Срэх кистэлээ

Ол саана Титирик Уол саардыы сиртэн сэрбэйэн, нарын кх мутукчанан сайбаччы симэнэн, киэргэнэн турара. Ээ ктр кинини мчч-хаччы ктээн ааспыта. Аттыгар тээ улааппыт доорун, Хатырык Атаы, силистэри трэн, ибили хайыта тыыппыта. Оо, онно истибитэ, хаарыаннаах кн сырдыгыттан матан эрэр, лр лттэн куттанар аймаланы! Хатырык Атах сип-синньигэстик, ктр-срэр истибэтинэн, салгыны хамсатан ытыыра. Аан дойдутун кытары бырастыылаар, ситэ олох олорботоун кэмсинэр этэ ол ытыырыгар. Титирик Уол тугу да уларытар, сатаан кмлр кыаа суоуттан тээ ытаспыта. Дооро икки кн ытаан тыкынаан баран, ииллибэт буолбута, чээл кх мутукчата тохтон тсптэ, бэйэтэ хаппыт амынньыарга кубулуйбута.

Муур Тиит ыалдьа илигинэ, сороор ону-маны кэпсээн суугунуур буолара. Былыыр-былыр, кини эдэр, чиргэл эрдэинэ, бэрт дьикти харамайдар охсуллан ааспыттар. Ктрг да, срэргэ да майгыннаабат, ыыр-дьаар аыы сыттаах лэр. Ттэ суох хаптаай сирэйдээхтэр, нэс табалары миинэ сылдьаллар, сороор тэн, икки атахтарынан хаамаллар. Хатырыктара буоллаына сымнаас, ыыаммыт аыы сыт уонна таба сыттаахтара . Дьэ ол аыы сыттаах Кыыл Тылтан ойуур олохтоохторо лрд куттаналлара. Т да Кыыл Тыл салыыр абытайдаах уот ыарыытын бэйэлэринэн билбэтэллэр, бгэлэрин йэлээх кутталлара хас биирдиилэригэр туораахтан сиэмээ бэриллэн, дириник иэн сылдьара.

Мастар кинилэр йэлээх чуумпуларын рэйбит биллибэт харамайдары сэрэхтээхтик эттэн танары одуулаабыттар… Сэрэйбит сэрэх, бэрт сотору Кыыл Тыл эккэлээн эрэрдии рэ-кт чачыгыраабыт, хаппыт амынньыардары омуннаахтык салаабыт. Аыы буруо ойуур иин толорбут. Мастар уолуйан, суугунаан ылбыттар. Ол гынан баран, табалаах дьон нэн турар маы тоуппакка, хаппыт амынньыардары хомуйан Кыыл Тылларын ааппыттара. Улахан суолу-иии хаалларбакка, табаларыгар олороот, кэлбиттэрин курдук тргэнник элэс гынан хаалбыттар.

Муур Тиит этэринэн, оннук харамайдар бу Ойуур бтэр уугар элбэхтэр . Дьолго, билиэ диэри бу т тайаны таба хаампакка, мастар йэлээх чуумпуларын уйгуурдубакка сырыттахтара.

* * *

Быйыл саас Сабарай Тиит туохтан эрэ дьаахханыах санаата кэллэ. Кини мутукчатын иннэлэрин барытын э, Куйаар диэки, саратан турара. Куйаарга эин араас ииччэх-бааччах санаалар кт сылдьалларыттан, сорохторун иннэлэрин тблрнэн илимнээн тутан ылара. Онон сороор буолуон иннинээини т крн билэрэ.

…Быйыл Куйаарга туох эрэ уларыйбыт. Туох эрэ иэдээн имэ биллэр курдуга. Онтон куттанан иэнэ кэдэнээбитигэр, снэн чэгиэн иннэлэрэ хатан, бытарыан тспттэрэ… Кнтэн кн ол иэдээнэ чугааан иэрин билэн, дьиппинийэн, тыаан турбута.

Оттон Титирик Уол онно эрэ кыаммата. Кини улаата охсон, баалаах сырдыгар тиийэн, ойуур рдттэн тулатын крнн баарара. Сураа, ойуур хаан да бппэт, бардар бара турар . Оттон ии-э кылайан кстр сырдык, крдр крн, кэээтэр кэээн, букатын муура суох дииллэр. Оо, ол кххэ чугаыыра буоллар ньии! Сып-сылааынан угуттуур, олох илгэтин бэлэхтиир Сырдык Кн уотун дуоуйа иэринэрэ буоллар! эттэн, рдктэн ырааы, атыны, дьиктини крр буоллар ньии! Кини билэр, сэрэйэр, иннигэр туох эрэ улахан, дьикти, ураты ктэрин. Ол туоларын туугар тргэнник улаата охсуохха наада. Атын мастары куотан, уулуччу рдххэ, сонуохха, чорбойуохха наада. Оччоо Сабарай Тиит курдук Орто дойду очумааа, рдк халлаан тэ буолан, олох ттн сомсон ылыах, туох эрэ уратыны билиэх-крх, дьиктини ооруох этэ!

Ол ыра санаата туоларын туугар оччугуй бэйэтэ кэ-кыаа тиийэринэн сыалын чугаата сатыахтаах, хас чаас, хас мнтэ аайы кс-уох эбиниэхтээх.

Бу олоххо сыал диэн баар – олоу хамсатар кс, тугу эрэ ситиэргэ бастакы ктэл. Ол сыалга араас ыра санаа кыттыстаына, туох барыта кыаллар тооостоох.

* * *

Сабарай Тиит били сибикилиир, бтэйдии куттанар тгэнэ чугааатар чугааан испитэ. Бастаан дэбигис арааран ииллибэт туох эрэ дьикти тыас ыраахтан, мастар тблрнэн куугунаан ииллибитэ. Онтон улам улааттар улаатан, чугааан испитэ. Мастар, т да Сабарай Тиит курдук эрдэттэн сибикилээн билбэтэллэр, туох эрэ атын, биллибэт, ону сэргэ кутталлаах иэрин сэрэйэн, суугунаан барбыттара. Бары ити туох тыаа буоларын, тоо чугааан иэрин таайа сатаабыттара. Мээнэ айдааран, устунан этиэн барыах курдук буолбуттарыгар, Сабарай Тиит рбт уоун лэн, хоммут уоун хонорон, дьэ сааран барбыта:

– Мин куаан битим тарпыта ыраатта… Туох эрэ атын, биллибэт кс иэр. Бииэхэ ол тугунан дьааыйыа биллибэт. Тимир чаырас тыаын истэбин. чгэйинэн аанаабат быыылаах. Биигиттэн туох да тутулуга суох. Чэ, оолоор, туох сбэ-соргу баарый, сбэлээн кр! Элбэх й тугу эмэ тобулуо.