Сьцяна (аповесцi, на белорусском языке)

Якраз да нашае вясёлае купкi далучыўся i Сьцяпанаў - дужы, немалады ўжо малодшы сяржант з ордэнам Славы на зашмальцаванай гiмнасьцёрцы - гэта за той яго ня надта звычайны подзьвiг. Зьлез з машыны Кананок. На гэтым кiрмашы гарэзнае весялосьцi ён выглядаў нейкiм найменш радасным, заўсёдная яго ўсьмешка сёньня сышла з курносага твару, i я разумеў, чаму. Скончылася вайна, а ў хлопца нiводнага мэдаля, што, пэўна, яго засмучала. Казалi: не заслужыў. Праваяваў зiму побач з усiмi, як i ўсе, трываў пад агнём, але во - не заслужыў. Бо малады i сьцiплы. Хаця галоўнае - заслужыў жыцьцё, цi гэта не найбольшая ўзнагарода для кожнага салдата?

Наўкола гуў, гаманiў, мiтусiўся салдацкi наўтоп. Салдаты нашай ды iншых батарэяў палка перамяшалiся з амэрыканскiмi, якiх прымалi сапраўды як братоў, - гаманiлi, абдымалiся i пiлi разам зь iмi. Але i мiж сабой у нашых бруiла нiколi дагэтуль ня чутая радасьць. Дзесьцi зводдаль ужо гарланiлi "Кацюшу", а блiжэй узьнiкала новая песьня, якую пачынаў прыгожы барытон батарэйнага запявалы:

Пакахай мяне, салдацiк,

Буду вернай жонкаю...

А забудзеш - толькi разам

З роднаю старонкаю...

Мядзьведзева, падобна было, хмель браў ня хутка, выглядаў ён цьвярозым i цiхiм голасам прамаўляў мне:

- Замiрацца - прыяжджай на госьцi. Калi можна, зь сям'ёй. Цi адзiн. Я ж каля Цяляцкага возера жыву.

Тое я ведаў. За зiму i вясну даволi ўжо наслухаўся пра яго возера, поўнае рыбных цудаў i незямной прыгажосьцi. Але сяржант i зараз ня мог стрымацца, каб не напомнiць пра тое.

- Гэта ж возера - цуд. Першае месца займае па хараству.

- Можа, i прыеду, - сказаў я няпэўна.

- А чаго? Малады, жанiцца трэба. А ў мяне глядзi - i нявеста гатовая. Тоська мая якраз упару...

Я ведаў i пра ягоную Тоську. Мядзьведзеў быў удвая старэйшы за мяне, меў дарослую дачку i сына-кулямётчыка, што загiнуў пад Сталiнградам. Засталася адна дачка, во ён i стараўся годна ўладкаваць яе ў жыцьцi. Але наўрад цi я гадзiўся ў жанiхi да алтайскiх нявестаў.

Ззаду мiж мной i Мядзьведзевым працiснуўся санiнструктар Пятрушын - зь перакручанай на галаве пiлоткай i счырванелым тварам. Гэты ўжо быў на добрым падпiтку.

- Чур, Мядзьведзь, не сватай дачку лейтэнанту. Мне абяцаў.

Мядзьведзеў толькi паморшчыўся ад п'янага нахабства.

- Зашмат хочаш, - цiха вымавiў ён i працягнуў мне пляшку. - Дык вып'ем, лейтэнант.

Здаецца, я i яшчэ выпiў зь Мядзьведзевым, а пасьля i са зважлiвым Кананком i нават зь Пятрушыным. Я ўжо не злаваў на санiнструктара, тым болей, што ён не злаваў на мяне i сам мне пра тое сказаў. Падобна, пасьля мы нават абдымалiся зь iм, i ён усё пахваляўся, як яго паважаюць афiцэры; начальнiк санслужбы заўжды вiтаецца зь iм за руку. Ужо п'яным позiркам я згледзеў перад сабой хiсткую постаць маёра-прапагандыста, - здаецца, поруч з камбатам цi яшчэ з кiм, каго я ўжо не пазнаў. Марудна, але пэўна я адключаўся, прыхiнуўшыся да крыла "студэбэкера". Нейкi час яшчэ чуў вялiкую гаману побач, як скрозь пiлi, сьпявалi, сьмяялiся. А некаторыя i плакалi п'янымi гаручымi сьлязьмi. Аж покуль узварушаную лугавiну не змарыў п'яны сон.

Як я заснуў, дык i не прыкмецiў, але прачнуўся раптам на золку. Намацаў ля галавы вялiзнае пыльнае кола "студэбэкера" i, неяк учапiўшыся за яго, сеў.

На ўсёй лугавiне стаялi ўразброд нашыя "студэбэкеры", нiхто iх не параўняў, - як учора паставiлi, так i засталiся. I мiж iх, пад станiнамi гарматаў, на стаптанай траве, у кузавах i парасчыняных кабiнах ляжалi, спалi, храплi салдаты - савецкiя ўперамешку з амэрыканскiмi - хто дзе i хто як. Побач выцягся той учарашнi нэгр, што хацеў у мяне выменяць ордэн; на ягоныя ногi ўзьлёгся хтось з нашых, пад iм, утаптаны ў зямлю, валяўся чыйсьцi карабiн. Кабур у амэрыканца ўжо быў пусты i расшпiлены, - мабыць, ужо падарыў камусьцi свой кольт. Цi памяняў на гэты iржавы карабiн. Я з натугай падняўся на ногi. Балела галава, нязвыклая слабасьць адчувалася ў целе. Але новае памкненьне адразу ахапiла мяне. Я памятаў прыкладна, зь якога боку мы сюды прыехалi i хiстка пабрыў у тым накiрунку. Абыйшоў "студэбэкеры" сваёй батарэi, нiдзе ня згледзеў камбата i падумаў, што так, можа, i лепш. Праўда, натыкнуўся на знаёмыя боты санiнструктара Пятрушына, якi, зьвесiўшы ногi з расчыненай кабiны, салодка спаў на мяккiм сядзеньнi. Мусiць, перабраў, - падумаў я, хоць сам быў ня ў лепшым стане.

Сонным правулкам, скрозь застаўленым пераправачнымi амфiбiямi, выйшаў на галоўную дарогу. Усюды было пустэльна й бязьлюдна, бы пры канцы сьвету. Скрозь усе ўсюды спалi, - у машынах, на падворках ды, мабыць, i ў дамах таксама. Пасьля вялiкай натугi-вайны.