Сьцяна (аповесцi, на белорусском языке)

Нашая калёна трохi пастаяла на ўезьдзе ў гарадок, а затым нехта з начальства павярнуў яе ў бакавы завулак. Неўзабаве мы апынулiся на гарадзкой ускраiне, ля шырокай надрэчнай лугавiны. Не пасьпелi выраўняць у якi-небудзь парадак аўтамабiлi з гарматамi, як нас апанавалi вясёлыя людзi ў нябачанай, спартыўнага крою форме, грубых грувасткiх гамашах, яшчэ болей грувасткiх касках з чахламi. То былi амэрыканцы. Яны адразу кiдалiся ў абдымкi зь першым, хто iм трапляўся насустрач - салдат цi афiцэр, гучна ляскалi па плячах, штось ва ўсё горла крычалi на незразумелай мове. Нешта разумеў па-ангельску толькi мой пасажыр-маёр, i яны пасьля першых ягоных словаў з радасным крыкам пачалi кiдаць яго ўгору, бы найвялiкшага савецкага героя. Нашыя салдаты сьпярша неяк нясьмела паддавалiся iх весялосьцi, пасьля пачалi сьмялей i ахвотней, гучна здароўкалiся i таксама па-свойму крычалi, бы да глухiх. Некаторыя з гасьцей ужо паўзлазiлi на нашыя машыны, аднекуль зьявiлiся бутэлькi ды салдацкiя пляшкi, ужо налiвалi ў кварты, а то i жлукцiлi па чарзе з бутэлек. Лугавiна ўмомант ператварылася ў гаманкi бязладны кiрмаш, замест вазоў застаўлены вялiзнымi "студэбэкерамi" з гарматамi на прычэпе. Нiхто не камандаваў, не iмкнуўся навесьцi парадак. Тут былi толькi малодшыя афiцэры, камбаты i ўзводныя, старэйшыя камандзiры кудысь пазьнiкалi, мабыць, туды, дзе быў мост цераз раку i дзе цяпер адбывалася галоўная сустрэча.

Але нам i тут хапала радасьцi. Некалькi амэрыканцаў, здаецца, ужо на добрым падпiтку, апынулiся перад маёй машынай i ўжо весела гарланiлi, двое абдымалiся з тэлефанiстам Мухам. Аказваецца, гэтыя разумелi па-польску, таксама, як i Муха, што трапiў у полк з польскай армii. I ўжо там чутна было, як гучала "Бардзо прошэ", "Пан капрал", "германско быдло". Убачыўшы мяне, Муха радасна растлумачыў:

- Таварыш лейтэнант, во дзiва! Землякi! Iхныя бацькi з-пад Познанi. Во ромам частуюць...

Адзiн з тых землякоў - расхрыстаны, плячысты вярзiла ўжо соваў мне вялiзную бутэльку, у якой яшчэ штось плёскалася, а Муха падахвочваў: "За пабеду, лейтэнант!" I я выпiў - без вялiкай ахвоты некалькi глыткоў цёплага сьмярдзючага пойла. Пасьля мяне спаважна выпiў сяржант Мядзьведзеў. Затым аднекуль зьявiлася алюмiневая пляшка, жвава пайшла па руках. Муха раздаваў невядома дзе ўзятыя цьвёрдыя кавалкi шакаляду - на закусь. Мы яшчэ выпiлi, i ля мяне апынуўся здаравенны белазубы негр, увесь у хакi, пачаў бесцырымонна мацаць на грудзях маю "чырвоную зорку".

- Прэзэнт, сэр офiцыр? Эс, прэзэнт? Эс?

Я не разумеў, што значыць - прэзэнт? Цi ня хоча ён атрымаць у падарунак мой ордэн? Сапраўды, мабыць так. У адплату ён ужо скiнуў з рукi мэталiчны бранзалет гадзiньнiка i соваў мне. Як было ад яго адчапiцца? Iншыя, аднак, не адчаплялiся, скрозь адбываўся п'яны абмен сувэнiраў - гадзiньнiкаў, зорак зь пiлотак, дзягаў i нават пiсталетаў. Гляджу, мой цiхi Кананок ужо прыцэльваецца кудысь у кузаве з ладнай амэрыканскай вiнтоўкi, выменяў цi што? Не наваяваўся хлопец. Побач сядзiць на борце i паблажлiва ўхмыляецца расхрыстаны амэрыканец.

- Ну, яшчэ трохi прымем за пабеду, - трохi разьвязна соваў мне пляшку Мядзьведзеў.

- Давай!

Чорт яе бяры, сапраўды перамога. Найвялiкшая перамога ў найвялiкшай вайне. Давай, Мядзьведзь, будзем пiць. За тых, хто нiколi ня вып'е.

I я выпiў, цi ня першы раз са сваiм падначаленым, камандзiрам гарматы. Увогуле тое не было ў нас прынята - пiць з падначаленымi. Калi й пiлi, дык болей з роўнымi сабе: узводныя - з узводнымi, камбаты - з камбатамi. Але тут такая падзея - канец вайны. А мы зь Мядзьведзевым болей за чатыры месяцы кожны дзень i кожную ноч разам. У адным акопчыку i ля адной гарматы. А з адной пляшкi выпiваць не даводзiлася.

- Усё ж маглi ў адной яме ляжаць, - сказаў Мядзьведзеў, боўтаючы паднятую пляшку i быццам не адважваючыся дапiць.

- Пад Шаманторнiяй?

- Пад Шаманторнiяй гэтай. Там я ўжо не спадзяваўся. Нявыкрутка поўная.

Так, ён казаў праўду, на Шаманторнiю я не забыўся. У час веснавога прарыву нямецкiх танкаў нашую гармату адрэзалi ад сваiх, мы суткi праседзелi ў кукурузе, ужо не спадзеючыся выбрацца жывымi. Наперадзе на вышынi былi немцы, ззаду на дарозе нямецкiя танкi, наш цягач "студэбэкер" згарэў яшчэ ранкам ля пераправы. I мы апанурылiся. Тады Мядзьведзеў кажа: трэба, як пацямнее, паслаць каго ў пяхоту, каб далi чалавек пяць, i тады б мы паспрабавалi выкацiць гармату. Так i зрабiлi. Паслалi Сьцяпанава, той прабраўся мiж нямецкiх танкаў i прывёў чатырох зь пяхоты; пад ранак у тумане мы неяк выкацiлi з кукурузы нашую гармату i прабралiся да сваiх. Нават нiкога ня страцiлi. Але натрывалiся - дай Бог! Уранку па той кукурузе ўжо гойсалi нямецкiя грэнадзёры.