Сьцяна (аповесцi, на белорусском языке)

Цяпельца то затухала, то пад лёгкiм ветрыкам пачынала бязьлiтасна дымiць, выядаючы вочы. Iсьцi па дровы ў недалёкi вiнаграднiк не хацелася. Тут быў схiл пагорка, на якiм з таго боку сапёры абсталявалi блiндаж назiральнага пункту. Там жа, за пагоркам, чутна было, грукацелi кулямётныя чэргi, але сюды кулi не заляталi, пагорак нас укрываў. Наперадзе ж перад намi разьлеглася даволi шырокая далiна, па той бок якой таксама на схiле вiдаць былi роўныя шнуркi вiнаграднiкаў i бегла крываватая палявая дарожка, абсыпаная абапал старымi i сьвежымi варонкамi ад выбухаў. Капiтан усё ўзiраўся туды, чакаючы пасыльнага, якi павiнен быў прыехаць па новага начарта. Але пасыльны затрымлiваўся, хаця ўжо гадзiну таму па тэлефоне перадалi, што паехаў.

- Ат, ладна, - сказаў капiтан i дастаў з-за пазухi алюмiневую пляшку. Давай вып'ем. Каб не апошнюю...

- Ну, вы цяпер маеце шанец...

- Шанец чаго? - насьцярожыўся капiтан.

- Ну, на жыцьцё, - адчуўшы пэўную няёмкасьць, сказаў я. Падобна было, капiтан пачуў у маiм голасе нейкiя ноткi зайздрасьцi. Але тое была ня зайздрасьць да яго - болей клопат за свой незайздросны лёс. Я, напэўна, адчуваў, што ня сёньня, дык заўтра апынуся ў стралковым батальёне, дзе, вядома, жыцьцё нядоўгае. Хоць яно i ў супрацьтанкавай батарэi не даўжэйшае, але ўсё ж... Усё ж во мы ўцалелi.

- На вайне нiхто ня ведае свой шанец, - растлумачыў капiтан. - Ну, глытнём!

Ён глытнуў сам i падаў мне пляшку, зь якой я глытнуў раз-два i папярхнуўся. Мусiць, то быў сьпiрт, ад якога адразу заняло дых.

- Ну во, - сказаў ён. - Каб табе тут шчасьлiва ваявалася.

- Дзякуй.

У той час унiзе, у лагчыне, а зусiм не на дарожным пагорку паказаўся чалавек, якi вёў на повадзе каня - мабыць, гэта й быў той, каго мы чакалi. Ад выпiтага сьпiрту цi ад усьведамленьня канца нецярплiвага чаканьня капiтан прыкметна ажывiўся, пiхнуў ботам канец галавешкi, ад якой пыхнула ў вочы ядучым дымам.

- Ты гэта во што... Калi там у батарэi недакамплект узводных, дык я цябе забяру. У свой полк.

- Ды ну! Цi варта...

- Варта, варта. Усё ж мы с табой разам з самай зiмы. Лiчы, чатыры месяцы.

- Чатыры месяцы...

- Можа, я цябе калi й дапёк, дык даруй. Знаеш, вайна - усё ж нэрвовая справа.

- Ды не. Я нiчога...

- Ага, не крыўдуй... А давай яшчэ па глытку! - з раптоўнай рашучасьцю сказаў капiтан i зноў выцягнуў з-за пазухi ватоўкi сваю пляшку. - Думаў, там на абмыўку. Але й тут дарэчы.

Мы й яшчэ глытнулi патроху, пакуль коньнiк узьяжджаў на пагорак. Гэта быў пажылы, вусаты баец у бушлаце, якi неўзабаве спынiўся перад цяпельцам i зважлiва папытаўся:

- Цi ня вы будзеце капiтан таварыш Лемеш?

- Угадаў! - сказаў камбат i ўскочыў, - рослы, энэргiчны, у туга аперазанай партупэяй ватоўцы. - Ну, лейтэнант, жывi да перамогi! На перамозе сустрэнемся.

Я таксама ўстаў, мы таропка абнялiся, i капiтан, прыняўшы ў пасыльнага повад, лёгка й спрытна ўскочыў у сядло. Не азiрнуўшыся, ён паскакаў рысьсю ўнiз, за iм, трохi адстаўшы, ехаў вусаты пасыльны. Я сеў на сваё ранейшае месца ля цяпельца. Мне было сумна й трохi зайздросна. Хоць надта зайздросьцiць я ня меў падставы: усё ж камбат быў старэйшы за мяне, ваяваў у палку ад самага Сталiнграда, узнагароджаны трыма ордэнамi, у тым лiку i Чырвоным Сьцягам, ня тое, што я - Чырвонаю Зоркай, ордэнам Ванек-узводных ды тылавiкоў-iнтэндантаў. Зноў жа ён быў ня з тых, хто любiў заграбаць жар чужымi рукамi, а калi трэба было, дык рызыкаваў i сабой. Як у тым выпадку на пляцдарме, калi стаў за прыцэл гарматы i паўдня адбiваў нямецкiя атакi. Мабыць, ён заслужыў нейкае права, каб цяпер, напрыканцы вайны, лепей уладкаваць свой лёс i, можа, дажыць да перамогi. Але хто не хацеў бы таго? Праўда, пра тое, каб выжыць, мы маглi толькi марыць. I то тайком ад самiх сябе, тоячыся ад уласнага сумленьня.

Ужо без увагi да згаслага цяпельца я сядзеў на схiле i пазiраў усьлед нядаўняму камбату. Унiзе палявая дарожка раздвойвалася, адна iшла напрасткi цераз пагорак з варонкамi, а другая, ледзьве прыкметная здаля, - у аб'езд па лагчыне, адкуль прыехаў пасыльны. Капiтан спусьцiўся з пагорка i троху прытрымаў каня, мусiць, вырашаў, па якой скiраваць дарозе. Здалося мне, нават трохi праехаў у лагчыну, але зараз жа збочыў i скiраваў на тую, цераз пагорак. Мабыць, гэтая была карацейшаю, а капiтану, вiдаць па ўсiм, не цярпелася. Тым болей, што немцы пакуль не стралялi, выбухаў паблiзу не было чуваць.