Сырдык курус

Аайа б?г?н ма?найгы экзамена. Кыыс долгуйан аанньа утуйбата, университекка ким-хайа иннинэ кэллэ. Сотору о?олор мустан бардылар. Б?г?н ?йт?н суруйаллар. Бу кэнниттэн ??рэххэ туттарсааччылар охсор а?аардара эрэ хаалар ???. Улахан аудитория?а элбэх ба?айы остуол турар, хойутуу кэлбиттэргэ миэстэ тиксибэккэ, остуолга ?ст?? буолан олорорго к??элиннилэр. Экзамен тутааччы преподаватель, орто у?уохтаах, ачыкылаах эдэр дьахтар, дуоска?а темалары суруйда. Икки тема оскуола?а барбыт классиктар айымньылара уонна ???с к???л тема «Аныгы кэм?э ыччат миэстэтэ» диэн. О?олор суугуна?а т?ст?лэр, араа?а, ?г?стэр к???л теманы таллылар бы?ыылаах. Сотору бэчээттээх лиистэри т??эттилэр. Аайа ?с тематтан хайатын таларын толкуйдаан к?р?н баран, Лермонтов «Герой нашего времени» айымньытын талла. Печорин бэйэтин кэмигэр то?о с?п т?бэспэтэ?ин арыйыахтаах. Аайа ?ч?гэйдик билэр айымньытын т?б?т?гэр саа?ылаан, былааннаан баран, аа-дьуо суруйан барда. ?йт?н суруйууга ?с чаас бэриллэр. Онон ыксаабакка суруйуохха с?п. Аайа алта лии?и суруйан баран, сыы?аларын к?нн?р??р?, хат-хат аа?ан к?рд?. У?ун дьылыгыр у?уохтаах, кулгаа?ын сабар у?ун баттахтаах нуучча уола cуруйуутун ким-хайа иннинэ туттарда. «?йд??х ба?айы уол бы?ыылаах, ?лэтин биэскэ суруйбута буолуо» Аайа аудиторияттан эрэллээхтик хааман тахсан барбыт уолу баты?ыннара к?р?н хаалла. Аайа суруйбут ?лэтин хос-хос аахта?ын аайы астыммат санаа киирэр, элбэ?и уларытыан, эбиэн-сабыан ба?аран к?р?н баран, бириэмэтэ тахсан эрэрин и?ин хайдах баарынан илдьэн биэрдэ. Кинини кытта бииргэ хас да?аны о?о т?м?ктээтэ.

Печориннар ханнык ба?арар кэм геройдара буолуохтарын с?б?н, судаарыстыба, уопсастыба бары тутула хайдах да ки?иэхэ барытыгар с?п т?бэспэтин, онон «лишнэй» ки?и проблемата ?р?? баарын дакаастыы сатаата. Кинини ?йд??ллэрэ дуу, суо?а дуу. «Таах да?аны а?ара бардым бы?ыылаах, ордук-хос куолута суох к?нн?р? айымньы ис хо?оонун биэриэххэ баара…».

– Ты сейчас в какую сторону идешь? Может, вместе пойдем? – эмискэ к?п-к????нэн тэрбэччи к?рб?т нуучча кыы?а ситэн ылан санаатыттан аралдьытта. – Меня зовут Трофимова Лена. А тебя?

– Аайа.

– Ты на какую тему написала?

– «Герой нашего времени».

– А я выбрала свободную тему. Не знаю, что получилось. Вообще-то я могла бы «Войну и мир» выбрать, про философию дуба можно же было написать.

– Вот я тоже думаю, что тему чересчур усложнила.

– Ладно, что будет, то будет, ничего уже не поменяем. Так ведь?

Кыргыттар тохтобулга диэри аргыстастылар. Аайа автобус к??тэ хаалла, оттон Лена, ?р??-хара горуох ойуулаах былаачыйата тыалга тэлимнээн, чэпчэкитик ?ктэнэн сатыы бара турда.

Учебнай-лабораторнай корпус иккис этээ?игэр истиэнэ?э тэллэх са?а испии?эккэ сочинение суруйбут о?олор сыаналара тахсыбыт. Аайа араспаанньата бастакынан турарын булан ылла, с?рэ?э кыл т?гэнигэр тохтоон ылла – 5/4! «?уу!» – кыыс чэпчэкитик ?р? тыынна. Эппиттэрин курдук, ?йт?н суруйуу кэнниттэн ?г?с о?о туораабыта. Аны история уонна омук тылын экзаменнара хааллылар. История, обществознание – Аайа с?б?л??р предметтэрэ. Кыра кылааска сылдьан «Древняя история» учебнигын интэриэ?иргээн эрдэттэн аа?ан кэби?эрэ. Хайа ба?арар предмети ??рэнээччи ылынара-ылыммата учууталтан бы?аччы тутулуктаах. Экзаме??а бэлэмнэнэ сылдьан Аайа учууталларын элбэхтик санаата. История учебнигын аа?а олорон Иван Петрович куола?ын бу баардыы истэн кэлэргэ дылы. История учуутала Иван Петрович кумаа?ыта тойо суох эрчимнээхтик киирэн кэлэрэ, чочумча са?ата суох кылаа?ы эргиччи к?р?н тура т??эн баран:

– Записываем тему, – с?? куола?ынан бы?ыта биэрэн эрэр курдук са?арара. У?ун дьылыгыр у?уохтаах буолан, дуоска?а т??к?й?н туран суруйара. Онтон о?о эрэ кутун тардан кэпсээн барара… Учууталлара бэртээхэй да кэпсээнньит! Аайалаах кылаастарын кыргыттара бары «Анкета» диэн тэтэрээттээх буолааччылар, онно «Ханнык предмети ордук с?б?л??г?н?» диэн ыйытыыга уоллуун-кыыстыын бары историяны бастакынан суруйаллара. Иван Петрович уруогун билбэт о?олору к?л??-элэк о?остор идэлээх буолааччы.

– К?р?? эрэ, барбатах миин курдугунан к?р?н турарын! Суох, суох, туох эрэ к?л?м гынна ээ! Хайа?.. Ээ, до?оттор, хара?а улам ???н барда, ???н барда… – к?нн?р? сэмэлиирдээ?эр, кини ити ньымата о?олорго ордук дьайара. О?олор, кылаас ортотугар к?л??гэ барымаары, бары история?а бэлэмнэнэн тиийэллэрэ.