὶς δὲ τοῦ παραδείγµατος, εἰ τὰ κατὰ τὸ σῶµα τῶν ζῴων ἀγγεῖα τὰ µικρότερα τῶν µειζόνων ἀρχὰς θησόµεθα, µαχεῖται πρὸς ἑαυτὸν ὁ λόγος ἐν ἅπαντι µορίῳ τοῦ σώµατος ἀναγκαζόµενος ὁµολογεῖν ἀρχὴν εἶναι τῶν τριῶν ὀργάνων, ἀρτηρίας καὶ νεύρου καὶ φλεβός, ὥστ’ εἰ οὕτως ἔτυχε, τὴν πτέρναν ἢ τὸν δάκτυλον ἀρχὴν εἶναι τῆς µεγίστης ἀρτηρίας καὶ τῆς κοίλης φλεβὸς καὶ τοῦ νωτιαίου· ταυτὶ γὰρ ὥσπερ τινὰ πρέµνα τὸ µὲν ἀρτηριῶν ἐστι, τὸ δὲ φλεβῶν, τὸ δὲ νεύρων.

6.3.23. ὥστ’ ἴσως ὁ τοῦτον τὸν λόγον εἰσηγούµενος οὐδὲ τὰ βλαστήµατα τῶν δένδρων οὐδὲ τὰ πέρατα τῶν ῥιζῶν αἰσχύνεται λέγειν ἀρχὰς τοῦ φυτοῦ.

6.3.24. καίτοι τά γε πέρατα τῶν ῥιζῶν ἀρχαὶ τροφῆς τοῦ δένδρου δύναιτ’ ἂν λέγεσθαι παραπλησίως ταῖς εἰς τὴν γαστέρα καθηκούσαις φλεψὶ καὶ ταῖς εἰς τὸν πνεύµονα κατασχιζοµέναις ἀρτηρίαις· ἁπλῶς δ’ ἅπαντα τῶν φλεβῶν τὰ πέρατα λέγειν ἀρχὰς ἀτοπώτατον· οὔτε γὰρ τῆς τροφῆς οὐδὲν αὐτῶν ἀρχὴ πλὴν τῶν εἰρηµένων οὔτε τῆς διοικούσης δυνάµεως· οὕτως γὰρ ἅπαν ἔσται µόριον ἀρχή.

6.3.25. εἰ δέ τινα µὲν ἀρχὰς ἐροῦσι τῶν περάτων, τινὰ δ’ οὐκ ἀρχάς, ἀναπόδεικτον ὑπόθεσιν θήσονται. τί γὰρ µᾶλλον τάδε τῶνδε νοµιστέον ἀρχάς, οἷον τὰ κατ’ ἐγκέφαλον τῶν κατὰ πνεύµονα καὶ τούτων τὰ κατὰ τὸ ἧπαρ ἢ τὸν σπλῆνα κἀκείνων τὰ κατ’ ἄλλο τι µόριον ἢ σπλάγχνον;

6.3.26. ἐγὼ τοῦτον τὸν λόγον οὐδ’ ὅτε µειράκιον ὢν ἤκουσα παρὰ τοῦ διδασκάλου Πέλοπος ἐπιδεικνύναι πειρωµένου τὸν ἐγκέφαλον ἁπάντων τῶν ἀγγείων ἀρχὴν οὔτ’ ἐν τῷ παραχρῆµα προσηκάµην οὔθ’ ὕστερον ἀνασκεπτόµενος ἐπῄνεσα.

6.3.27. Tὰ δ’ ἀπὸ τῆς κεφαλῆς καταφέρεσθαι λεγόµενα τέτταρα ζεύγη φλεβῶν ἐµβεβλῆσθαί τέ µοι δοκεῖ τοῖς ἐπιγραφοµένοις ῾Ιπποκράτους συγγράµµασι καὶ διεσκευάσθαι φανερῶς. οὐδὲν γοῦν αὐτῶν δύναται δείκνυσθαι, καίτοι τἆλλα τὰ περὶ φλεβῶν εἰρηµένα πρὸς ῾Ιπποκράτους, ἅπερ ἔγραψα πάντα κατὰ τὴν Περὶ τῆς ῾Ιπποκράτους ἀνατοµῆς πραγµατείαν, ὡµολόγηταί τε τοῖς ἀνατοµικοῖς ἀνδράσι καὶ δείκνυται καὶ πρὸς ἡµῶν· τὰ τέτταρα δὲ ἐκεῖνα ζεύγη πρὸς τῷ µηδ’ ὑφ’ ἑνὸς ἄλλου λέγεσθαι τῶν ἀνατοµικῶν οὐδὲ δείκνυται πρός τινος.

6.3.28. ἀλλ’ ἔνιοι µὲν τῶν τιθεµένων αὐτὰ πιστεύειν ῾Ιπποκράτει φασί, κἂν αὐτοὶ µὴ δύνωνται δεικνύειν, ὡς περὶ λόγῳ θεωρητοῦ πράγµατος, οὐκ αἰσθητοῦ διαλεγόµενοι, τινὲς δ’ ἐπαγγέλλονται µὲν δείξειν, ἔδειξαν δ’ οὐδέποτε.

6.3.29. τὸ µὲν οὖν ἐν ἑτέρῳ τινὶ γράφεσθαι βιβλίῳ τῶν προφανῶς νόθων τὰ τέσσαρα ζεύγη τῶν φλεβῶν οὐδὲν θαυµαστόν· εὑρίσκεται δὲ καὶ κατὰ τὴν τελευτὴν τοῦ Περὶ φύσεως ἀνθρώπου <συγγράµµατος, ἐν τῷ µεταξὺ προτέρου µὲν τοῦ περὶ φύσεως ἀνθρώπου,> δευτέρου δὲ τοῦ Περὶ διαίτης, ᾧ τὴν ἀνατοµὴν τῶν φλεβῶν ἐµβεβλήκασιν οὐδένα λόγον ἔχουσαν τῇ διαίτῃ συνῆφθαι.

6.3.30. πολὺ γὰρ ἦν πιθανώτερον οὐ τούτῳ τῷ µέρει τοῦ γράµµατος, ἀλλὰ τῷ προτέρῳ συνάπτειν αὐτήν. ἀλλὰ γὰρ ὁ διασκευάζων ᾤετο λήσεσθαι µᾶλλον [ἢ] εἰ τῷ τέλει παρέγρα-ψεν.ὅτι δ’οὐδὲ τῷ προτέρῳ µέρει προσαρµόττεσθαι λόγον εἶχεν, εὔδηλόν ἐστιν ἅπασι τοῖς ἀνεγνωκόσι τὸ σύγγραµµα. ζητεῖ γὰρ ἐν αὐτῷ φύσιν ἀνθρώπου τὴνὡς ἐκ στοιχείων, οὐ τὴν ἐξ ἀνατοµῆς φαινοµένην.

6.3.31. ἀλλ’ ὅτι µὲν οὐκ ἔστι γνήσιος οὔθ’ ῾Ιπποκράτους οὔτε Πολύβου τῶν εἰρηµένων φλεβῶν ἡ ἀνατοµή, καὶ πρὸ ἡµῶν µὲν ἑτέροις ἀποδέδεικται καὶ ἡµεῖς δ’ ἄν, εἰ θεὸς δοίη ποτὲ περὶ τῶν γνησίων ῾Ιπποκράτους συγγραµµάτων πραγµατεύσασθαι, διὰ πλειόνων ἐπιδείξαιµεν ἥτις ἐστὶν ῾Ιπποκράτους γνώµη περὶ φλεβῶν ἀρχῆς, ἣν ἔκ τε τοῦ περὶ τροφῆς ἔνεστι λαβεῖν καὶ ἐκ τοῦ δευτέρου τῶν ᾿Eἐπιδηµίων.

6.3.32. ᾿Aλλὰ τοῦτο µὲν εἰσαῦθις ἀναβεβλήσθω. δεῖξαι γὰρ πρότερον ὃ λέγων ἀπέλιπον ἔγνωκα, ὅτι κἀν τοῖς φυτοῖς µὲν ἀρχὴ καὶ γενέσεως καὶ διοικήσεως τὰ µείζω σώµατα τῶν µικροτέρων ὑπάρχει, οὐχ ἥκιστα <δὲ> κἀν τοῖς ζῴοις.

6.3.33. ἐπάνειµι γὰρ αὖθις ὡς τὸν Πέλοπα συγχωροῦντα τὸν ἐγκέφαλον ἁπάντων εἶναι τῶν νεύρων ἀρχήν. ὁµολογεῖ γοῦν καὶ αὐτὸς ἀπ’ ἐγκεφάλου φυόµενα δύο νεῦρα διασπείρεσθαι τοῖς κατ’ ὀφθαλµοὺς µυσὶν ἐκ µιᾶς καὶ παχείας ἐκφύσεως εἰς µικρὰ καὶ πολλὰ σχιζόµενα.